Tổng quan về huyện Quảng Xương
Huyện Quảng Xương thuộc tỉnh Thanh Hoá, nằm ở phía Đông Nam của tỉnh có đường bở biển dài gần 18 km thuận lợi cho phát triển kinh tế biển và du lịch.
- Diện tích: Khoảng 174,47 km².
- Dân số: Năm 2022 khoảng 240.314 người, mật độ dân số đạt khoảng 1.377 người/km².
- Trung tâm hành chính được đặt tại thị trấn Tân Phong.
Vị trí địa lý:
- Phía Đông giáp thành phố Sầm Sơn và vịnh Bắc Bộ
- Phía Bắc giáp thành phố Thanh Hóa
- Phía Nam giáp thị xã Nghi Sơn
- Phía Tây giáp huyện Nông Cống
Đơn vị hành chính
Huyện Quảng Xương có 26 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc bao gồm:
- 1 thị trấn: Tân Phong
- 25 xã: Quảng Bình, Quảng Chính, Quảng Định, Quảng Đức, Quảng Giao, Quảng Hải, Quảng Hòa, Quảng Hợp, Quảng Khê, Quảng Lộc, Quảng Long, Quảng Lưu, Quảng Ngọc, Quảng Nham, Quảng Ninh, Quảng Nhân, Quảng Phúc, Quảng Thạch, Quảng Thái, Quảng Trạch, Quảng Trung, Quảng Trường, Quảng Văn, Quảng Yên và Tiên Trang.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Giao thông đường bộ:
- Quốc lộ 1A: Chạy khoảng 17 - 18 km qua huyện, được nâng cấp đạt tiêu chuẩn đường cấp II.
- Quốc lộ 45: Kết nối các xã ven biển như Quảng Trạch đến Quảng Yên, đạt cấp IV.
- Quốc lộ 47: Phục vụ kết nối nội vùng đến thành phố Thanh Hóa và các khu công nghiệp.
- Tỉnh lộ 504, 511: Kết nối nội huyện và giao thương liên vùng đang cải thiện từng bước. Đường cảnh ven biển BOT nối Nam Sầm Sơn đến đô thị Tiên Trang đang dự kiến hoàn thành trong giai đoạn tới.
Hệ thống thủy lợi và đường thủy: Sông Nhà Lê, sông Yên, sông Lý xuyên qua nhiều xã, hỗ trợ nông nghiệp, giao thông thủy và hạ tầng nhỏ vùng nội đồng.
Quy hoạch đô thị - vùng: Huyện Quảng Xương đã được hoạch định trở thành phần của tam giác phát triển Thanh Hóa - Sầm Sơn - Nghi Sơn.
Kinh tế
- Nông nghiệp: Quảng Xương là vùng lúa trọng điểm toàn tỉnh. Hướng chuyển dịch sang nông nghiệp công nghệ cao như trồng cói, rau sạch, thủy sản quy trình hữu cơ kết hợp chế biến và xây chuỗi giá trị đi kèm. Một số xã như Quảng Khê đã chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tăng thu nhập nông dân rõ rệt.
- Thương mại - Dịch vụ - Xuất khẩu: Có bước phát triển tích cực, đóng góp ~39% cơ cấu kinh tế năm 2022; doanh thu bán lẻ và dịch vụ đạt ~5.426 tỷ đồng, tăng ~25,4% so cùng kỳ. Năm 2023 (9 tháng) doanh thu ~4.697 tỷ đồng, tăng ~16,7% so cùng kỳ; vận tải hàng hóa tăng 17,3%, vận tải hành khách tăng 14,5%. Giá trị xuất khẩu hàng hóa 9 tháng năm 2023 đạt 51,7 triệu USD, đạt ~75% kế hoạch năm; mặc dù giảm ~13,3% so cùng kỳ do thị trường biến động.
- Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp - Xây dựng: Năm 2022, giá trị sản xuất công nghiệp - xây dựng đạt khoảng 8.469 tỷ đồng, chiếm ~40% cơ cấu và tăng ổn định theo định hướng phát triển. Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, giày dép xuất khẩu, may mặc, bàn ghế - ngành công nghiệp chủ lực - đều tăng trưởng tích cực. Huyện quy hoạch các cụm công nghiệp như Nham Thạch, Cống Trúc, Quảng Yên, triển khai các dự án xây dựng để thúc đẩy phát triển công nghiệp và thu hút đầu tư.
Di tích và lễ hội
Di tích lịch sử
- Đền thờ Trần Nhật Duật: Là di tích lịch sử - văn hóa quốc gia, nằm dưới chân núi Văn Trinh tại thôn Linh Hưng, xã Quảng Hợp. Vùng đất gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật (1254–1300), giữ vai trò quan trọng trong lịch sử nhà Trần. Hằng năm nhân dân Quảng Hợp tổ chức lễ giỗ ngày 8/8 âm lịch, với nghi thức dâng hương, giỗ tế đông đảo, thu hút đại biểu chính quyền và người dân địa phương.
- Đền thờ Đức Thánh Đại Vương Tham Xung Tá Quốc: Tổ chức lễ giỗ truyền thống vào ngày 5/3 âm lịch, tôn vinh Thánh Lê Hữu – nhân vật lịch sử hoạt động tại vùng đất này.
- Bia Phủ Cảnh: Di tích lịch sử hiếm hoi còn lại từ thời Tây Sơn (1788 - 1802), với kiến trúc bia dựng đá tại làng Yên Cảnh, xã Quảng Yên.
- Bến Phà Ghép Anh Hùng: Nơi từng ghi dấu những ngày gian khổ chiến đấu bảo vệ tuyến giao thông quốc phòng, biểu tượng của tinh thần chiến đấu kiên cường của người dân Quảng Xương thời chống Mỹ.
- Nghè Sày (xã Quảng Châu), Nghè Ngọc Nhị (xã Quảng Vọng), Đền Đồn Điền (xã Quảng Thái): Ba di tích cấp tỉnh thuộc huyện Quảng Xương đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh theo Quyết định xếp hạng của tỉnh Thanh Hóa năm 2011.
- Lăng mộ Tướng Công Hoàng Bùi Hoàn: Di tích nghệ thuật kiến trúc - lịch sử tại Quảng Xương, với mộ đá được thiết kế công phu, chạm khắc tinh xảo, vẫn còn bảo tồn tương đối nguyên vẹn kể từ thế kỷ XVIII.
Lễ hội
- Lễ hội giỗ Trần Nhật Duật (Đền Quảng Hợp): Hàng năm vào ngày 8/8 âm lịch, nhân dân và chính quyền địa phương tổ chức lễ giỗ Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật với nghi thức tôn kính, giỗ tế truyền thống.
- Lễ giỗ Đức Thánh Lê Hữu (Đền Sòng, xã Quảng Long): Diễn ra vào ngày 5 tháng 3 âm lịch hàng năm, lễ hội có tuổi đời trên 1.400 năm, mang đậm bản sắc tín ngưỡng và niềm tự hào văn hóa địa phương.
- Các lễ hội dân gian vùng biển & sông nước: Huyện Quảng Xương có truyền thống mạnh với các lễ hội như lễ cầu ngư, bơi chèo chải, lễ hội cầu phúc được tổ chức tại các xã ven biển và ven sông, đặc biệt tại Quảng Thạch, Quảng Trung, Quảng Yên… Những lễ hội này thể hiện lòng tôn kính với thiên nhiên - thủy thần, mong cầu mùa vụ thuận lợi, bình an đồng thời là hoạt động văn hóa cộng đồng được gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Khu công nghiệp, làng nghề truyền thống
- Khu công nghiệp: Dọc quốc lộ 1A và ven các xã phía nam ven đường ven biển phát triển các khu quy hoạch công nghiệp. Các xã Quảng Nhân, Quảng Đức, Quảng Lưu, Quảng Bình nằm trong vùng ưu tiên quy hoạch công nghiệp hiện đại. Mô hình công nghiệp công nghệ cao - sạch, chế biến nông lâm sản - logistic, đóng vai trò là trung tâm vệ tinh của KKT Nghi Sơn và cụm khu công nghiệp Lam Sơn - Nghi Sơn.
- Làng nghề truyền thống: Các xã ven biển như Tiên Trang, Quảng Trung duy trì nghề cói, thủ công mỹ nghệ nổi bật.
Định hướng phát triển huyện Quảng Xương đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Mục tiêu đô thị hóa - chính quyền: Trở thành thị xã (đô thị loại IV) trước năm 2030, với tỷ lệ đô thị hóa tăng đáng kể nhờ phát triển vùng đô thị Tân Phong, Tiên Trang, Cống Trúc… Xây dựng hoàn chỉnh quy hoạch vùng huyện, bám sát quy hoạch tỉnh Thanh Hóa đảm bảo kết nối với thành phố Thanh Hóa, Sầm Sơn, thị xã Nghi Sơn.
- Hạ tầng giao thông - logistics: Mở rộng và nâng cấp mạng lưới giao thông quốc lộ 1A, quốc lộ 45, đường ven biển, đường Thanh Niên, cải thiện kết nối nội huyện - liên vùng. Phát triển hạ tầng giao thông công cộng kết hợp logistic phục vụ cả khu kinh tế Nghi Sơn và vùng công nghiệp ven biển.
- Phát triển đô thị - hạ tầng xã hội: Xây dựng các khu đô thị mới hiện đại, xanh, đồng bộ tiện ích như trung tâm thương mại, công viên, trường học, bệnh viện, khu thể thao để phục vụ dân cư mới.
- Kinh tế và công nghiệp: Dựa trên nền tảng nông nghiệp, tập trung phát triển công nghiệp chế biến, vật liệu xây dựng, logistics, đặc biệt tại các vùng gần bờ biển và quốc lộ 1A.
- Nông nghiệp - biển: Phát triển vùng nông nghiệp chất lượng cao như vùng lúa tập trung tại Quảng Xương; đồng thời khai thác lợi thế biển để khởi nghiệp sản phẩm thủy sản, du lịch sinh thái và kinh tế biển.
- Phát triển dịch vụ - du lịch: Gia tăng dịch vụ thương mại, dịch vụ logistic, du lịch biển ven biển như Tiên Trang, Bắc Ghép…, kết hợp khai thác làng nghề, di tích, sinh thái vùng nông thôn và biển.
- Môi trường - bền vững: Lồng ghép phát triển đô thị - kinh tế - công nghiệp với phát triển xanh, quản lý chất thải, thích ứng biến đổi khí hậu, bảo tồn cảnh quan ngập nước và đa dạng sinh học.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Quảng Xương
Tầm nhìn đến năm 2050
- Hình thành đô thị ven biển hiện đại: Quảng Xương sẽ trở thành thành phố nhỏ hoặc đô thị loại III, có cơ sở hạ tầng chất lượng cao, dân số đô thị tăng, đô thị hóa quy củ, xanh – sạch, thông minh.
- Trung tâm công nghiệp - logistics và kinh tế biển: Trở thành vùng động lực với cụm công nghiệp chế biến, ngành vật liệu xây dựng, logistic phục vụ cảng biển và khu kinh tế Nghi Sơn - Lam Sơn - Sao Vàng, đóng góp lớn vào GRDP tỉnh.
- Du lịch biển và văn hoá cộng đồng phát triển: Liên kết du lịch biển (Tiên Trang, Bắc Ghép) với di tích lịch sử - văn hoá, làng nghề truyền thống để trở thành điểm đến du lịch bền vững, có thương hiệu của Bắc Trung Bộ.
- Phát triển kinh tế đa ngành và đổi mới sáng tạo: Nền kinh tế đa ngành kết hợp nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến - logistics, du lịch - dịch vụ đáp ứng mục tiêu tăng trưởng GRDP vùng Bắc Trung Bộ. Làm việc theo hướng phát triển số hóa, hạ tầng ICT, chuyển đổi số để cải thiện năng lực cạnh tranh địa phương.
- Phát triển bền vững và quốc phòng - an ninh: Kết hợp phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu; củng cố quốc phòng - an ninh vùng ven biển chiến lược.
Kết luận
Huyện Quảng Xương - với bản đồ hành chính rõ ràng, vị trí địa lý ven biển - đất phù sa màu mỡ, mạng lưới giao thông phát triển và kế hoạch phát triển rõ ràng đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050 - đang đứng trước cơ hội bứt phá toàn diện.
- Bản đồ hành chính: Minh bạch với 1 thị trấn và 25 xã, vùng biển dài ~18 km.
- Kinh tế: Chuyển dịch cao vào nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp - logistics, dịch vụ du lịch.
- Cơ sở hạ tầng: Hoàn thiện kết nối liên vùng và nội vùng, đô thị hóa, quy hoạch vùng rõ rệt.
- Văn hóa - du lịch: Tận dụng di tích, lễ hội truyền thống, làng nghề và yếu tố biển để tạo sản phẩm du lịch.
- Mục tiêu 2030: Trở thành thị xã loại IV, đô thị hóa nhanh, kinh tế đa ngành phát triển, giảm nghèo, nâng cao chất lượng sống.
- Tầm nhìn 2050: Thành đô thị loại III/tiểu thành phố biển hiện đại - xanh, sạch, thông minh, là đầu tàu phát triển mạnh vùng Bắc Trung Bộ.
