Tổng quan về huyện Mỹ Xuyên trước sáp nhập
Trước khi thực hiện các chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính theo quy hoạch, huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận là một trong những địa phương giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Với tổng diện tích 771,54 km² và dân số quy đổi tính đến ngày 31/12/2024 là khoảng 85.000 người, mật độ dân số đạt hơn 110 người/km², Ninh Sơn được xem là khu vực có tiềm năng lớn trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp năng lượng và dịch vụ thương mại.
Về mặt địa lý, huyện có địa hình đa dạng, vừa có đồng bằng, thung lũng màu mỡ dọc sông Dinh, vừa có đồi núi và cao nguyên thuộc dãy Trường Sơn Nam, thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp dài ngày, chăn nuôi đại gia súc và năng lượng tái tạo. Đây cũng là nơi sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số như Raglai, Chăm, Kinh, tạo nên bản sắc văn hóa phong phú, đặc trưng của huyện miền núi Ninh Sơn.
Ranh giới hành chính:
- Phía Bắc và Tây Bắc tiếp giáp huyện Bác Ái
- Phía Đông tiếp giáp và thành phố Phan Rang – Tháp Chàm
- Phía Đông Nam tiếp giáp huyện Ninh Phước và huyện Thuận Nam
- Phía Tây tiếp giáp huyện Đơn Dương (Lâm Đồng)
- Phía Tây Nam tiếp giáp huyện Đức Trọng (Lâm Đồng)
- Phía Nam tiếp giáp huyện Tuy Phong (Bình Thuận)
Đơn vị hành chính
Huyện Ninh Sơn có 8 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Tân Sơn và 7 xã: Hòa Sơn, Lâm Sơn, Lương Sơn, Ma Nới, Mỹ Sơn, Nhơn Sơn, Quảng Sơn.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Ninh Sơn có hệ thống giao thông đường bộ ngày càng được đầu tư, góp phần quan trọng trong việc kết nối và lưu thông hàng hóa giữa các địa phương trong tỉnh Ninh Thuận và khu vực lân cận. Trục giao thông chính là Quốc lộ 27, chạy qua thị trấn Tân Sơn và các xã như Hòa Sơn, Ma Nới, tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển giữa Ninh Sơn với thành phố Phan Rang – Tháp Chàm cũng như kết nối trực tiếp với vùng Tây Nguyên.
Bên cạnh đó, huyện còn có các tuyến tỉnh lộ quan trọng như ĐT 707, ĐT 703, ĐT 656 cùng nhiều tuyến đường huyện, liên xã và liên thôn. Những tuyến này không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại, giao thương hàng ngày mà còn đóng vai trò then chốt trong vận chuyển nông sản, sản phẩm chăn nuôi và kết nối với các vùng sản xuất tập trung. Đáng chú ý, nhiều tuyến đường liên thôn, liên ấp đã được bê tông hóa, tạo thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp và cải thiện đời sống nhân dân
Kinh tế
Trong những năm gần đây, huyện Ninh Sơn nổi lên như một trong những điểm sáng kinh tế của tỉnh Ninh Thuận, đặc biệt trong các lĩnh vực nông nghiệp, chăn nuôi đại gia súc và thương mại – dịch vụ. Diện tích gieo trồng lúa đạt trên 7.500 ha, tập trung ở vùng dọc sông Cái, với tỷ lệ lúa chất lượng cao ngày càng mở rộng, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho nông dân. Ngoài ra, các loại cây trồng chủ lực như mía, bắp, điều, nho tiếp tục được chú trọng phát triển, tạo nên cơ cấu nông nghiệp đa dạng, thích ứng điều kiện khí hậu và bền vững.
Trong lĩnh vực chăn nuôi, Ninh Sơn được xem là vùng trọng điểm của tỉnh với tổng đàn gia súc lớn. Đàn bò đạt trên 46.000 con, trong đó hơn 5.000 con bò sữa, hình thành nhiều mô hình chăn nuôi tập trung, gắn với chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ. Đàn dê, cừu và gia cầm cũng phát triển ổn định, vừa đáp ứng tiêu dùng nội địa vừa hướng đến thị trường ngoài tỉnh, góp phần nâng cao thu nhập và tạo việc làm cho người dân.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Nông nghiệp – nông thôn
- Phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp thông minh thích ứng biến đổi khí hậu.
- Hình thành các vùng chuyên canh nho, táo, mía, bắp, điều gắn với chế biến sâu và xây dựng thương hiệu.
- Đẩy mạnh chăn nuôi đại gia súc (bò, dê, cừu) theo mô hình trang trại tập trung, an toàn sinh học, kết hợp du lịch trải nghiệm.
- Tăng tỷ trọng giá trị sản xuất nông nghiệp hàng hóa, giảm dần sản xuất nhỏ lẻ.
Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp
- Ưu tiên phát triển chế biến nông sản, sản xuất thức ăn chăn nuôi, sản phẩm từ sữa và thịt bò, dê, cừu.
- Khuyến khích ngành vật liệu xây dựng, thủ công mỹ nghệ, năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió).
Hạ tầng và đô thị
- Hoàn thiện hệ thống giao thông liên huyện, liên xã, kết nối Quốc lộ 27 và trục Đông – Tây.
- Nâng cấp các cụm dân cư lên chuẩn nông thôn mới nâng cao.
- Đầu tư hệ thống điện, nước sạch, y tế, giáo dục đạt chuẩn, hướng đến nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Ninh Sơn
Tầm nhìn đến năm 2050
Kinh tế – xã hội
- Ninh Sơn trở thành trung tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp sinh thái của tỉnh Ninh Thuận và khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ.
- Hình thành các chuỗi giá trị nông sản khép kín (sản xuất – chế biến – tiêu thụ – xuất khẩu) với sản phẩm chủ lực là nho, táo, bò, dê, cừu.
- Phát triển mạnh công nghiệp chế biến, năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió, thủy điện nhỏ), góp phần đưa Ninh Thuận trở thành “trung tâm năng lượng sạch” của cả nước.
- Dịch vụ – thương mại phát triển đa dạng, hiện đại; du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, khai thác bền vững lợi thế về thiên nhiên, văn hóa và bản sắc đồng bào các dân tộc.
Hạ tầng – đô thị
- Hệ thống giao thông hiện đại, kết nối liên vùng với Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và cả nước.
- Phát triển Ninh Sơn theo mô hình đô thị xanh – thông minh – sinh thái, thân thiện môi trường.
- 100% hộ dân sử dụng điện, nước sạch, hạ tầng số và dịch vụ công trực tuyến đầy đủ.
Xã hội – con người
- Thu nhập bình quân đầu người cao gấp nhiều lần so với năm 2030, tiệm cận mức khá trong khu vực.
- Xã hội văn minh, tiến bộ, giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc Chăm, Raglai… đồng thời hội nhập quốc tế.
- Tỷ lệ hộ nghèo duy trì dưới 1%, an sinh xã hội được bảo đảm toàn diện.
Môi trường – phát triển bền vững
- Ninh Sơn trở thành vùng sinh thái bền vững, cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ tài nguyên.
- Hệ sinh thái rừng núi, thác, hồ được bảo tồn nghiêm ngặt, gắn với du lịch sinh thái, giáo dục cộng đồng.
