Tổng quan về huyện Tân Kỳ trước sáp nhập
Huyện Tân Kỳ nằm ở phía Tây tỉnh Nghệ An, cách thành phố Vinh khoảng 90 km, thuộc khu vực miền núi với cảnh quan thiên nhiên đa dạng và phong phú. Nơi đây nổi bật với danh hiệu Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An được UNESCO công nhận, là điểm nhấn quan trọng về giá trị sinh thái và tiềm năng du lịch. Với diện tích 729,2 km² và dân số khoảng 147.257 người (theo số liệu năm 2019), mật độ dân số của huyện đạt 202 người/km², phản ánh một cộng đồng dân cư phân bố tương đối thưa thớt, phù hợp với đặc thù địa hình miền núi.
Địa hình huyện Tân Kỳ chủ yếu là đồi núi thấp, xen kẽ với các thung lũng và đồng bằng nhỏ, tạo điều kiện cho phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và khai thác khoáng sản. Sông Con, chảy qua huyện với chiều dài khoảng 65 km, đóng vai trò quan trọng trong giao thông đường thủy và cung cấp nguồn tài nguyên cát sỏi. Ngoài ra, huyện còn sở hữu các di tích lịch sử như Km0 đường Hồ Chí Minh và tượng đài Hậu phương hướng về tiền tuyến, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng.
Ranh giới hành chính
- Phía Bắc giáp huyện Nghĩa Đàn và huyện Quỳ Hợp
- Phía Nam và Đông Nam giáp huyện Đô Lương
- Phía Tây và Tây Nam giáp huyện Anh Sơn
- Phía Đông và Đông Bắc giáp huyện Yên Thành và huyện Nghĩa Đàn
Đơn vị hành chính
Trước khi có các thay đổi về sáp nhập, huyện Tân Kỳ được tổ chức với 22 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 1 thị trấn và 21 xã. Thị trấn Tân Kỳ đóng vai trò là trung tâm hành chính, kinh tế và văn hóa của huyện, trong khi các xã trải rộng trên địa bàn với các đặc điểm địa lý và kinh tế đa dạng.
Danh sách các đơn vị hành chính bao gồm: Thị trấn Tân K và các xã Đồng Văn, Hương Sơn, Kỳ Sơn, Kỳ Tân, Nghĩa Bình, Giai Xuân, Nghĩa Đồng, Nghĩa Dũng, Nghĩa Hành, Nghĩa Hợp, Nghĩa Phúc, Nghĩa Thái, Phú Sơn, Nghĩa Hoàn, Tân An, Tân Long, Tân Hợp, Tân Hương, Tân Phú, Tân Xuân, Tiên Kỳ.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Tân Kỳ sở hữu hệ thống giao thông khá phát triển, đóng vai trò xương sống cho sự kết nối với các khu vực lân cận. Các tuyến đường chính như đường Hồ Chí Minh (38,5 km), Quốc lộ 48E, và tỉnh lộ 545 (26 km) tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương và vận chuyển. Ngoài ra, huyện còn có hơn 350,5 km đường huyện và khoảng 700 km đường liên xã, tuy một số tuyến vẫn là đường đất, đang được đầu tư nâng cấp. Những dự án hạ tầng nổi bật như tuyến đường N5 (19 km) nối Đô Lương đến Tân Kỳ và dự án cầu Rỏi 2 (tổng vốn 170 tỷ đồng) đang góp phần cải thiện đáng kể khả năng kết nối và phát triển kinh tế.
Kinh tế
Kinh tế huyện Tân Kỳ đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ từ một nền kinh tế tự cung tự cấp sang sản xuất hàng hóa tập trung. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 10,5%, với cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực. Năm 2022, GDP bình quân đầu người đạt 44,2 triệu đồng, tăng đáng kể so với mức 25,1 triệu đồng năm 2015. Các ngành kinh tế chủ lực bao gồm nông nghiệp, lâm nghiệp, khai thác khoáng sản và phát triển công nghiệp nhỏ. Đặc biệt, các dự án khai thác khoáng sản và phát triển khu đô thị như khu đô thị phía Tây thị trấn Tân Kỳ (15,7 ha) đang tạo động lực mới cho kinh tế địa phương.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Huyện Tân Kỳ đã và đang triển khai các kế hoạch phát triển dài hạn với mục tiêu trở thành một trong những khu vực trọng điểm của tỉnh Nghệ An. Bản đồ quy hoạch huyện Tân Kỳ được công bố gần đây đã định hình rõ nét các định hướng chiến lược, tập trung vào phát triển hạ tầng, kinh tế và đô thị hóa, đồng thời bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Tân Kỳ đặt mục tiêu hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông và đô thị, nâng cao chất lượng sống cho người dân. Một trong những dự án trọng điểm là khu đô thị phía Tây thị trấn Tân Kỳ, được phê duyệt vào ngày 8/1/2021 với quy mô 15,7 ha và dân số dự kiến khoảng 1.200 người. Dự án này không chỉ cung cấp không gian sống hiện đại mà còn tích hợp các tiện ích thương mại, dịch vụ và giải trí, đáp ứng nhu cầu của cư dân và nhà đầu tư.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Tân Kỳ
Tầm nhìn đến năm 2050
Nhìn xa hơn, tầm nhìn đến năm 2050 của huyện Tân Kỳ là trở thành một trung tâm kinh tế, văn hóa và du lịch của khu vực miền Tây Nghệ An. Với lợi thế từ Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An, huyện sẽ tập trung phát triển du lịch sinh thái kết hợp với bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.
