Tổng quan về huyện Quảng Hòa trước sáp nhập
Huyện Quảng Hòa là đơn vị hành chính mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập địa bàn các huyện Quảng Uyên, Phục Hòa và một số xã lân cận. Ngày 1/3/2020, huyện chính thức được thành lập theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Huyện có diện tích 668,95 km², dân số khoảng 66.620 người, là một trong những địa phương có quy mô dân số khá cao so với nhiều huyện miền núi của tỉnh Cao Bằng.
Địa hình huyện chủ yếu là núi thấp xen lẫn thung lũng, đồng bằng nhỏ, ven sông. Đây là điều kiện thuận lợi phát triển nông nghiệp, thương mại biên giới và công nghiệp chế biến nông sản. Khí hậu đặc trưng cận nhiệt đới núi cao, mùa đông lạnh, mùa hè dịu mát, lượng mưa dồi dào.
Ranh giới hành chính của huyện Quảng Hòa trước sáp nhập như sau:
- Phía Đông giáp Trung Quốc
- Phía Tây giáp huyện Hòa An
- Phía Nam giáp huyện Trùng Khánh
- Phía Bắc giáp huyện Hà Quảng
Với vị trí nằm trên trục giao thông trọng yếu và gần cửa khẩu quốc tế Tà Lùng, Quảng Hòa giữ vai trò quan trọng trong phát triển thương mại biên mậu và kết nối giao thương.
Đơn vị hành chính
Huyện Quảng Hòa được tổ chức thành 19 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 3 thị trấn và 16 xã, cụ thể: Thị trấn Quảng Uyên, Thị trấn Hòa Thuận, Thị trấn Tà Lùng, Xã Bế Văn Đàn, Xã Cai Bộ, Xã Cách Linh, Xã Chí Thảo, Xã Đại Sơn, Xã Độc Lập, Xã Hạnh Phúc, Xã Hồng Quang, Xã Mỹ Hưng, Xã Ngọc Động, Xã Phi Hải, Xã Phúc Sen, Xã Quảng Hưng, Xã Quốc Toản, Xã Tiên Thành, Xã Tự Do.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Quảng Hòa sở hữu hệ thống hạ tầng giao thông thuận lợi bậc nhất tỉnh Cao Bằng. Trên địa bàn có các tuyến quốc lộ quan trọng đi qua, gồm quốc lộ 3 và quốc lộ 4, kết nối trực tiếp với thành phố Cao Bằng, các huyện lân cận và các cửa khẩu biên giới. Đặc biệt, dự án đường cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh, khi hoàn thành, sẽ trở thành trục giao thông huyết mạch quan trọng của vùng Đông Bắc, rút ngắn thời gian di chuyển, vận chuyển hàng hóa giữa Cao Bằng, Lạng Sơn và các tỉnh đồng bằng.
Hệ thống điện lưới quốc gia đã phủ kín toàn huyện, tỷ lệ hộ dân sử dụng điện ổn định đạt mức cao. Mạng viễn thông, truyền hình, Internet được triển khai rộng rãi, đáp ứng nhu cầu kết nối và phục vụ thương mại biên giới. Huyện cũng đã xây dựng, nâng cấp nhiều trường học, trạm y tế xã, trung tâm văn hóa, chợ đầu mối và kho bãi logistic tại khu vực cửa khẩu Tà Lùng và trung tâm Quảng Uyên.Nhờ lợi thế về vị trí địa lý và hạ tầng, Quảng Hòa được đánh giá là địa phương có tiềm năng phát triển công nghiệp chế biến, xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ hậu cần lớn của tỉnh.
Kinh tế
Nền kinh tế của huyện Quảng Hòa trước sáp nhập phát triển dựa trên ba trụ cột chính: nông nghiệp, thương mại biên mậu và dịch vụ – công nghiệp chế biến nông sản. Với vị trí gần cửa khẩu Tà Lùng – một trong những cửa khẩu quốc tế lớn nhất của tỉnh Cao Bằng, Quảng Hòa là điểm trung chuyển hàng hóa, xuất nhập khẩu nông sản, vật liệu xây dựng, hàng tiêu dùng sang Trung Quốc và ngược lại.
Sản xuất nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn, với các cây trồng chủ lực như lúa nước, ngô, thuốc lá, đỗ tương và mía. Các xã vùng thung lũng và ven sông có điều kiện đất đai màu mỡ, thuận lợi phát triển trồng lúa hàng hóa và rau màu. Ngoài ra, huyện có thế mạnh về chăn nuôi trâu, bò, lợn, gia cầm, cung cấp sản phẩm cho thị trường nội tỉnh và xuất khẩu tiểu ngạch qua biên giới.
Khu vực thị trấn Tà Lùng, Quảng Uyên và Hòa Thuận hình thành các cụm chợ biên giới, kho bãi logistics và dịch vụ thương mại sôi động. Hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Tà Lùng đóng góp quan trọng vào ngân sách địa phương, tạo việc làm và thúc đẩy phát triển dịch vụ vận tải, hậu cần.
Trong thời gian tới, dự án đường cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh hoàn thành sẽ tăng khả năng kết nối vùng, mở ra cơ hội thu hút đầu tư vào công nghiệp chế biến nông sản, thương mại biên giới và dịch vụ kho vận, logistics, góp phần chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế của huyện.
Làng nghề truyền thống
Huyện Quảng Hòa có một làng nghề truyền thống nổi bật được nhiều người biết đến là làng rèn Phúc Sen. Làng rèn Phúc Sen, thuộc xã Phúc Sen, từ lâu đã nổi tiếng khắp vùng với nghề rèn thủ công truyền thống, có lịch sử hơn một trăm năm. Nghề rèn nơi đây gắn liền với đồng bào Nùng An, nổi tiếng nhờ các sản phẩm nông cụ, dao, kéo tinh xảo, bền chắc, được tiêu thụ rộng rãi trong và ngoài tỉnh.
Các sản phẩm của làng rèn Phúc Sen đã được công nhận là sản phẩm OCOP cấp tỉnh và trở thành mặt hàng đặc trưng của Cao Bằng. Làng nghề không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho người dân mà còn là nét văn hóa độc đáo thu hút khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm. Ngoài Phúc Sen, các xã khác cũng duy trì một số nghề thủ công nhỏ lẻ như dệt thổ cẩm, đan lát nhưng chưa phát triển thành làng nghề có quy mô lớn và thương hiệu riêng.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Hiện nay, trên địa bàn huyện Quảng Hòa chưa có di tích lịch sử hoặc danh lam thắng cảnh nào được xếp hạng cấp quốc gia, tuy nhiên nhiều khu vực vẫn giữ được cảnh quan núi non, sông suối tự nhiên, mang đậm nét đặc trưng miền núi Đông Bắc.
Các xã ven sông Bằng và khu vực giáp biên giới sở hữu nhiều cảnh quan đẹp, là điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm văn hóa bản địa nếu được đầu tư khai thác. Đồng thời, làng rèn Phúc Sen với không gian sản xuất truyền thống, lễ hội rèn dao, phong tục tập quán lâu đời cũng là điểm đến độc đáo, có thể phát triển thành sản phẩm du lịch cộng đồng.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Huyện Quảng Hòa xác định mục tiêu phát triển giai đoạn đến năm 2030 là xây dựng địa phương trở thành trung tâm thương mại biên giới, logistics, nông nghiệp hàng hóa và là điểm đến trải nghiệm văn hóa – du lịch cộng đồng của tỉnh Cao Bằng.
Các dự án ưu tiên gồm hoàn thiện hạ tầng giao thông kết nối quốc lộ 3, quốc lộ 4 và cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh, xây dựng các cụm công nghiệp chế biến nông sản, phát triển vùng sản xuất lúa hàng hóa, thuốc lá, mía tập trung. Đồng thời, huyện tập trung bảo tồn, phát triển làng nghề rèn Phúc Sen gắn với du lịch trải nghiệm và chương trình OCOP, nâng cao giá trị sản phẩm địa phương.
Chương trình giảm nghèo, nâng cấp hạ tầng nông thôn mới, cải thiện dịch vụ giáo dục – y tế – văn hóa tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm, hướng tới nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Quảng Hòa
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, huyện Quảng Hòa phấn đấu trở thành vùng động lực phát triển kinh tế biên mậu, dịch vụ logistics, trung tâm công nghiệp chế biến của tỉnh Cao Bằng, đồng thời là điểm đến du lịch trải nghiệm đặc sắc của vùng Đông Bắc.
Huyện hướng đến hoàn thiện hệ thống hạ tầng hiện đại, xây dựng đô thị trung tâm Quảng Uyên trở thành đô thị loại IV, phát triển thương mại – dịch vụ chuyên nghiệp tại cửa khẩu Tà Lùng. Các vùng nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ và chăn nuôi gia súc tập trung được mở rộng, kết hợp bảo tồn không gian văn hóa làng nghề và bảo vệ môi trường sinh thái bền vững.
