Tổng quan về huyện Phú Lương trước sáp nhập
Huyện Phú Lương (tỉnh Thái Nguyên) là một địa phương có vị trí chiến lược trong hành lang kinh tế phía Bắc, sở hữu hệ thống giao thông thuận lợi cùng những tiềm năng nổi bật về nông nghiệp, du lịch và phát triển công nghiệp. Huyện được thành lập năm 1986, có diện tích tự nhiên 350,72 km² và dân số khoảng 102.292 người.
Địa hình của huyện chủ yếu là đồi núi thấp xen kẽ thung lũng, thuận lợi cho phát triển kinh tế nông – lâm nghiệp, đặc biệt là cây chè – sản phẩm nông nghiệp mũi nhọn của địa phương. Với lợi thế nằm trên trục giao thông kết nối các tỉnh trung du với vùng Đông Bắc, Phú Lương ngày càng được định vị như một khu vực phát triển cân bằng giữa bảo tồn văn hóa – phát triển công nghiệp – nâng cao chất lượng sống nông thôn.
Ranh giới hành chính:
-
Phía Đông giáp huyện Võ Nhai
- Phía Tây giáp huyện Định Hóa
- Phía Nam giáp thành phố Thái Nguyên và huyện Đại Từ
- Phía Bắc giáp tỉnh Bắc Kạn
Ngoài quốc lộ 3 – tuyến giao thông huyết mạch nối Hà Nội với Cao Bằng, huyện còn có đường cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên – Bắc Kạn – Cao Bằng đi qua địa bàn, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư, kết nối giao thương và phát triển kinh tế vùng liên huyện, liên tỉnh.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Phú Lương gồm 2 thị trấn là Giang Tiên, Đu và 12 xã gồm: Cổ Lũng, Động Đạt, Hợp Thành, Ôn Lương, Phấn Mễ, Phú Đô, Phủ Lý, Tức Tranh, Vô Tranh, Yên Đổ, Yên Lạc, Yên Ninh, Yên Trạch.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Phú Lương sở hữu hệ thống hạ tầng tương đối phát triển trong khu vực trung du miền núi. Việc có quốc lộ 3 và cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên – Bắc Kạn – Cao Bằng chạy qua đã đưa Phú Lương vào bản đồ các điểm đến tiềm năng cho các nhà đầu tư công nghiệp – dịch vụ. Nhờ vậy, hạ tầng giao thông liên xã, liên thôn được nâng cấp rõ rệt, nhiều tuyến đường đã được nhựa hóa, bê tông hóa, góp phần kết nối vùng sâu với trung tâm huyện và các tỉnh lân cận.
Thị trấn Giang Tiên và Đu đã hình thành các khu dân cư, trung tâm thương mại, hành chính, y tế và trường học, hỗ trợ người dân tiếp cận các dịch vụ công thuận tiện. Hệ thống điện lưới quốc gia phủ toàn bộ địa bàn các xã, thị trấn. Các hồ chứa nước nhỏ, công trình thủy lợi, trạm bơm phục vụ hiệu quả cho sản xuất nông nghiệp hai vụ. Internet và viễn thông cũng đã tiếp cận đến hầu hết các thôn bản, giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin và dịch vụ số.
Dù hạ tầng cơ bản đã phát triển, một số khu vực vẫn còn khó khăn trong mùa mưa, nhất là các tuyến đường liên xã vùng đồi dốc. Tuy nhiên, huyện đã có lộ trình đầu tư nâng cấp đồng bộ theo hướng phát triển đô thị nông thôn kiểu mới.
Kinh tế
Trong lĩnh vực nông nghiệp, chè là cây trồng chủ lực. Đặc biệt, vùng Khe Cốc (thuộc xã Phấn Mễ) nổi tiếng với làng nghề chè truyền thống, nơi chè được trồng, chăm sóc và chế biến theo phương pháp thủ công kết hợp với công nghệ mới. Chè Khe Cốc có hương vị đậm đà, được tiêu thụ trong và ngoài tỉnh, góp phần mang lại thu nhập ổn định cho hàng trăm hộ dân.
Ngoài chè, người dân còn trồng lúa, ngô, cây ăn quả và phát triển chăn nuôi quy mô hộ gia đình. Mô hình kinh tế vườn – ao – chuồng – rừng vẫn giữ vai trò quan trọng trong sinh kế nông thôn. Các chương trình khuyến nông, khuyến lâm, đào tạo nghề nông nghiệp đã giúp người dân tiếp cận tiến bộ kỹ thuật, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
Làng nghề truyền thống
Mặc dù không phải là huyện có nhiều làng nghề đa dạng, Phú Lương vẫn được biết đến với một số làng nghề truyền thống đặc sắc, trong đó nổi bật nhất là làng nghề chè Khe Cốc (thuộc xã Phấn Mễ). Đây là làng nghề trồng và chế biến chè nổi tiếng không chỉ trong huyện mà còn cả vùng trung du Bắc Bộ. Với diện tích trồng chè ổn định, điều kiện khí hậu và đất đai thuận lợi, chè Khe Cốc đã từng bước xây dựng được thương hiệu nhờ vào chất lượng sản phẩm và kinh nghiệm chế biến truyền thống.
Người dân tại đây chủ yếu sử dụng giống chè chất lượng cao và quy trình sản xuất bán công nghiệp, kết hợp giữa phương pháp sao chè thủ công và ứng dụng kỹ thuật hiện đại. Chè được đóng gói tại chỗ, bán lẻ, bán sỉ, và một phần xuất khẩu qua hệ thống hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ. Sản phẩm chè Khe Cốc có hương thơm tự nhiên, vị đậm, hậu ngọt – những đặc điểm được giới sành chè đánh giá cao.
Tuy nhiên, ngoài Khe Cốc, các ngành nghề phụ tại huyện phát triển còn chậm, chưa tạo ra nhiều làng nghề khác có tính cạnh tranh cao. Việc thiếu lao động trẻ tiếp nối, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, ít đầu tư bài bản khiến nhiều nghề truyền thống có nguy cơ mai một. Một số xã khác có hoạt động làm hương, dệt thổ cẩm nhỏ lẻ nhưng chưa được công nhận chính thức là làng nghề.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Một trong những di tích tiêu biểu nhất là Đền Đuổm – ngôi đền cổ nằm tại xã Động Đạt, thờ Dương Tự Minh – danh tướng thời Lý. Đây là di tích quốc gia, có giá trị lớn về mặt kiến trúc và lịch sử. Hằng năm, lễ hội Đền Đuổm diễn ra vào đầu xuân, thu hút đông đảo người dân trong và ngoài huyện về tham dự, cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Ngoài ra, Đền Trình cũng là điểm đến tâm linh quan trọng, gắn liền với tiến trình lập ấp – giữ đất của người Việt cổ tại vùng trung du Bắc Bộ. Với không gian linh thiêng và kiến trúc truyền thống, đền là nơi lui tới thường xuyên của người dân địa phương trong các dịp lễ hội và rằm, mồng một.
Thung Lũng Tình Yêu Yên Lạc là một điểm đến mới, hấp dẫn với cảnh quan nên thơ, xanh mát và khí hậu dễ chịu. Nằm tại xã Yên Lạc, nơi đây là điểm đến lý tưởng cho du khách yêu thiên nhiên, phù hợp cho hoạt động dã ngoại, nghỉ dưỡng cuối tuần. Thung lũng được ví như một “Đà Lạt thu nhỏ” của huyện Phú Lương, hứa hẹn là trọng điểm du lịch sinh thái – nghỉ dưỡng trong tương lai nếu được đầu tư đúng mức.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Phú Lương định hướng phát triển trở thành vùng kinh tế nông nghiệp – công nghiệp – dịch vụ tổng hợp, dựa trên thế mạnh về giao thông kết nối và nông nghiệp đặc sản. Trong đó, các vùng chuyên canh cây chè, cây ăn quả, rau màu an toàn sẽ tiếp tục được mở rộng, kết hợp với nông nghiệp công nghệ cao và chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ bền vững.
Huyện sẽ phát triển các cụm công nghiệp quy mô vừa, tập trung tại thị trấn Giang Tiên, Đu và các xã có điều kiện thuận lợi như Phấn Mễ, Ôn Lương, Yên Trạch. Việc phát triển công nghiệp sạch, công nghiệp phụ trợ và chế biến nông sản sẽ được ưu tiên nhằm tạo việc làm và tăng thu ngân sách địa phương.
Bên cạnh đó, Phú Lương chú trọng khai thác tiềm năng du lịch văn hóa – sinh thái, với trọng tâm là quần thể Đền Đuổm – Thung lũng Yên Lạc – làng nghề chè Khe Cốc. Kết hợp xây dựng hạ tầng du lịch, phát triển sản phẩm OCOP, khuyến khích mô hình homestay, trải nghiệm làm chè, giúp nâng cao thu nhập và tạo sự hấp dẫn cho vùng nông thôn.
Xem thêm: Bản đồ quy hoạch Huyện Phú Lương
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, huyện Phú Lương sẽ phát triển thành vùng kinh tế nông nghiệp xanh – du lịch sinh thái – công nghiệp hỗ trợ kết nối trực tiếp với trung tâm tỉnh Thái Nguyên và vùng Đông Bắc.
Mục tiêu của huyện là xây dựng các cụm đô thị vệ tinh kiểu mẫu, kết hợp hài hòa giữa bảo tồn không gian văn hóa, phát triển đô thị và giữ gìn môi trường sinh thái. Các làng nghề sẽ được chuyển đổi thành cụm làng nghề chuyên nghiệp, có quy hoạch rõ ràng, thương hiệu mạnh và kết nối với hệ thống phân phối toàn quốc.
Nông nghiệp sẽ chuyển toàn bộ sang sản xuất hữu cơ, công nghệ cao, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. Du lịch sinh thái – tâm linh – văn hóa sẽ là ngành kinh tế mũi nhọn, với các tour gắn kết giữa đền Đuổm, đền Trình, làng nghề chè và thung lũng Yên Lạc.
Huyện cũng sẽ là điểm sáng về phát triển số, nơi người dân có thể truy cập dịch vụ công, giáo dục, y tế và giao thương thông qua nền tảng công nghệ. Từ một vùng đất nông nghiệp truyền thống, Phú Lương sẽ vươn mình trở thành huyện phát triển toàn diện, bền vững và đáng sống.
