Tổng quan về huyện Quỳnh Nhai
Huyện Quỳnh Nhai nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Sơn La, cách thành phố Sơn La khoảng 60 km theo Quốc lộ 6. Đây là một huyện miền núi với cảnh quan sông nước – núi đá đặc trưng, có lòng hồ Thủy điện Sơn La trải dài, kết hợp cùng nền văn hóa dân tộc Thái, Dao, Kháng, La Ha, Mông, Kinh và Mường.
- Diện tích khoảng 1.049,07 km²
- Dân số khoảng 65.155 người (năm 2018)
- Mật độ dân số khoảng 56 người/km²
Vị trí địa lý và tiếp giáp
Huyện Quỳnh Nhai nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Sơn La, có vị trí chiến lược ven sông Đà và hồ thủy điện Sơn La. Đây là khu vực cửa ngõ nối tỉnh Sơn La với tỉnh Điện Biên theo trục Bắc – Nam.
Quỳnh Nhai có ranh giới địa lý như sau:
- Phía Đông giáp huyện Thuận Châu (Sơn La)
- Phía Đông Nam giáp huyện Mường La (Sơn La)
- Phía Tây và Tây Bắc giáp huyện Mường Chà và huyện Mường Lay (Điện Biên)
- Phía Bắc giáp huyện Tủa Chùa (Điện Biên)
Đơn vị hành chính
Trước khi sắp xếp, huyện Quỳnh Nhai bao gồm:
- Thị trấn: Mường Giàng (huyện lỵ)
- 10 xã: Cà Nàng, Chiềng Bằng, Chiềng Khay, Chiềng Khoang, Chiềng Ơn, Mường Chiên, Mường Giôn, Mường Sại, Nặm Ét, Pá Ma Pha Khinh
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông: Quốc lộ 6 hình thành tuyến trục nối Sơn La – Quỳnh Nhai, cùng với đường liên xã, đường bản đã được bê tông hóa ở các xã ven hồ như Chiềng Bằng, Mường Chiên. Các khu vực nội địa vẫn còn đường đất dốc, cần đầu tư nâng cấp.
- Thủy điện: Hồ Sơn La trải rộng tạo hình cảnh quan hồ thủy điện đẹp, bổ sung hạ tầng đường bộ quanh hồ để kết nối các bản du lịch sinh thái.
- Dịch vụ cơ bản: Hệ thống điện, nước sạch, viễn thông phủ khắp các xã; y tế – giáo dục có tại thị trấn và trung tâm xã, nhưng nhiều bản vùng sâu cần bổ sung đầu tư.
Kinh tế
- Nông – lâm nghiệp: Người dân chủ yếu trồng lúa nước, táo mèo, cây ăn quả ven sông Đà, cây dược liệu và chăn nuôi nhỏ. Khai thác lâm sản củi, lâm sản đặc sản cũng cung cấp nguồn thu nhập tại cộng đồng bản dân tộc.
- Du lịch sinh thái – cộng đồng: Hồ thủy điện Sơn La, các bản dân tộc dọc lòng hồ như Chiềng Bằng, Mường Chiên, Mường Sại là điểm tiềm năng phát triển homestay, du lịch sinh thái, câu cá, chèo thuyền lòng hồ kết hợp tham quan văn hóa dân tộc bản địa.
- Thương mại – dịch vụ: Thị trấn Mường Giàng là đầu mối giao thương, chợ nông sản, dịch vụ vật tư nông nghiệp và du lịch địa phương.
Làng nghề truyền thống
Nghề truyền thống như dệt vải Thái, mây tre đan, chế biến sản phẩm địa phương (nấm, chè Shan, rượu dân tộc,...) được duy trì tại các xã dân tộc Mường Chiên, Chiềng Khay và Mường Giôn là tiềm lực phát triển du lịch nghề truyền thống.
Di tích và lễ hội
Di tích thiên nhiên – văn hóa:
- Hồ Sơn La là điểm đến sinh thái, lòng hồ tạo cảnh sắc đẹp và được khai thác phục vụ du lịch.
- Các tuyến sông, núi, hang động tại các xã như Chiềng Ơn là tài nguyên thiên nhiên cần bảo tồn và phát huy.
Lễ hội dân tộc:
- Người Thái, Dao, Kháng, La Ha… tổ chức các lễ hội như Gầu Tào, lễ mừng cơm mới, múa xoè, hát giao duyên…, đặc biệt lễ hội Gội đầu đầu xuân Thái vào dịp Tết.
- Các hoạt động văn hóa cộng đồng kết hợp du lịch bản sắc truyền thống giúp quảng bá hình ảnh Quỳnh Nhai đến du khách.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Hoàn thiện hệ thống đường giao thông liên huyện, ven hồ như Chiềng Bằng – Mường Sại, đường bản đến các điểm du lịch.
- Phát triển sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao như táo mèo, cây ăn quả, sản phẩm OCOP vùng hồ.
- Xây dựng du lịch cộng đồng bản làng, homestay, trải nghiệm thiên nhiên hồ cùng văn hóa dân tộc.
- Nâng cấp dịch vụ y tế, giáo dục xã hội khu vực nghèo, vùng sâu để cải thiện chất lượng sống.
Xem thêm: Bản đồ quy hoạch Huyện Quỳnh Nhai
Tầm nhìn đến năm 2050
- Xây dựng Quỳnh Nhai thành điểm đến du lịch sinh thái – văn hóa tiêu biểu vùng Tây Bắc, nổi bật với cảnh sắc hồ – núi – văn hóa.
- Kinh tế đa ngành: nông nghiệp xanh, du lịch, dịch vụ, thương mại nông sản vùng hồ.
- Cơ sở hạ tầng hoàn thiện: giao thông, y tế, giáo dục, viễn thông, đô thị sinh thái tại Mường Giàng.
- Duy trì và phát triển bản sắc dân tộc: nghề truyền thống, lễ hội, kiến trúc bản sắc kết hợp trải nghiệm du lịch văn hóa.
