Tổng quan về huyện Tân Yên
Huyện Tân Yên nằm ở phía Tây của tỉnh Bắc Giang trong vùng Đông Bắc Bộ. Theo số liệu năm 2018, huyện có diện tích khoảng 203,7 km², dân số đạt 162.500 người và trung tâm hành chính đặt tại thị trấn Cao Thượng.
Huyện được thành lập vào ngày 6/11/1957, tách ra từ huyện Yên Thế, trở thành đơn vị hành chính độc lập của Bắc Giang .
Huyện nằm cách thành phố Bắc Giang khoảng 20km về phía Tây và cách Hà Nội khoảng 65–75 km về phía Đông Bắc. Các điểm tiếp giáp của huyện như sau:
- Phía Đông giáp huyện Lạng Giang
- Phía Tây giáp huyện Hiệp Hòa và huyện Phú Bình (tỉnh Thái Nguyên)
- Phía Nam giáp thành phố Bắc Giang và thị xã Việt Yên
- Phía Bắc giáp huyện Yên Thế.
Huyện có địa hình chủ yếu là đồng bằng nhẹ, sông suối nhỏ xen kẽ, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp và giao thông liên tỉnh.
Đơn vị hành chính
Huyện có 22 đơn vị cấp xã, bao gồm 2 thị trấn và 20 xã :
- Thị trấn: Cao Thượng (huyện lỵ), Nhã Nam
- 20 xã: Quế Nham, Việt Lập, Liên Chung, Cao Xá, Ngọc Lý, Ngọc Thiện, Ngọc Châu, Ngọc Vân, Hợp Đức, Phúc Hòa, Tân Trung, An Dương, Lan Giới, Đại Hóa, Quang Tiến, Phúc Sơn, Lam Cốt, Việt Ngọc, Song Vân, Liên Sơn.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Huyện có một phần quốc lộ cùng mạng lưới đường tỉnh, huyện đã được nâng cấp, mở rộng; hệ thống đường liên xã đảm bảo kết nối thuận tiện giữa các khu dân cư và trung tâm hành chính.
- Tuyến đường sắt Hà Nội – Lạng Sơn đi qua địa bàn huyện (qua Nhã Nam), góp phần hỗ trợ giao thương hàng hóa và vận chuyển hành khách liên tỉnh.
- Phần lớn các xã đã được đấu nối điện lưới quốc gia và có mạng viễn thông phủ sóng rộng khắp, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và phát triển kinh tế – xã hội.
Kinh tế
- Nông nghiệp: Mô hình trồng lúa, rau an toàn và cây ăn quả (vải, nhãn) đã tạo nguồn thu đáng kể cho người dân.
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Các cụm công nghiệp nhỏ–vừa tập trung ở khu vực thị trấn với hoạt động chế biến nông sản, sản xuất vật liệu xây dựng.
- Thương mại – dịch vụ – logistics: Thị trấn Cao Thượng và Nhã Nam là trung tâm giao thương vùng, liên kết tốt với TP Bắc Giang và Hà Nội qua đường bộ và đường sắt.
- Du lịch & văn hóa: Một số xã đón khách du lịch cộng đồng, thăm di tích và trải nghiệm nông thôn mới. Ngọc Châu nổi bật nhờ di tích Hoàng Hoa Thám; phiên chợ Nhã Nam sôi động là nét đặc trưng địa phương.
Khu công nghiệp / Làng nghề truyền thống
- Khu công nghiệp: Khu công nghiệp Phúc Sơn có diện tích 123,94 ha, nằm trên địa bàn xã Phúc Sơn và xã Lam Cốt. Bên cạnh đó, huyện Tân Yên còn phát triển các cụm công nghiệp như: Đồng Đình, Lăng Cao, Ngọc Châu và một số điểm công nghiệp khác.
- Làng nghề truyền thống: Một số vùng phát triển nghề thủ công mỹ nghệ, chế biến nông sản quy mô nhỏ, và trồng hoa – cây cảnh.
Di tích – Lễ hội
Huyện Tân Yên (Bắc Giang) là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa với nhiều di tích quốc gia đặc biệt và lễ hội truyền thống đặc sắc, tiêu biểu như sau:
Di tích lịch sử – văn hóa cấp Quốc gia đặc biệt:
- Đình – chùa Hả (xã Tân Trung)
- Khu lưu niệm Hoàng Hoa Thám (xã Ngọc Châu)
- Đình Cao Thượng (thị trấn Cao Thượng)
- Cụm di tích Cầu Vồng (xã Song Vân)
- Đồi Phủ, đồi Ngàn Ván (xã An Dương)
- Đình Vường, chùa Kim Tràng, đình Nội, lăng Phục Chân Đường…
Lễ hội tiêu biểu:
- Lễ hội Đền Dành (xã Liên Chung) – 19 – 21 tháng Giêng âm lịch
- Lễ hội đình Tiến Sơn (xã Hợp Đức) – 14 tháng Giêng
- Lễ hội thôn Hòa An (xã Hợp Đức) – 6 tháng Giêng
- Gần 190 lễ hội làng, xã truyền thống diễn ra hằng năm.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Thu nhập bình quân đầu người tăng gấp 1,5 – 2 lần;
- ≥ 60% lao động chuyển sang các ngành phi nông nghiệp;
- ≥ 70% xã đạt chuẩn nông thôn mới;
- Thị trấn Cao Thượng và Nhã Nam đạt đô thị loại V, hiện đại, văn minh;
- Du lịch & dịch vụ đón tối thiểu 100.000 lượt khách/năm.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Tân Yên
Tầm nhìn đến năm 2050
- Trung tâm nông nghiệp sạch, công nghiệp nhẹ, logistics vùng Bắc Giang;
- Nền kinh tế đa ngành – bền vững, dựa trên chuỗi giá trị rau – quả – chế biến – thương mại;
- Văn hóa bản địa được bảo tồn: Lễ hội chợ quê, di tích Hoàng Hoa Thám được bảo vệ;
- Môi trường xanh – đô thị thông minh: Quản lý chất thải, năng lượng sạch, không gian xanh;
- Hạ tầng số & chính quyền điện tử: Phục vụ người dân tốt hơn, nâng cao dân trí.
Huyện Tân Yên, với diện tích ~204 km², dân số khoảng 160–163 nghìn, nằm ở vị trí chiến lược Tây Bắc Bắc Giang, giữ vai trò quan trọng trong nông nghiệp, công nghiệp nhẹ, giao thương và du lịch văn hóa.
