Tổng quan về huyện Quan Sơn trước sáp nhập
Quan Sơn là một huyện miền núi nằm ở phía tây bắc tỉnh Thanh Hóa, có vị trí địa lý và đặc trưng nổi bật gắn liền với vùng biên giới Việt – Lào. Đây là khu vực giữ vai trò quan trọng về an ninh quốc phòng, phát triển giao thương quốc tế và bảo tồn văn hóa các dân tộc thiểu số. Với đặc điểm địa hình chủ yếu là đồi núi xen kẽ các thung lũng và hệ thống sông ngòi đa dạng, Quan Sơn được xem như một “cửa ngõ” kết nối giao lưu kinh tế – văn hóa giữa Việt Nam và Lào.
- Phía Đông và Đông Nam giáp huyện Lang Chánh
- Phía Đông Bắc giáp huyện Bá Thước
- Phía Bắc giáp huyện Quan Hóa
- Phía Tây, Tây Bắc và Tây Nam giáp biên giới Việt – Lào
Theo số liệu thống kê, diện tích tự nhiên của huyện đạt khoảng 926,62 km², dân số năm 2022 là 43.764 người, mật độ dân số trung bình khoảng 47 người/km². Trong giai đoạn 2019 – 2022, dân số của huyện tăng nhẹ từ 40.526 người lên mức hiện tại, cho thấy tốc độ tăng trưởng tự nhiên ổn định. Ngoài ra, địa bàn huyện có hai dòng sông chính là sông Luồng và sông Lò, đều chảy theo hướng Tây – Đông, đóng vai trò quan trọng trong tưới tiêu nông nghiệp cũng như định hình cảnh quan thiên nhiên.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Quan Sơn bao gồm 1 thị trấn và 11 xã. Đây là hệ thống hành chính cơ sở, đóng vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước cũng như phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
Cụ thể, các đơn vị hành chính bao gồm: Thị trấn Sơn Lư (huyện lỵ), xã Mường Mìn, xã Na Mèo, xã Sơn Điện, xã Sơn Hà, xã Sơn Thủy, xã Tam Lư, xã Tam Thanh, xã Trung Hạ, xã Trung Thượng, xã Trung Tiến, xã Trung Xuân.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trong những năm qua, huyện Quan Sơn đã đầu tư đáng kể vào phát triển cơ sở hạ tầng, coi đây là nền tảng quan trọng để nâng cao đời sống người dân. Về giáo dục, nhiều trường học từ bậc mầm non, tiểu học, trung học cơ sở đến trung học phổ thông được xây dựng mới hoặc cải tạo, đáp ứng nhu cầu học tập của con em đồng bào dân tộc. Các trường học được trang bị cơ sở vật chất hiện đại, tạo môi trường học tập thân thiện và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Kinh tế
Kinh tế huyện Quan Sơn trước sáp nhập chủ yếu dựa vào nông nghiệp và lâm nghiệp. Với địa hình đồi núi rộng lớn cùng diện tích đất rừng dồi dào, Quan Sơn tập trung phát triển các loại cây trồng chủ lực như luồng, quế, sắn, ngô và cây ăn quả đặc sản miền núi. Sản xuất nông – lâm nghiệp gắn liền với phương thức canh tác truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số, song trong những năm gần đây đã dần áp dụng kỹ thuật mới nhằm nâng cao năng suất và giá trị kinh tế.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Theo bản đồ quy hoạch đến năm 2030, Quan Sơn đặt mục tiêu phát triển kinh tế toàn diện và bền vững với trọng tâm là nông – lâm nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái và thương mại cửa khẩu. Một trong những định hướng lớn là nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông nhằm kết nối hiệu quả với các huyện lân cận và trung tâm tỉnh Thanh Hóa. Trong đó, Quốc lộ 217 tiếp tục được đầu tư mở rộng để trở thành tuyến huyết mạch, phục vụ giao thương nội địa và quốc tế qua cửa khẩu Na Mèo.
Huyện cũng chú trọng phát triển khu kinh tế cửa khẩu Na Mèo thành trung tâm logistics và thương mại biên giới, kết nối trực tiếp với cảng hàng không Thọ Xuân và khu kinh tế Nghi Sơn. Điều này mở ra cơ hội lớn trong việc xuất khẩu nông sản, khai thác tiềm năng giao thương với Lào và xa hơn là các thị trường khu vực.
Tầm nhìn đến năm 2050
Trong tầm nhìn dài hạn, Quan Sơn sẽ tiếp tục đẩy mạnh phát triển khu kinh tế cửa khẩu Na Mèo thành điểm nhấn kinh tế – văn hóa, với các trung tâm thương mại, dịch vụ, logistics hiện đại. Đồng thời, du lịch cộng đồng và du lịch sinh thái sẽ trở thành ngành mũi nhọn, tạo thương hiệu riêng cho Quan Sơn trên bản đồ du lịch Việt Nam.
