Tổng quan về huyện Tiên Lãng trước sáp nhập
Huyện Tiên Lãng là một huyện thuộc khu vực ngoại thành phía Nam của thành phố Hải Phòng, được thành lập vào năm 1906. Trước khi có những điều chỉnh hành chính, huyện sở hữu tổng diện tích 195,00 km² với dân số đạt 185.619 người, là một trong những đơn vị hành chính có mật độ dân số trung bình so với các huyện khác của thành phố Cảng.
Nằm giữa vùng đồng bằng duyên hải Bắc Bộ, địa hình huyện tương đối bằng phẳng, thuận lợi cho canh tác nông nghiệp, nhất là trồng lúa, cây hoa màu, thuốc lào và cây công nghiệp ngắn ngày. Tiên Lãng được bao quanh bởi hệ thống sông ngòi như sông Văn Úc và hệ thống kênh mương chằng chịt, tạo điều kiện cho phát triển thủy lợi và nuôi trồng thủy sản.
Ranh giới hành chính của huyện Tiên Lãng như sau:
- Phía Đông giáp huyện Vĩnh Bảo
- Phía Tây giáp huyện An Lão
- Phía Nam giáp tỉnh Thái Bình
- Phía Bắc giáp huyện Kiến Thụy
Với vị trí địa lý thuận lợi, lại chỉ cách trung tâm thành phố Hải Phòng khoảng 18km, Tiên Lãng có tiềm năng lớn trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch sinh thái và nông nghiệp sạch.\
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, huyện Tiên Lãng gồm 1 thị trấn và 18 xã:
Thị trấn Tiên Lãng (huyện lỵ), xã Bắc Hưng, xã Cấp Tiến, xã Đại Thắng, xã Đoàn Lập, xã Đông Hưng, xã Hùng Thắng, xã Khởi Nghĩa, xã Kiến Thiết, xã Nam Hưng, xã Quyết Tiến, xã Tân Minh, xã Tây Hưng, xã Tiên Cường, xã Tiên Minh, xã Tiên Thắng, xã Tiên Thanh, xã Tự Cường, xã Vinh Quang.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Tiên Lãng có mạng lưới hạ tầng giao thông đang dần được nâng cấp và mở rộng, đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối khu vực phía Nam thành phố Hải Phòng với các tỉnh lân cận như Thái Bình và Hải Dương. Đặc biệt, quốc lộ 10 chạy qua địa bàn huyện là tuyến huyết mạch nối Hải Phòng với các trung tâm kinh tế trong khu vực. Ngoài ra, việc kết nối với đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng giúp rút ngắn thời gian di chuyển từ trung tâm Hà Nội đến Tiên Lãng chỉ còn hơn 1 giờ đồng hồ, mở ra nhiều cơ hội giao thương và phát triển dịch vụ, du lịch.
Bên cạnh đó, hệ thống thủy lợi và sông ngòi như sông Văn Úc, các kênh đào lớn nhỏ chạy dọc khắp huyện không chỉ phục vụ cho sản xuất nông nghiệp mà còn hỗ trợ vận chuyển hàng hóa, nguyên vật liệu, đặc biệt là các sản phẩm từ nông nghiệp và làng nghề.
Huyện Tiên Lãng cũng được đầu tư cơ sở hạ tầng trong lĩnh vực du lịch nghỉ dưỡng, điển hình như khu du lịch nước khoáng nóng Tiên Lãng – một điểm đến độc đáo kết hợp nghỉ dưỡng và chữa bệnh, đang được chú trọng phát triển hạ tầng phụ trợ như giao thông, khách sạn, dịch vụ ăn uống để phục vụ lượng khách ngày càng tăng cao.
Kinh tế
Kinh tế huyện Tiên Lãng mang đặc trưng rõ nét của một huyện thuần nông với tỷ lệ sản xuất nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu kinh tế. Các lĩnh vực nông nghiệp, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản vẫn đóng vai trò chủ lực, góp phần đảm bảo an ninh lương thực và cung cấp nguồn hàng hóa cho thành phố Hải Phòng.
Tuy nhiên, huyện đã và đang từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng giảm dần tỷ trọng nông nghiệp, tăng dần công nghiệp – dịch vụ. Một số ngành như dịch vụ du lịch nghỉ dưỡng, đặc biệt tại khu vực xã Bạch Đằng với khu suối khoáng nóng Tiên Lãng, đã và đang tạo ra cú hích thúc đẩy các ngành dịch vụ, vận tải và thương mại phát triển.
Các cụm công nghiệp quy mô vừa và nhỏ cũng bắt đầu hình thành trên địa bàn, tạo việc làm cho người lao động địa phương, đồng thời thu hút vốn đầu tư vào lĩnh vực chế biến nông sản, sản xuất vật liệu xây dựng và các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp truyền thống.
Làng nghề truyền thống
Dù là huyện thuần nông, Tiên Lãng vẫn có một số làng nghề và làng có nghề đang hoạt động. Những làng nghề này không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc truyền thống mà còn đóng vai trò hỗ trợ kinh tế địa phương:
- Làng nghề trồng và chế biến thuốc lào: Phát triển mạnh từ khu vực cầu phao cũ đến cầu Đăng thuộc xã Kiến Thiết, nổi tiếng với chất lượng thuốc thơm, nặng, phù hợp với gu truyền thống của người dùng miền Bắc.
- Làm chiếu cói Lật Dương: Một nghề thủ công truyền thống mang đậm tính chất mùa vụ, giúp tận dụng nguyên liệu tự nhiên, góp phần tăng thu nhập cho người dân vùng nông thôn.
- Trồng khoai tây Tiên Cường và hành tỏi Đông Hưng: Là hai vùng chuyên canh sản xuất cây trồng ngắn ngày có giá trị kinh tế cao, từng bước hình thành chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ.
- Ngoài ra, tại Quang Phục có một số hộ gia đình duy trì nghề nấu rượu truyền thống, sản xuất thủ công quy mô nhỏ, phục vụ tiêu dùng địa phương.
Mặc dù số lượng làng nghề không nhiều, nhưng những giá trị văn hóa và kinh tế mà các nghề truyền thống này mang lại vẫn đóng vai trò nhất định trong phát triển bền vững và giữ gìn bản sắc của địa phương.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Tiên Lãng sở hữu một số di tích lịch sử – văn hóa có giá trị gắn liền với truyền thống và danh nhân đất Việt. Trong đó tiêu biểu nhất phải kể đến:
- Khu du lịch nước khoáng nóng Tiên Lãng tại xã Bạch Đằng: được đánh giá là một trong năm mỏ nước khoáng có giá trị cao nhất Việt Nam, giàu khoáng chất và có công dụng chữa bệnh. Đây là điểm đến hấp dẫn cho khách du lịch nghỉ dưỡng từ Hải Phòng, Hà Nội và các tỉnh lân cận.
- Cụm di tích họ ngoại Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm tại xã Kiến Thiết: bao gồm từ đường họ Nguyễn – Nhữ, phần mộ của quan Tiến sĩ Thượng thư Nhữ Văn Lan và Nhữ Thị Thục (thân mẫu Trạng Trình). Đây là nơi thể hiện lòng tri ân với dòng họ đã sinh ra và dưỡng dục vị danh nhân văn hóa nổi tiếng của dân tộc.
- Một số di tích cấp thành phố khác như: Miếu Kênh Đào – Chùa Kim Liên, Miếu – Chùa Trung Lăng, Miếu – Chùa Phú Kê, Miếu – Chùa Đông Ninh là những điểm đến mang ý nghĩa tâm linh, tín ngưỡng, được người dân địa phương gìn giữ và trùng tu qua nhiều thế hệ.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Tiên Lãng xác định rõ mục tiêu phát triển trở thành một trong những vùng trọng điểm về nông nghiệp chất lượng cao kết hợp với dịch vụ sinh thái nghỉ dưỡng của thành phố Hải Phòng. Với tiềm năng sẵn có như vùng đất rộng lớn, khí hậu thuận lợi, hệ thống thủy lợi đa dạng và đặc biệt là khu du lịch nước khoáng nóng Tiên Lãng – một trong những điểm đến hiếm hoi của miền Bắc, huyện đang đẩy mạnh khai thác và đầu tư cơ sở hạ tầng để phát triển du lịch nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe.
Nông nghiệp sẽ được tái cơ cấu theo hướng hiện đại hóa với các vùng sản xuất tập trung, ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt và chăn nuôi, hướng tới sản phẩm sạch, hữu cơ, đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu. Một số vùng chuyên canh cây trồng chủ lực như khoai tây, hành tỏi, thuốc lào... sẽ được quy hoạch lại hợp lý hơn.
Về công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, huyện tập trung phát triển các cụm công nghiệp địa phương quy mô vừa và nhỏ, gắn liền với các làng nghề hiện có, nhằm tạo việc làm và tăng nguồn thu cho ngân sách. Chính quyền địa phương cũng có định hướng thu hút đầu tư vào các ngành có thế mạnh như chế biến nông sản, sản xuất vật liệu xây dựng, thực phẩm đóng gói.
Hạ tầng giao thông sẽ được ưu tiên đầu tư nâng cấp, đặc biệt là các tuyến liên xã kết nối với trục quốc lộ 10, cao tốc Hà Nội – Hải Phòng và các tuyến đường tỉnh lộ, huyện lộ. Đồng thời phát triển hệ thống giao thông thủy, tận dụng lợi thế từ sông Văn Úc, phục vụ vận tải hàng hóa và khách du lịch.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Tiên Lãng
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Tiên Lãng được định hướng trở thành huyện sinh thái kiểu mẫu, phát triển hài hòa giữa nông nghiệp công nghệ cao, du lịch nghỉ dưỡng và công nghiệp nhẹ thân thiện môi trường. Với sự kết nối mạnh mẽ về giao thông cả đường bộ và đường thủy, huyện sẽ đóng vai trò trung chuyển hàng hóa, thực phẩm nông nghiệp cho thành phố Hải Phòng cũng như các tỉnh lân cận.
