Tổng quan về huyện Nông Cống trước sáp nhập
Huyện Nông Cống nằm ở phía Đông Nam của tỉnh Thanh Hóa, thuộc vùng đồng bằng ven biển và cửa ngõ kết nối với nhiều huyện, thị xã lân cận. Vị trí địa lý tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương theo trục Bắc - Nam (gần Quốc lộ 45, đường sắt Bắc - Nam) và liên kết với khu vực kinh tế Nghi Sơn - Tĩnh Gia ở phía Đông.
- Tổng diện tích: Khoảng 284,91 km².
- Dân số: Năm 2022 dân số ước đạt 210,002 người.
- Mật độ dân số: Khoảng 737 người/km².
Vị trí địa lý:
- Phía Bắc giáp huyện Triệu Sơn và thành phố Thanh Hóa.
- Phía Nam giáp thị xã Nghi Sơn.
- Phía Tây giáp huyện Như Thanh.
- Phía Đông giáp huyện Quảng Xương.
Đơn vị hành chính
Huyện Nông Cống có 29 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc
- 1 thị trấn: Nông Cống (huyện lỵ).
- 28 xã: Công Chính, Công Liêm, Hoàng Giang, Hoàng Sơn, Minh Khôi, Minh Nghĩa, Tân Khang, Tân Phúc, Tân Thọ, Tế Lợi, Tế Nông, Tế Thắng, Thăng Bình, Thăng Long, Thăng Thọ, Trung Chính, Trung Thành, Trường Giang, Trường Minh, Trường Sơn, Trường Trung, Tượng Lĩnh, Tượng Sơn, Tượng Văn, Vạn Hòa, Vạn Thắng, Vạn Thiện, Yên Mỹ.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Giao thông
- Đường bộ: Quốc lộ 45 là trục chính chạy qua huyện, nối vùng với quốc lộ 1A và các trục đường nội tỉnh. Hệ thống tỉnh lộ, đường huyện, đường liên xã tạo mạng lưới kết nối nông thôn - thị trấn.
- Đường sắt: Tuyến đường sắt Bắc - Nam đi qua huyện với một số ga nhỏ (tùy vị trí xã/ga), tạo thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa, hành khách theo trục dọc.
- Giao thông nội vùng: Mạng lưới đường nông thôn đã và đang được nâng cấp, nhiều tuyến được cứng hoá theo chương trình nông thôn mới.
Cấp điện, cấp nước, viễn thông
Điện lưới quốc gia phủ toàn bộ 100% số xã, thị trấn, hầu hết các thôn đã sử dụng điện an toàn và ổn định. Viễn thông - internet mạng cáp quang đã đến từng xã; dịch vụ 4G phủ rộng, một số điểm thử nghiệm 5G gần khu công nghiệp và thị trấn. Hệ thống loa truyền thanh cơ sở vẫn duy trì, kết hợp nền tảng số để thông báo thông tin hành chính.
Y tế
Bệnh viện đa khoa Nông Cống (quy mô hạng II) là trung tâm y tế lớn nhất huyện. Mỗi xã đều có trạm y tế; nhiều trạm đã được đầu tư nâng cấp theo chuẩn quốc gia về y tế cơ sở. Huyện đã triển khai y tế số ở mức cơ bản, lưu trữ hồ sơ bệnh án điện tử, đăng ký khám chữa bệnh trực tuyến tại bệnh viện huyện.
Kinh tế
- Nông nghiệp: Vẫn chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu lao động và thu nhập từ lúa, cây màu, chăn nuôi nhỏ, thuỷ sản nội đồng (hồ ao). Nông Cống có lợi thế về diện tích canh tác và truyền thống sản xuất nông nghiệp.
- Công nghiệp và xây dựng: Các ngành vật liệu xây dựng, khai thác đá, chế biến nông sản, cơ khí nhẹ; khu/cụm công nghiệp đang được khuyến khích phát triển để tạo việc làm tại địa phương.
- Thương mại - dịch vụ: Hoạt động tại chợ, dịch vụ địa phương, logistic nhỏ, cùng dịch vụ hỗ trợ xây dựng và sửa chữa. Dịch vụ lưu trú, ăn uống phát triển theo mùa du lịch tâm linh, lễ hội.
Di tích và lễ hội
Di tích tiêu biểu:
- Chùa Vĩnh Thái (xã Hoàng Giang): Ngôi chùa có lịch sử lâu đời, gắn với các nhân vật lịch sử nhà Mạc; là điểm tâm linh nổi bật của huyện, thu hút khách hành hương và du lịch văn hóa.
- Đền thờ Lê Hiểm - Lê Hiệu (xã Tân Phúc): Xây năm 1554 thờ hai danh tướng khai quốc vương triều Hậu Lê. Kiến trúc gỗ truyền thống thế kỷ XVI, chạm khắc tinh xảo, hiện lưu giữ 23 sắc phong cổ. Di tích đã bị xuống cấp nghiêm trọng, cơ quan chức năng đang nỗ lực trùng tu.
Lễ hội:
- Lễ hội đền Mưng: Được tổ chức hàng năm vào tháng giêng và tháng ba, tưởng nhớ chàng Út Đại vương và các anh hùng khởi nghĩa. Lễ hội Đền Mưng có các hoạt động đặc sắc như hát chèo thuyền trên sông Lãng Giang, hát chèo cạn trên sân đền, đua thuyền rồng, chọi gà, và các làn điệu dân ca.
- Lễ hội đền Bà Triệu: Tổ chức vào ngày 13 tháng 3 âm lịch, kỷ niệm ngày mất của Triệu Thị Trinh.
Định hướng phát triển huyện Nông Cống đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ so với nông nghiệp; tăng tỷ lệ lao động phi nông nghiệp thông qua thu hút đầu tư, mở rộng cụm công nghiệp và phát triển ngành chế biến nông sản.
- Hoàn thiện hạ tầng sản xuất và đô thị: Hoàn thiện hạ tầng các cụm công nghiệp, nâng cấp mạng lưới giao thông liên huyện, cải thiện hệ thống cấp nước, xử lý nước thải, cơ sở y tế - giáo dục; phát triển đô thị thị trấn Nông Cống thành đầu mối dịch vụ vùng.
- Phát triển nông nghiệp giá trị gia tăng: Áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến, cơ giới hóa, các mô hình liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ, xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương.
- Phát triển du lịch văn hóa và sinh thái: Khai thác thế mạnh di tích (chùa Vĩnh Thái và các đình, đền), du lịch cộng đồng và sinh thái hồ, gắn kết sản phẩm du lịch với lễ hội truyền thống.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Nông Cống
Tầm nhìn đến năm 2050
- Nông Cống là đô thị vệ tinh, trung tâm công nghiệp nhẹ và chế biến nông sản: Với hạ tầng cảng, logistics và các cụm công nghiệp phát triển, huyện có thể trở thành địa phương cung ứng nguyên liệu và chế biến cho chuỗi giá trị khu vực.
- Phát triển bền vững, thân thiện môi trường: Đặt trọng tâm vào công nghiệp sạch, quản lý tài nguyên nước, bảo tồn hệ sinh thái hồ và di tích lịch sử, kết hợp đô thị xanh - thông minh.
- Nâng cao chất lượng sống: Thu nhập bình quân, dịch vụ y tế, giáo dục và hạ tầng xã hội được nâng lên, tạo môi trường thu hút dân cư có trình độ vào sinh sống và làm việc.
Kết luận
Trước khi sắp xếp hành chính, Nông Cống là một huyện có vị trí chiến lược ở phía Đông Nam tỉnh Thanh Hóa, với mạng lưới giao thông quan trọng (quốc lộ 45, đường sắt), nền tảng nông nghiệp rộng lớn, tiềm năng phát triển cụm công nghiệp, chế biến nông sản và du lịch văn hóa - tâm linh. Huyện cần tiếp tục hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, nâng cao giá trị gia tăng nông nghiệp, thu hút đầu tư có chọn lọc và phát triển du lịch cộng đồng để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng bền vững đến năm 2030 và vươn tới tầm nhìn năm 2050. Các đề xuất nêu trên là cơ sở để chính quyền địa phương, nhà đầu tư và cộng đồng cùng phối hợp hành động.
