Tổng quan về huyện Thạch An trước sáp nhập
Huyện Thạch An là địa phương nằm ở khu vực phía Nam tỉnh Cao Bằng, có vai trò quan trọng trong giao thương, kết nối kinh tế – xã hội và bảo vệ an ninh biên giới. Với diện tích 687,4 km² và dân số khoảng 30.001 người, Thạch An là huyện có mật độ dân cư thấp so với mặt bằng chung của tỉnh, dân số phân bố thưa thớt trên địa hình núi đồi.
Địa hình huyện chủ yếu là núi đất, đồi thấp xen lẫn các thung lũng nhỏ và nhiều sông suối. Đây là điều kiện thuận lợi để phát triển lâm nghiệp, trồng cây lương thực, cây công nghiệp và chăn nuôi gia súc. Khí hậu cận nhiệt đới núi cao đặc trưng của Cao Bằng, mùa đông lạnh, mùa hè mát mẻ, lượng mưa trung bình cao.
Ranh giới hành chính của huyện Thạch An trước sáp nhập như sau:
- Phía Đông giáp huyện Trùng Khánh
- Phía Tây giáp huyện Nguyên Bình
- Phía Nam giáp tỉnh Lạng Sơn
- Phía Bắc giáp huyện Hòa An
Vị trí này giúp Thạch An trở thành cửa ngõ giao thương quan trọng, đặc biệt khi các tuyến giao thông liên vùng được đầu tư hoàn thiện.
Đơn vị hành chính
Huyện Thạch An được chia thành 14 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 1 thị trấn và 13 xã, cụ thể: Thị trấn Đông Khê, Xã Canh Tân, Xã Đức Long, Xã Đức Thông, Xã Đức Xuân, Xã Kim Đồng, Xã Lê Lai, Xã Lê Lợi, Xã Minh Khai, Xã Quang Trọng, Xã Thái Cường, Xã Thụy Hùng, Xã Trọng Con, Xã Vân Trình.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trong những năm qua, huyện Thạch An đã chú trọng đầu tư hạ tầng giao thông để phục vụ sản xuất và phát triển kinh tế – xã hội. Địa bàn có các tuyến đường quan trọng chạy qua, gồm quốc lộ 4, quốc lộ 34B, kết nối huyện với thành phố Cao Bằng, các huyện lân cận và tỉnh Lạng Sơn. Đặc biệt, dự án đường cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh đang được triển khai xây dựng sẽ trở thành trục giao thông chiến lược, rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa, thúc đẩy giao thương liên vùng.
Hệ thống điện lưới quốc gia đã phủ rộng đến 100% các xã, tỷ lệ hộ dân sử dụng điện đạt mức cao. Viễn thông, truyền hình và Internet được mở rộng, phục vụ tốt nhu cầu liên lạc và thông tin. Ngoài ra, nhiều trường học, trạm y tế, trung tâm văn hóa xã và công trình thủy lợi đã được đầu tư, cải thiện điều kiện sản xuất và sinh hoạt cho nhân dân. Các chợ xã, chợ trung tâm tại thị trấn Đông Khê là nơi tiêu thụ nông sản, trao đổi hàng hóa, góp phần phát triển thương mại – dịch vụ trong huyện.
Kinh tế
Nền kinh tế của huyện Thạch An trước sáp nhập cơ bản dựa vào nông nghiệp, lâm nghiệp và chăn nuôi, với tỷ trọng nông nghiệp chiếm phần lớn. Các cây trồng chính gồm lúa nước, ngô, sắn, khoai, thuốc lá và cây ăn quả, được canh tác trên diện tích đất canh tác tương đối phân tán ở các thung lũng và ven đồi.
Chăn nuôi trâu, bò, lợn, dê và gia cầm là nguồn thu nhập quan trọng đối với nhiều hộ gia đình. Nhờ điều kiện đất đai thuận lợi và nguồn thức ăn tự nhiên, chăn nuôi đại gia súc được duy trì ổn định. Trong những năm qua, huyện đã tích cực triển khai các dự án hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, khuyến khích ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để nâng cao năng suất và giá trị sản xuất.
Thương mại – dịch vụ tập trung chủ yếu tại thị trấn Đông Khê, nơi có chợ trung tâm, cửa hàng vật tư nông nghiệp, kho bãi nhỏ lẻ. Tuy quy mô chưa lớn, nhưng đây là đầu mối tiêu thụ nông sản và cung cấp hàng hóa thiết yếu cho các xã trong huyện.
Nhờ các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới, hạ tầng kinh tế – xã hội từng bước được cải thiện, đời sống người dân nâng lên rõ rệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm qua từng năm. Tuy nhiên, so với tiềm năng, huyện vẫn còn nhiều khó khăn trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thu hút đầu tư.
Làng nghề truyền thống
Huyện Thạch An hiện không có làng nghề truyền thống nào được công nhận chính thức hoặc phát triển quy mô lớn. Một số nghề thủ công như đan lát, dệt vải, rèn nông cụ vẫn tồn tại nhỏ lẻ trong các hộ gia đình người Tày, Nùng, Dao. Sản phẩm chủ yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt, chưa trở thành hàng hóa thương mại có thương hiệu. Trong định hướng phát triển lâu dài, địa phương xác định khuyến khích bảo tồn nghề truyền thống kết hợp phát triển sản phẩm OCOP và du lịch cộng đồng nhỏ lẻ, góp phần tạo sinh kế và giữ gìn bản sắc văn hóa.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Thạch An có một di tích lịch sử đặc biệt quan trọng là Di tích Đông Khê. Di tích Đông Khê là chứng tích lịch sử ghi dấu Chiến thắng Đông Khê – trận đánh quan trọng trong Chiến dịch Biên giới Thu – Đông năm 1950. Đây là chiến thắng mở màn, góp phần giải phóng hoàn toàn Cao Bằng, tạo thế và lực cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
Di tích bao gồm đồn Đông Khê, nơi diễn ra trận đánh, cùng các hạng mục tưởng niệm, bia di tích và cảnh quan xung quanh. Đây là địa điểm giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng quan trọng, hằng năm đón nhiều đoàn công tác, học sinh, du khách đến tham quan, tìm hiểu lịch sử.
Ngoài Đông Khê, huyện chưa có danh lam thắng cảnh nào được xếp hạng cấp quốc gia. Tuy nhiên, địa hình núi rừng còn nhiều nét hoang sơ, là điều kiện thuận lợi để nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm nếu được đầu tư hạ tầng, dịch vụ đồng bộ trong tương lai.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Thạch An tập trung phát triển nông – lâm nghiệp hàng hóa bền vững, gắn với giảm nghèo nhanh và hoàn thiện hạ tầng kinh tế – xã hội. Huyện đặt mục tiêu xây dựng các vùng sản xuất lúa hàng hóa, thuốc lá, cây ăn quả, phát triển chăn nuôi trâu bò tập trung và trồng rừng kinh tế.
Đồng thời, dự án đường cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh khi hoàn thành sẽ giúp Thạch An mở rộng giao thương, thu hút đầu tư dịch vụ, công nghiệp chế biến nông sản. Công tác bảo tồn và phát huy giá trị Di tích Đông Khê sẽ được đẩy mạnh, gắn với giáo dục truyền thống và hình thành sản phẩm du lịch lịch sử.
Huyện tiếp tục thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nâng cấp hạ tầng nông thôn mới, cải thiện điều kiện y tế, giáo dục và nâng cao thu nhập người dân.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Thạch An
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, huyện Thạch An phấn đấu trở thành vùng nông nghiệp hàng hóa, trung tâm dịch vụ – thương mại kết nối với tỉnh Lạng Sơn, phát triển du lịch lịch sử gắn với bảo tồn môi trường sinh thái.
Huyện hướng đến hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại, xây dựng trung tâm thị trấn Đông Khê trở thành đô thị loại IV, phát triển thương mại – dịch vụ logistics nhờ lợi thế vị trí và hạ tầng cao tốc. Các vùng sản xuất nông – lâm nghiệp sạch được mở rộng, kết hợp khai thác tiềm năng du lịch gắn với Chiến thắng Đông Khê, góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững và bảo tồn giá trị lịch sử – văn hóa địa phương.
