Tổng quan về huyện Tiên Du trước sáp nhập
Huyện Tiên Du nằm ở trung tâm tỉnh Bắc Ninh, là vùng đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa lâu đời, gắn với nhiều di tích quan trọng của xứ Kinh Bắc. Diện tích tự nhiên của huyện khoảng 108,2 km², dân số tính đến năm 2023 đạt hơn 170.000 người. Địa hình tương đối bằng phẳng, độ cao trung bình từ 4 – 6m so với mực nước biển, thuận lợi phát triển nông nghiệp, công nghiệp và xây dựng hạ tầng đô thị.
Huyện Tiên Du có vị trí địa lý chiến lược, nằm trên các tuyến giao thương quan trọng kết nối Bắc Ninh với Hà Nội, Bắc Giang và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Trên địa bàn có nhiều dòng sông lớn như sông Cầu, sông Đuống chảy qua, góp phần điều tiết thủy lợi và tạo cảnh quan sinh thái.
Ranh giới hành chính của huyện Tiên Du trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Quế Võ
- Phía Tây giáp huyện Từ Sơn và thành phố Bắc Ninh
- Phía Nam giáp huyện Thuận Thành
- Phía Bắc giáp huyện Yên Phong
Nhờ lợi thế địa lý, Tiên Du từ lâu trở thành vùng phát triển kinh tế năng động, là trung tâm sản xuất công nghiệp và điểm nhấn văn hóa của tỉnh Bắc Ninh.
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, huyện Tiên Du có 14 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 1 thị trấn Lim là trung tâm hành chính, kinh tế, văn hóa và 13 xã nông thôn. Mỗi địa phương có đặc trưng riêng về kinh tế, văn hóa và nhiều xã nổi tiếng với làng nghề truyền thống.
Các đơn vị hành chính trực thuộc huyện Tiên Du gồm: Thị trấn Lim, xã Đại Đồng, xã Đại Đồng Thành, xã Hoàn Sơn, xã Hiên Vân, xã Lạc Vệ, xã Liên Bão, xã Minh Đạo, xã Nội Duệ, xã Phật Tích, xã Phú Lâm, xã Tri Phương, xã Tân Chi, xã Việt Đoàn.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng của huyện Tiên Du trước sáp nhập được đầu tư bài bản và hiện đại, phù hợp định hướng phát triển công nghiệp – dịch vụ – đô thị. Trên địa bàn có nhiều tuyến giao thông huyết mạch như Quốc lộ 1A mới, Quốc lộ 18, Đường tỉnh 295 và hệ thống đường liên huyện, liên xã kết nối thuận tiện với thành phố Bắc Ninh và các khu công nghiệp trọng điểm.
Giai đoạn 2015–2023, hàng loạt dự án hạ tầng lớn được triển khai như dự án mở rộng Khu công nghiệp Tiên Sơn, dự án cải tạo tuyến Quốc lộ 1A qua huyện, dự án đường trục trung tâm Lim – Từ Sơn, góp phần hình thành mạng lưới giao thông đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương hàng hóa và phát triển các khu đô thị mới.
Kinh tế
Nền kinh tế huyện Tiên Du phát triển mạnh theo định hướng công nghiệp – thương mại – dịch vụ, trong đó công nghiệp đóng vai trò chủ lực, tạo ra giá trị sản xuất cao và nhiều việc làm. Trên địa bàn có Khu công nghiệp Tiên Sơn – một trong những khu công nghiệp lớn nhất tỉnh Bắc Ninh, thu hút hàng trăm doanh nghiệp trong và ngoài nước, đặc biệt là các tập đoàn sản xuất điện tử, cơ khí, nhựa kỹ thuật, chế biến thực phẩm.
Năm 2023, tổng giá trị sản xuất toàn huyện đạt trên 125.000 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người vượt 160 triệu đồng/năm. Ngoài công nghiệp, Tiên Du còn phát triển thương mại – dịch vụ sôi động, tập trung tại thị trấn Lim, các xã Đại Đồng, Hoàn Sơn và dọc các tuyến Quốc lộ, hình thành nhiều trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng lớn nhỏ.
Nông nghiệp được duy trì ở quy mô hợp lý, tập trung phát triển sản phẩm nông sản an toàn, vùng trồng rau màu, chăn nuôi gia cầm, thủy sản, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống người dân nông thôn.
Làng nghề truyền thống
Tiên Du nổi tiếng cả nước với nhiều làng nghề truyền thống đặc sắc, đóng góp quan trọng vào kinh tế địa phương và bảo tồn văn hóa Kinh Bắc. Nổi bật nhất là làng nghề làm tranh dân gian Đông Hồ (xã Song Hồ giáp ranh), làng nghề mộc truyền thống ở xã Đại Đồng và các cơ sở thủ công mỹ nghệ tại xã Nội Duệ, Minh Đạo.
Làng nghề gỗ mỹ nghệ Đại Đồng Thành là trung tâm sản xuất đồ gỗ nổi tiếng, chuyên chế tác đồ thờ, bàn ghế, cửa gỗ, hàng xuất khẩu. Hàng trăm cơ sở mộc duy trì sản xuất quanh năm, tạo việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động địa phương và vùng lân cận.
Ngoài ra, nghề dệt chiếu cói, làm miến dong, sản xuất vật liệu xây dựng cũng được duy trì tại nhiều xã như Hoàn Sơn, Liên Bão. Chính quyền huyện đã hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu tập thể, quy hoạch cụm làng nghề, xúc tiến thương mại để quảng bá sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh của các hộ sản xuất.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Tiên Du là vùng đất giàu truyền thống văn hóa với nhiều di tích nổi tiếng gắn liền tên tuổi xứ Kinh Bắc. Nổi bật nhất là chùa Phật Tích, di tích quốc gia đặc biệt, tọa lạc trên núi Lạn Kha, là trung tâm Phật giáo lớn nhất miền Bắc thời Lý, nổi tiếng với tượng phật A-di-đà bằng đá xanh nguyên khối.
Đình làng Lim – nơi tổ chức Hội Lim, lễ hội Quan họ lớn nhất cả nước, thu hút hàng vạn du khách về trẩy hội đầu xuân. Không gian văn hóa Quan họ tại Lim và các làng lân cận đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Định hướng phát triển huyện Tiên Du trước sáp nhập được xây dựng trên quan điểm phát triển công nghiệp công nghệ cao, đô thị hiện đại và du lịch văn hóa gắn với bảo tồn di sản, nhằm đưa địa phương trở thành động lực kinh tế – văn hóa của tỉnh Bắc Ninh.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Tiên Du
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn này, Tiên Du tập trung đẩy mạnh phát triển hạ tầng đô thị, hoàn thiện các khu công nghiệp và thu hút đầu tư công nghệ cao. Các dự án trọng điểm đã và đang triển khai gồm mở rộng Khu công nghiệp Tiên Sơn, khu công nghiệp sạch Đại Đồng – Hoàn Sơn, khu đô thị mới Phật Tích, dự án đường trục trung tâm kết nối Lim – thành phố Bắc Ninh, cùng các dự án chỉnh trang hạ tầng thị trấn Lim và các xã ven đô.
Bên cạnh công nghiệp, huyện cũng đặt mục tiêu phát triển mạnh thương mại – dịch vụ và du lịch văn hóa. Không gian quanh chùa Phật Tích, đình Lim được quy hoạch đồng bộ để phục vụ du lịch tâm linh và trải nghiệm không gian Quan họ. Hạ tầng xã hội như trường học, trạm y tế, công viên, trung tâm thể thao được đầu tư hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng sống. Tỷ lệ đô thị hóa phấn đấu đạt 70%, thu nhập bình quân đầu người dự kiến vượt 170 triệu đồng/năm vào năm 2030.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, huyện Tiên Du được định hướng trở thành đô thị loại I hiện đại, trung tâm công nghiệp công nghệ cao, logistics và du lịch văn hóa đặc sắc của tỉnh Bắc Ninh. Quy hoạch không gian phát triển đô thị mở rộng về phía Nam và Tây, hình thành chuỗi khu đô thị mới kết nối thành phố Bắc Ninh, đồng bộ với các khu công nghiệp sạch và trung tâm logistics cấp vùng.
Huyện sẽ phát triển hệ thống trung tâm thương mại, dịch vụ tài chính – ngân hàng, các khu vui chơi giải trí hiện đại, song song với bảo tồn di tích quốc gia đặc biệt chùa Phật Tích và không gian văn hóa Quan họ. Các làng nghề truyền thống được quy hoạch thành cụm sản xuất – du lịch làng nghề, nâng cao giá trị thương hiệu và gắn kết với phát triển du lịch trải nghiệm.
Mục tiêu dài hạn của Tiên Du là xây dựng không gian đô thị hiện đại, xanh, thông minh, phát triển kinh tế nhanh và bền vững, trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư trong nước và quốc tế, góp phần nâng cao vị thế Bắc Ninh trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
