Tổng quan về huyện Sơn Dương trước sáp nhập
Huyện Sơn Dương nằm ở phía Nam tỉnh Tuyên Quang, là vùng đất giàu truyền thống cách mạng, gắn liền tên tuổi Chiến khu Tân Trào lịch sử. Huyện được thành lập năm 1986, có diện tích 787,95 km², dân số khoảng 183.600 người, là huyện có quy mô dân số lớn nhất của tỉnh.
Địa hình huyện Sơn Dương chủ yếu là đồi núi thấp xen kẽ những thung lũng rộng, đồng bằng nhỏ ven sông, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và công nghiệp chế biến. Khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhiệt độ trung bình năm khoảng 23-24 °C, khá phù hợp với các loại cây công nghiệp ngắn ngày và dài ngày.
Ranh giới hành chính của huyện Sơn Dương trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Yên Sơn
- Phía Tây giáp tỉnh Phú Thọ
- Phía Nam giáp tỉnh Vĩnh Phúc và tỉnh Thái Nguyên
- Phía Bắc giáp huyện Yên Sơn
Đơn vị hành chính
Huyện Sơn Dương được chia thành 1 thị trấn và 29 xã, là địa phương có số đơn vị hành chính cấp xã lớn nhất trong tỉnh Tuyên Quang.
Các đơn vị hành chính trước sáp nhập gồm: Thị trấn Sơn Dương, xã Bình Yên, xã Cấp Tiến, xã Chi Thiết, xã Đại Phú, xã Đông Lợi, xã Đồng Quý, xã Đông Thọ, xã Hào Phú, xã Hồng Sơn, xã Hợp Hòa, xã Hợp Thành, xã Kháng Nhật, xã Lương Thiện, xã Minh Thanh, xã Ninh Lai, xã Phú Lương, xã Phúc Ứng, xã Quyết Thắng, xã Sơn Nam, xã Tam Đa, xã Tân Thanh, xã Tân Trào, xã Thiện Kế, xã Thượng Ấm, xã Trung Yên, xã Trường Sinh, xã Tú Thịnh, xã Văn Phú, xã Vĩnh Lợi.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Sơn Dương được đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, thủy lợi và các công trình xã hội tương đối đồng bộ. Hệ thống giao thông chính gồm Quốc lộ 2C, Quốc lộ 37, các tuyến đường tỉnh và mạng lưới đường huyện, đường liên xã, kết nối thuận lợi với các huyện trong tỉnh và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ.
Nhiều tuyến đường trục liên xã, cầu dân sinh, đường bê tông nông thôn đã hoàn thành, hỗ trợ đắc lực cho sản xuất nông nghiệp và lưu thông hàng hóa. Hệ thống chợ trung tâm, điểm bán hàng chính sách được phân bố rộng khắp. Hạ tầng giáo dục, y tế được xây dựng đồng bộ, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và phát triển kinh tế - xã hội của nhân dân.
Kinh tế
Kinh tế huyện Sơn Dương phát triển chủ yếu dựa trên nông nghiệp, lâm nghiệp và công nghiệp chế biến. Về nông nghiệp, Sơn Dương nổi tiếng với vùng nguyên liệu mía phục vụ Nhà máy đường Sơn Dương. Hàng nghìn hecta đất nông nghiệp được chuyển đổi chuyên canh mía, cung cấp sản lượng lớn mỗi năm. Bên cạnh đó, nhiều hộ gia đình kết hợp trồng lúa, cây rau màu, chăn nuôi gia súc, gia cầm.
Về lâm nghiệp, huyện có diện tích rừng trồng khá lớn, tập trung trồng keo, bạch đàn để cung cấp nguyên liệu chế biến gỗ và giấy. Ngoài ra, Sơn Dương còn có nông trường chè Tân Trào và nhà máy chế biến chè, góp phần quan trọng nâng cao giá trị nông sản địa phương.
Ngành công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp phát triển với các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng, chế biến nông lâm sản. Những năm gần đây, huyện tích cực kêu gọi đầu tư, mở rộng cụm công nghiệp để tạo việc làm và tăng nguồn thu ngân sách.
Làng nghề truyền thống
Huyện Sơn Dương không có nhiều làng nghề truyền thống quy mô lớn được công nhận chính thức. Tuy nhiên, tại một số xã, nghề dệt, mộc, đan lát, chế biến lương thực vẫn được duy trì quy mô gia đình, phục vụ nhu cầu địa phương.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Sơn Dương là vùng đất giàu truyền thống cách mạng, gắn liền nhiều di tích lịch sử quan trọng. Nổi bật nhất là Chiến khu Tân Trào, nơi diễn ra nhiều sự kiện trọng đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
- Đình Tân Trào: Ngôi đình nhỏ dựng năm 1923, thờ thần sông núi và là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì Quốc dân Đại hội. Đình được dựng theo kiến trúc nhà sàn cột gỗ, mái lá cọ, mang đậm bản sắc văn hóa vùng trung du.
- Khu di tích Tân Trào đã được xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt, trở thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước.
- Ngoài ra, huyện còn nhiều di tích cách mạng khác như Lán Nà Nưa, cây đa Tân Trào, lán Hang Bòng…
Hàng năm, huyện tổ chức nhiều lễ hội tưởng niệm, hoạt động văn hóa - du lịch gắn với các di tích, thu hút đông đảo du khách và học sinh về nguồn.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Sơn Dương đặt mục tiêu phát triển toàn diện kinh tế - xã hội trên nền tảng nông nghiệp hàng hóa, công nghiệp chế biến và du lịch lịch sử, sinh thái.
Các định hướng trọng tâm:
- Mở rộng vùng nguyên liệu mía, chè, rừng trồng.
- Nâng cấp cụm công nghiệp Sơn Nam, Sơn Nam 2.
- Hoàn thiện hạ tầng giao thông liên xã, liên huyện, kết nối các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung.
- Phát triển mạnh du lịch lịch sử Chiến khu Tân Trào kết hợp du lịch sinh thái, trải nghiệm.
Huyện chú trọng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp – dịch vụ, nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm nông nghiệp.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Sơn Dương
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Sơn Dương phấn đấu trở thành trung tâm sản xuất nông – lâm nghiệp hàng hóa lớn nhất tỉnh, trung tâm du lịch lịch sử cách mạng, văn hóa cấp vùng.
Huyện định hướng:
- Xây dựng thương hiệu mía nguyên liệu, chè Tân Trào, các sản phẩm nông nghiệp đặc sản.
- Hình thành khu du lịch lịch sử – văn hóa – sinh thái Tân Trào, gắn kết với tour du lịch liên tỉnh.
- Tiếp tục đầu tư phát triển công nghiệp sạch, công nghiệp chế biến.
- Bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến khu Tân Trào.
