Tổng quan về huyện Núi Thành trước sáp nhập
Nằm ở phía Đông Nam tỉnh Quảng Nam, huyện Núi Thành giữ một vị trí địa lý vô cùng quan trọng, là cửa ngõ giao thương của tỉnh với các địa phương trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung và cả nước.
- Phía Đông: Giáp với Biển Đông, sở hữu đường bờ biển dài hơn 37 km, mang lại tiềm năng to lớn về kinh tế biển, du lịch và dịch vụ hậu cần cảng.
- Phía Tây: Giáp với huyện Phú Ninh và huyện Bắc Trà My.
- Phía Nam: Là cửa ngõ vào tỉnh Quảng Ngãi với các huyện giáp ranh là Bình Sơn và Trà Bồng.
- Phía Bắc: Giáp với thành phố Tam Kỳ, trung tâm chính trị - hành chính của tỉnh Quảng Nam.
Với tổng diện tích tự nhiên khoảng 555,95 km², địa hình của Núi Thành khá đa dạng, trải dài từ dải đồng bằng ven biển màu mỡ đến vùng gò đồi trung du và vùng núi phía Tây. Sự đa dạng này đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên phong phú và là nền tảng cho sự phát triển một nền kinh tế đa ngành, đa lĩnh vực.
Trước sáp nhập, dân số huyện đạt khoảng 160.414 người, mật độ dân số trung bình 288 người/km². Người Kinh chiếm đa số, ngoài ra còn có cộng đồng người Kor sinh sống chủ yếu ở xã Tam Trà.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, Núi Thành có 17 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 1 thị trấn và 16 xã:
- Thị trấn Núi Thành
- 16 xã: Tam Xuân 1, Tam Xuân 2, Tam Tiến, Tam Hòa, Tam Hải, Tam Giang, Tam Quang, Tam Nghĩa, Tam Mỹ Đông, Tam Mỹ Tây, Tam Trà, Tam Sơn, Tam Thạnh, Tam Hiệp, Tam Anh Bắc, Tam Anh Nam.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Núi Thành sở hữu hệ thống hạ tầng đồng bộ, đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế – xã hội:
- Giao thông đường bộ: Quốc lộ 1A chạy xuyên suốt địa bàn, kết nối với Đà Nẵng, Quảng Ngãi tạo thành trục giao thông xương sống kết nối Bắc - Nam. Các tuyến tỉnh lộ 617, 618, 619 nối liền các xã và khu công nghiệp.
- Đường sắt: Ga Núi Thành là điểm trung chuyển hàng hóa và hành khách quan trọng.
- Hàng không: Cảng hàng không quốc tế Chu Lai nằm trên địa bàn, là một trong những sân bay có quy mô lớn nhất Việt Nam, mở ra cơ hội kết nối trực tiếp với các trung tâm lớn trong nước và quốc tế.
- Đường thủy: Hệ thống cảng biển nước sâu Kỳ Hà có khả năng tiếp nhận tàu có trọng tải lớn, là cửa ngõ xuất nhập khẩu hàng hóa quan trọng của khu vực.
Ngoài ra, mạng lưới điện, nước, viễn thông, internet được đầu tư phát triển mạnh mẽ, phủ sóng đến tất cả các xã, đáp ứng tốt nhu cầu sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của người dân. Các công trình y tế, giáo dục, văn hóa – thể thao được đầu tư nâng cấp.
Kinh tế
Trước sáp nhập, động lực tăng trưởng của Núi Thành tập trung ở khu kinh tế mở Chu Lai. Tháng 10/2024 sản lượng hàng hóa qua cảng quốc tế Chu Lai đạt gần 500 nghìn tấn, với 70 chuyến tàu. Cảng có thể tiếp nhận đồng thời 5 tàu trọng tải lớn sau khi đưa cầu cảng số 2 vào khai thác.
Kinh tế biển là thế mạnh nổi bật. Hai xã Tam Quang và Tam Giang mỗi năm khai thác hơn 50.000 tấn hải sản, chiếm hơn một nửa sản lượng toàn tỉnh Quảng Nam trước sáp nhập. Nghề cá xa bờ, nuôi trồng thủy sản, chế biến hải sản và dịch vụ hậu cần nghề cá đóng góp lớn vào thu nhập của người dân. Cảng cá Tam Quang và cảng Kỳ Hà là trung tâm giao thương thủy sản quan trọng, kết nối với các tỉnh miền Trung và xuất khẩu.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, huyện đã hình thành các mô hình sản xuất nông nghiệp xanh, tuần hoàn, đặc biệt ở xã Tam Nghĩa. Các mô hình này vừa đảm bảo an toàn thực phẩm, vừa nâng cao giá trị sản phẩm, góp phần phát triển bền vững và tăng thu nhập cho nông dân.
Khu công nghiệp
Khu kinh tế mở Chu Lai là "trái tim công nghiệp" của Núi Thành và cả tỉnh Quảng Nam. Nơi đây đã thu hút được những dự án đầu tư khổng lồ, tiêu biểu nhất là “Tổ hợp sản xuất và lắp ráp ô tô Chu Lai - Trường Hải (THACO)”, biến Núi Thành thành một trong những trung tâm sản xuất ô tô lớn nhất Việt Nam.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
Huyện Núi Thành phấn đấu trở thành hạt nhân công nghiệp – dịch vụ và logistics vùng Nam Quảng Nam trên cơ sở tận dụng tối đa lợi thế Khu kinh tế mở Chu Lai. Trọng tâm là phát triển các ngành cơ khí – đóng tàu, lắp ráp linh kiện ô tô, điện gió, năng lượng tái tạo và dịch vụ cảng biển, logistics. Đồng thời mở rộng kinh tế biển gắn kết chặt chẽ giữa khai thác, nuôi trồng, chế biến hải sản với du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng ven biển. Bên cạnh đó, nông nghiệp hướng tới mô hình công nghệ cao, tuần hoàn, tăng tỷ lệ sản phẩm sạch, đạt chuẩn OCOP.
Về đô thị, Núi Thành nâng cấp từ thị trấn lên đô thị loại IV, với tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 50% và GRDP bình quân đầu người hướng tới mốc 120–130 triệu đồng/năm. Hạ tầng giao thông tiếp tục hoàn thiện qua cao tốc Đà Nẵng–Quảng Ngãi, đường ven biển, cảng Kỳ Hà, cảng Chu Lai và sân bay Chu Lai để kết nối liên vùng, thu hút đầu tư và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Núi Thành sẽ trở thành đô thị ven biển năng động, xanh – sạch – hiện đại, giữ vai trò cửa ngõ giao thương quốc tế và trung tâm logistics – cảng biển công nghệ cao của khu vực Nam Trung Bộ. Công nghiệp chủ đạo chuyển dịch mạnh mẽ sang công nghệ cao, tự động hóa và năng lượng sạch; Kinh tế biển phát triển bền vững, gắn liền với du lịch sinh thái, văn hóa biển và dịch vụ cảng biển chất lượng cao.
Đô thị Núi Thành hình thành hệ thống hạ tầng kỹ thuật thông minh, hạ tầng số đồng bộ, đồng thời bảo tồn môi trường rừng, ven biển và cảnh quan sinh thái. Tỷ lệ đô thị hóa hướng tới trên 70%, GRDP bình quân đầu người dự kiến đạt 250–300 triệu đồng/năm, tạo nền tảng để Núi Thành trở thành một trong những đô thị biển kiểu mẫu của miền Trung Việt Nam.
