Tổng quan về huyện Phước Sơn trước sáp nhập
Trước sáp nhập, Phước Sơn có vị trí chiến lược quan trọng cả về kinh tế - xã hội và quốc phòng - an ninh.
Huyện Phước Sơn nằm ở phía tây nam tỉnh Quảng Nam, địa hình chủ yếu là núi cao, độ che phủ rừng lớn. Huyện có diện tích 1.142,38 km², dân số 26.337 người, mật độ 23 người/km²; là một trong những huyện có diện tích lớn nhất tỉnh Quảng Nam. Đây là nơi khởi nguồn của nhiều con sông, suối lớn, tạo nên tiềm năng thủy điện dồi dào. Khí hậu khắc nghiệt nhưng lại là điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của nhiều loại lâm sản, cây dược liệu quý hiếm, đặc biệt là Sâm Ngọc Linh. Dân số của huyện có trên 85% là người dân tộc Bh'noong, tạo nên một bản sắc văn hóa vô cùng độc đáo và riêng biệt.
Vị trí địa lý của huyện:
- Phía Đông giáp huyện Hiệp Đức, huyện Bắc Trà My và huyện Nam Trà My.
- Phía Tây giáp huyện Nam Giang.
- Phía Nam giáp huyện Đăk Glei (Kon Tum).
- Phía Bắc giáp huyện Quế Sơn.
Đơn vị hành chính
Bản đồ hành chính cấp xã của huyện Phước Sơn trước sáp nhập thể hiện chính xác 12 đơn vị:
- Thị trấn: Khâm Đức (huyện lỵ)
- Các xã: Phước Chánh, Phước Công, Phước Đức, Phước Hiệp, Phước Hòa, Phước Kim, Phước Lộc, Phước Mỹ, Phước Năng, Phước Thành, Phước Xuân
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Là một huyện miền núi gặp nhiều khó khăn, song Phước Sơn đã nỗ lực vượt bậc trong việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, từng bước phá vỡ thế "ốc đảo" và tạo động lực phát triển.
- Giao thông: Xương sống của mạng lưới giao thông huyện là đường Hồ Chí Minh và Quốc lộ 14E. Hai tuyến đường này không chỉ kết nối Phước Sơn với các huyện bạn và thành phố Đà Nẵng mà còn là con đường huyết mạch cho giao thương, vận chuyển hàng hóa. Tuy nhiên, do địa hình hiểm trở, hệ thống giao thông thường xuyên bị ảnh hưởng bởi sạt lở vào mùa mưa lũ, đây vẫn là một thách thức lớn.
- Điện lưới quốc gia: Huyện đã hoàn thành việc kéo điện lưới quốc gia đến trung tâm tất cả các xã, thay đổi cơ bản đời sống sinh hoạt và sản xuất của người dân.
- Thủy lợi và nước sạch: Các công trình thủy lợi nhỏ và hệ thống nước sinh hoạt tự chảy được quan tâm đầu tư để phục vụ sản xuất và đời sống.
- Y tế - Giáo dục - Thông tin: Mạng lưới trường học, đặc biệt là các trường bán trú, nội trú, được củng cố để duy trì sĩ số học sinh. Trung tâm y tế huyện và các trạm y tế xã được đầu tư, nâng cao khả năng khám chữa bệnh ban đầu. Sóng điện thoại và internet đã phủ đến hầu hết các khu vực dân cư.
Kinh tế
Lâm nghiệp và các sản phẩm rừng từng là nguồn thu chính cho nhiều hộ dân, với diện tích rừng lớn giúp phát triển trồng rừng kinh tế (gỗ nguyên liệu), rừng phòng hộ và các hoạt động liên quan (khai thác, chế biến gỗ quy mô nhỏ). Do địa hình dốc và điều kiện khí hậu miền núi, nông nghiệp gia đình chủ yếu là canh tác nhỏ lẻ (rau, cây ăn quả), nên chính quyền huyện tập trung đến việc phát triển lâm nghiệp bền vững và mô hình trang trại thay vì nông nghiệp đại trà.
Điểm nổi bật nhất trong cơ cấu kinh tế Phước Sơn là cụm thủy điện trên sông Đăk Mi (Đăk Mi 2, Đăk Mi 3, Đăk Mi 4). Các nhà máy này có công suất lớn, cung cấp điện cho lưới quốc gia, tạo nguồn thu cho ngân sách huyện và sinh kế cho một phần lao động địa phương thông qua dịch vụ phụ trợ, vận hành, bảo trì.
Sự hiện diện của các dự án thủy điện và đường quốc lộ tạo điều kiện cho phát triển dịch vụ hậu cần, thương mại, lưu trú và cung ứng vật tư ở Khâm Đức — thị trấn huyện lỵ. Cơ sở dịch vụ này không chỉ phục vụ dân cư mà còn phục vụ hoạt động xây dựng, vận hành thủy điện và khách du lịch khám phá miền núi (du lịch sinh thái, văn hóa đồng bào Bh’noong). Những đóng góp của mảng dịch vụ giúp đa dạng hóa nguồn thu cho huyện.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Phước Sơn sẽ hoàn thành điều chỉnh và tổ chức thực hiện quy hoạch sử dụng đất theo Quyết định 1436/QĐ-UBND ngày 28/5/2025 của UBND tỉnh Quảng Nam. Trọng tâm bao gồm:
- Phân bổ diện tích đất: giữ ổn định khoảng 500 ha đất sản xuất nông nghiệp, bảo đảm 7.500 ha rừng trồng và 50.000 ha rừng tự nhiên; mở rộng đất đô thị – dịch vụ lên 150 ha xung quanh thị trấn Khâm Đức, các xã Phước Lộc, Phước Năng và Phước Mỹ.
- Thu hồi và chuyển đổi: thu hồi khoảng 100 ha đất rừng chưa sử dụng, chuyển đổi 50 ha đất nông nghiệp kém hiệu quả sang đất dân cư, thương mại – dịch vụ và công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp đạt chuẩn môi trường, đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch cộng đồng và chế biến nông – lâm sản địa phương.
- Khai thác quỹ đất: đưa vào sử dụng trên 200 ha đất trống, đất hoang hóa để triển khai các dự án nhà ở xã hội, đất dành cho doanh nghiệp chế biến gỗ sạch, dược liệu và năng lượng tái tạo.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Phước Sơn
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn dài hạn năm 2050 của Phước Sơn tiếp tục gắn với định hướng phát triển bền vững theo Quy hoạch tỉnh Quảng Nam vốn đặt trong bối cảnh tổng thể là kinh tế xanh, phát triển cân bằng giữa đô thị hóa, nông thôn và bảo tồn tài nguyên. Trong đó có một số nội dung nổi bật:
- Phát triển bền vững theo mô hình tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn: Quy hoạch tỉnh nhấn mạnh không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế, tạo mô hình thực tiễn ở các vùng miền núi như Phước Sơn, đi cùng bảo tồn đa dạng sinh học – đặc biệt trong các vùng rừng đặc dụng và hành lang sinh thái
- Đô thị thông minh: Thị trấn Khâm Đức đạt đô thị loại III, quy hoạch xây dựng, y tế – giáo dục và dịch vụ công trực tuyến; tỷ lệ đô thị hóa toàn huyện trên 70 % và thu nhập bình quân đầu người vượt 250 triệu đồng/năm.
- Sử dụng đất theo chiến lược phát triển đô thị – nông thôn – sinh thái: Theo mục tiêu lớn của Quy hoạch tỉnh, vùng núi như Phước Sơn được định hướng phát triển đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, quản lý sử dụng đất hợp lý, kết nối với đô thị trung tâm và tạo không gian phát triển xanh, sinh thái.
