Huyện Vân Canh, thuộc tỉnh Bình Định, là một vùng đất giàu tiềm năng với đặc điểm địa lý đa dạng và văn hóa độc đáo. Trước khi sáp nhập, bản đồ hành chính huyện Vân Canh thể hiện một khu vực có vị trí chiến lược, kết nối Tây Nguyên với duyên hải Nam Trung Bộ. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về huyện, từ địa lý, kinh tế, hạ tầng đến định hướng phát triển trong tương lai, dựa trên thông tin chính xác và đáng tin cậy.
Tổng quan về huyện Vân Canh trước sáp nhập
Huyện Vân Canh, nằm ở phía nam tỉnh Bình Định, là một vùng đất đặc biệt với diện tích tự nhiên 798 km² và dân số khoảng 27.875 người (tính đến ngày 01/04/2019), tương ứng với mật độ dân số thấp, chỉ hơn 36 người/km². Địa hình chủ yếu là đồi núi, xen kẽ với các thung lũng màu mỡ và hệ thống sông ngòi dày đặc, tạo điều kiện thuận lợi cho nông nghiệp và lâm nghiệp. Tài nguyên rừng phong phú cùng đất đai màu mỡ là những lợi thế nổi bật, giúp Vân Canh phát triển các ngành kinh tế nông – lâm nghiệp.
Ranh giới hành chính của huyện Vân Canh:
- Phía Đông giáp thành phố Quy Nhơn và thị xã Sông Cầu (Phú Yên)
- Phía Tây giáp huyện Kông Chro (Gia Lai)
- Phía Nam giáp huyện Đồng Xuân (Phú Yên)
- Phía Bắc giáp huyện Tây Sơn, huyện Tuy Phước và thị xã An Nhơn
Vị trí địa lý chiến lược giúp Vân Canh trở thành cầu nối quan trọng giữa các khu vực kinh tế trọng điểm của tỉnh Bình Định và các tỉnh lân cận, tạo tiền đề cho phát triển giao thương và thu hút đầu tư.
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, huyện Vân Canh bao gồm 1 thị trấn và 6 xã, tạo nên một hệ thống hành chính gọn nhẹ nhưng đảm bảo quản lý hiệu quả trên địa bàn rộng lớn. Các đơn vị hành chính này đóng vai trò quan trọng trong việc phân bổ tài nguyên, phát triển kinh tế và duy trì văn hóa địa phương. Danh sách các đơn vị hành chính bao gồm: Thị trấn Vân Canh (huyện lỵ), xã Canh Hiển, xã Canh Hiệp, xã Canh Hòa, xã Canh Liên, xã Canh Thuận, xã Canh Vinh.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hệ thống hạ tầng của huyện Vân Canh, dù còn nhiều hạn chế, đã có những bước tiến đáng kể trong những năm gần đây. Quốc lộ 19C là tuyến đường huyết mạch, kết nối Vân Canh với các khu vực lân cận và các tỉnh thành khác, với lộ giới rộng và điều kiện giao thông thuận lợi. Ngoài ra, các tuyến đường tỉnh, đường huyện và đường xã được đầu tư phát triển, đặc biệt thông qua phong trào bê tông hóa giao thông nông thôn. Tuy nhiên, ở các vùng sâu như xã Canh Liên, giao thông vẫn còn khó khăn, đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ hơn trong tương lai.
Đặc biệt, ga Vân Canh trên tuyến đường sắt Bắc – Nam là một lợi thế lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa và hành khách. Hệ thống giao thông đường sắt này không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại mà còn góp phần thúc đẩy kinh tế khu vực thông qua logistics.
Hạ tầng kỹ thuật tại các khu dân cư cũng đang được chú trọng. Một ví dụ điển hình là dự án phát triển khu dân cư tại xã Canh Vinh, với tổng mức đầu tư hơn 415 tỷ đồng, tập trung xây dựng hạ tầng đồng bộ để nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Dự án này, nằm gần trục Quốc lộ 19C và Tỉnh lộ 638, hứa hẹn mang lại diện mạo mới cho khu vực.
Kinh tế
Kinh tế huyện Vân Canh chủ yếu dựa vào nông nghiệp và lâm nghiệp, với các sản phẩm chính như lúa, ngô, đậu, cây công nghiệp và cây mía – nguồn nguyên liệu quan trọng cho Nhà máy đường Bình Định. Cây mía đã trở thành một trong những cây trồng chủ lực, góp phần cải thiện đời sống người dân trong những năm gần đây. Tuy nhiên, do đất đai bị bạc màu và thiếu nước tưới, phần lớn diện tích chỉ canh tác được một vụ lúa nước mỗi năm.
Tại xã Canh Liên, đồng cỏ rộng lớn mở ra tiềm năng phát triển chăn nuôi bò đàn, trong khi diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng phong phú là nguồn lực quan trọng cho ngành lâm nghiệp. Khu công nghiệp, Đô thị và Dịch vụ Becamex VSIP Bình Định tại xã Canh Vinh là một điểm nhấn kinh tế, thu hút đầu tư và tạo động lực cho sự phát triển công nghiệp và dịch vụ trong khu vực. Ngoài ra, các cụm công nghiệp tại thị trấn Vân Canh và xã Canh Vinh cũng đang được xây dựng, góp phần đa dạng hóa nền kinh tế địa phương.
Văn hóa và du lịch
Vân Canh không chỉ nổi bật với kinh tế mà còn sở hữu những giá trị văn hóa và du lịch độc đáo. Văn hóa của người Chăm Hroi và người Ba Na là điểm nhấn, với các phong tục, lễ hội và lối sống mang đậm bản sắc dân tộc. Những di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh tại đây cũng thu hút sự chú ý của du khách.
Các di tích tiêu biểu bao gồm Suối Một (thị trấn Vân Canh), Đồi Đá Huê (xã Canh Thuận), Ga Mục Thịnh (xã Canh Hòa), và Đồn lính khố xanh (thị trấn Vân Canh). Những địa điểm này không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn là nơi lưu giữ ký ức văn hóa của địa phương. Về du lịch, Cổng trời Canh Liên, làng Canh Tiến (xã Canh Liên), và làng Canh Giao (xã Canh Hiệp) là những điểm đến hấp dẫn, nơi du khách có thể khám phá vẻ đẹp thiên nhiên và tìm hiểu văn hóa bản địa.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Huyện Vân Canh, với vị trí chiến lược và tiềm năng kinh tế - văn hóa, đang được định hướng phát triển mạnh mẽ theo bản đồ quy hoạch tỉnh Bình Định. Các kế hoạch phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 tập trung vào cải thiện hạ tầng, thúc đẩy kinh tế, và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Những dự án cụ thể, được triển khai bởi các cơ quan uy tín, là minh chứng cho tiềm năng phát triển bền vững của khu vực này.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Vân Canh
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Vân Canh hướng tới trở thành một khu vực phát triển bền vững, kết hợp giữa nông nghiệp hiện đại, công nghiệp, và du lịch sinh thái. Một trong những dự án trọng điểm là phát triển khu dân cư tại xã Canh Vinh, với tổng mức đầu tư hơn 415 tỷ đồng. Dự án này, nằm gần trục Quốc lộ 19C và Tỉnh lộ 638, có diện tích khoảng 26 ha và được thiết kế với hạ tầng đồng bộ, hiện đại. Việc đầu tư vào khu dân cư này không chỉ cải thiện điều kiện sống mà còn tạo động lực thu hút dân cư và nhà đầu tư đến khu vực.
Hệ thống giao thông cũng là trọng tâm phát triển. Các dự án nâng cấp Quốc lộ 19 mới, tuyến đường phía Tây, và tuyến đường trục nối Khu kinh tế Nhơn Hội đến Sân bay Phù Cát đang được triển khai, nhằm tăng cường kết nối Vân Canh với các trung tâm kinh tế lớn như thành phố Quy Nhơn và Khu kinh tế Nhơn Hội. Những tuyến đường này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, vận chuyển hàng hóa, và thu hút đầu tư vào Khu công nghiệp, Đô thị và Dịch vụ Becamex VSIP Bình Định tại xã Canh Vinh. Đây là dự án công nghiệp quy mô lớn, dự kiến đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế của huyện, từ phụ thuộc vào nông nghiệp sang phát triển công nghiệp và dịch vụ.
Tầm nhìn đến năm 2050
Nhìn xa hơn đến năm 2050, huyện Vân Canh được định hướng trở thành một khu vực kinh tế năng động, kết hợp hài hòa giữa công nghiệp, nông nghiệp hiện đại, và du lịch văn hóa - sinh thái. Theo bản đồ quy hoạch huyện Vân Canh, đất nông nghiệp sẽ tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn (94,5%), nhưng được quản lý và sử dụng hiệu quả hơn thông qua các mô hình canh tác hiện đại. Đất phi nông nghiệp, đặc biệt là đất khu công nghiệp (1000 ha) và đất giao thông (466 ha), sẽ được mở rộng để hỗ trợ sự phát triển của các ngành công nghiệp và dịch vụ.
Dự án Khu công nghiệp Becamex VSIP Bình Định được kỳ vọng sẽ trở thành động lực chính, thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước, tạo ra hàng ngàn việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ngoài ra, các cụm công nghiệp tại thị trấn Vân Canh và xã Canh Vinh sẽ được nâng cấp, trở thành trung tâm sản xuất và dịch vụ của khu vực. Hệ thống giao thông đường bộ và đường sắt, với ga Vân Canh là điểm nhấn, sẽ được hiện đại hóa để đáp ứng nhu cầu vận chuyển ngày càng tăng.
