Tổng quan về huyện Trấn Yên
Huyện Trấn Yên nằm ở phía đông nam tỉnh Yên Bái, cách thành phố Yên Bái khoảng 13 km và cách Hà Nội khoảng 200 km. Tổng diện tích khoảng 629 km², dân số khoảng hơn 96.900người, mật độ trung bình khoảng 135–150 người/km².
Huyện Trấn Yên có vị trí địa lý và tiếp giáp như sau:
- Phía Đông giáp thành phố Yên Bái và huyện Hạ Hòa (Phú Thọ)
- Phía Tây giáp huyện Văn Yên
- Phía Nam giáp huyện Văn Chấn
- Phía Bắc giáp huyện Yên Bình
Trấn Yên có địa hình đồi núi xen thung lũng, chia cắt phức tạp, thấp dần từ tây bắc xuống đông nam. Độ cao trung bình từ 100–600 m so với mực nước biển. Đây là vùng trung du có nhiều sông suối nhỏ đổ về sông Hồng, thuận lợi phát triển nông – lâm nghiệp và xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn.
Đơn vị hành chính
Huyện Trấn Yên có 18 đơn vị hành chính cấp xã gồm 1 thị trấn và 17 xã:
- Thị trấn Cổ Phúc (huyện lỵ)
- Các xã: Báo Đáp, Cường Thịnh, Hòa Cuông, Hồng Ca, Hưng Khánh, Hưng Thịnh, Kiên Thành, Lương Thịnh, Minh Quán, Minh Quân, Quy Mông, Tân Đồng, Thành Thịnh, Vân Hội, Việt Cường, Việt Hồng, Y Can.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Trấn Yên có các tuyến đường sắt Cổ Phúc và Ngòi Hóp thuộc tuyến Hà Nội – Lào Cai, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hành khách và hàng hóa. Tuyến cao tốc Nội Bài – Lào Cai đi qua địa bàn giúp tăng cường kết nối liên vùng.
Mạng lưới giao thông đường bộ cấp tỉnh và huyện phát triển đồng bộ. Nhiều tuyến đường nông thôn được nâng cấp, kiên cố hóa, góp phần cải thiện giao thông và phục vụ phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
Kinh tế
- Nông – lâm nghiệp: Trồng lúa, ngô, cây ăn quả, chăn nuôi nhỏ, khai thác và bảo vệ rừng.
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Làng nghề chế biến nông sản địa phương, thủ công mỹ nghệ, dệt may nhỏ.
- Thương mại – dịch vụ – logistics: Do có đường sắt và cao tốc, huyện phát triển tốt các hoạt động thương mại, vận chuyển hàng hóa.
- Du lịch – dịch vụ: Thế mạnh từ cảnh quan tự nhiên, văn hóa cộng đồng, có thể đẩy mạnh du lịch trải nghiệm và nghỉ dưỡng.
Làng nghề truyền thống
Làng nghề chủ yếu là dệt thổ cẩm, chế biến nông sản, thủ công truyền thống, phục vụ nhu cầu địa phương và du lịch.
Di tích – Lễ hội
Một số di tích lịch sử tiêu biểu ở Trấn Yên:
- Đền Hóa Cuông: Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, nằm ở xã Hòa Cuông.
- Đình và Đền Quy Mông: Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, nằm ở xã Quy Mông, thờ nhiều vị thần và nhân vật lịch sử.
- Chùa Y Can: Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, có kiến trúc cổ kính và nằm bên bờ sông Hồng.
- Đình Làng Xây (Đình Làng Ngà): Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, thuộc xã Báo Đáp.
- Chiến khu Vần: Bao gồm nhiều di tích như Nhà ông Trần Đình Khánh, Gò Cọ - làng Chiềng, gắn liền với các hoạt động cách mạng.
- Di tích Gò Cọ - làng Chiềng: Nơi diễn ra các hoạt động kháng chiến chống Pháp của quân và dân Trấn Yên
Huyện Trấn Yên có nhiều lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa – lịch sử, tiêu biểu như: Lễ hội Lồng Tồng (xã Kiên Thành), Lễ hội Đền Hóa Cuông (xã Hòa Cuông), Lễ hội đình – đền xã Quy Mông, Lễ hội đình làng Dọc (xã Việt Hồng)... Các lễ hội được duy trì thường niên, góp phần bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể của địa phương.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Tăng thu nhập bình quân đầu người đạt 1,5–2 lần so với hiện tại.
- ≥ 60% lao động hoạt động trong các ngành phi nông nghiệp.
- ≥ 70% xã đạt chuẩn nông thôn mới.
- Thị trấn Cổ Phúc trở thành đô thị loại V hiện đại, văn minh.
- Giao thương và du lịch thu hút 100.000–150.000 lượt khách/năm.
Xem thêm: Bản đồ quy hoạch huyện Trấn Yên
Tầm nhìn đến năm 2050
- Trấn Yên trở thành trung tâm nông nghiệp sạch, giao thương – logistics – du lịch vùng trung tâm tỉnh Yên Bái.
- Kinh tế đa ngành, bền vững: kết hợp nông sản đặc sản, dịch vụ, làng nghề và du lịch sinh thái.
- Giữ gìn văn hóa: chợ phiên, lễ hội dân gian, di tích lịch sử – xây dựng bản sắc riêng của người địa phương.
- Môi trường xanh – sạch: bảo vệ đầu nguồn nước, không gian xanh đô thị – nông thôn, kéo giảm ô nhiễm.
- Chính quyền kinh tế – xã hội hiện đại: y tế, giáo dục, hạ tầng số, dân trí trình độ cao.
Huyện Trấn Yên – diện tích khoảng 629 km², dân số 85–95 nghìn người – đóng vai trò trung tâm kết nối quan trọng của tỉnh Yên Bái. Với lợi thế đường sắt, cao tốc, và nền tảng văn hóa đa dạng, huyện có tiềm năng lớn trong phát triển nông nghiệp sạch, logistic, du lịch cộng đồng và bảo tồn văn hóa – môi trường. Mục tiêu đến 2030 và tầm nhìn đến 2050 đặt ra lộ trình rõ ràng để Trấn Yên trở thành huyện phát triển toàn diện, hiện đại và bền vững.
