Tổng quan về huyện Như Xuân trước sáp nhập
Huyện Như Xuân là một trong những huyện miền núi nằm ở phía Tây Nam của tỉnh Thanh Hóa, được biết đến như một vùng đất hội tụ nhiều tiềm năng phát triển cả về kinh tế, văn hóa và du lịch. Với tổng diện tích tự nhiên 721,72 km², Như Xuân là nơi sinh sống của cộng đồng 76.827 người (năm 2022), trong đó có 4 dân tộc chính gồm Thái, Kinh, Thổ và Mường. Mật độ dân số trung bình đạt 106 người/km², thấp hơn nhiều so với mặt bằng chung của tỉnh, cho thấy không gian tự nhiên rộng lớn và còn nhiều dư địa để phát triển.
Ranh giới hành chính của huyện Như Xuân trước sáp nhập được xác định như sau:
- Phía Bắc giáp huyện Thường Xuân
- Phía Đông giáp huyện Như Thanh
- Phía Tây giáp huyện Quỳ Châu (Nghệ An)
- Phía Nam giáp huyện Nghĩa Đàn (Nghệ An)
Với vị trí này, Như Xuân trở thành điểm nối quan trọng trong liên kết vùng giữa Thanh Hóa và Nghệ An, đồng thời giữ vai trò cửa ngõ phía Tây Nam của tỉnh.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Như Xuân có 16 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm:
Thị trấn Yên Cát (huyện lỵ), xã Bãi Trành, xã Bình Lương, xã Cát Tân, xã Cát Vân, xã Hóa Quỳ, xã Tân Bình, xã Thanh Hòa, xã Thanh Lâm, xã Thanh Phong, xã Thanh Quân, xã Thanh Sơn, xã Thanh Xuân, xã Thượng Ninh, xã Xuân Bình, xã Xuân Hòa.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trong những năm gần đây, Như Xuân đã đạt được nhiều bước tiến quan trọng về cơ sở hạ tầng. Thống kê từ năm 2020 đến tháng 6/2024, huyện đã triển khai 541 dự án kết cấu hạ tầng, tập trung vào nâng cấp và mở rộng hệ thống giao thông, y tế, giáo dục và hạ tầng xã hội. Nhiều tuyến đường mới được hình thành như tuyến Thượng Ninh – Cát Tân, đường giao thông làng Mải, nâng cấp quốc lộ 45 đi Tân Bình, hay tuyến Xuân Quỳ – Thanh Lâm. Nhờ đó, tỷ lệ đường giao thông nông thôn được cứng hóa đạt 78,45% (không tính quốc lộ và tỉnh lộ), góp phần cải thiện đáng kể khả năng kết nối liên vùng.
Kinh tế
Kinh tế huyện Như Xuân những năm gần đây ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. 6 tháng đầu năm 2024, huyện đã vượt chỉ tiêu thu ngân sách, đồng thời đứng đầu trong các huyện miền núi và xếp thứ 10 toàn tỉnh về tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công. Công tác giải phóng mặt bằng đạt kết quả tốt, xếp thứ 7 toàn tỉnh, tạo thuận lợi cho việc triển khai các dự án trọng điểm.
Kinh tế Như Xuân phát triển đồng đều ở nhiều lĩnh vực, từ nông nghiệp, lâm nghiệp, thương mại cho đến dịch vụ. Trong đó, nông – lâm nghiệp vẫn là ngành chủ lực, song hành cùng xu hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng bền vững và ứng dụng công nghệ cao. Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của chính quyền, đời sống người dân đang ngày càng được cải thiện, an ninh trật tự được đảm bảo, tạo môi trường ổn định cho đầu tư.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Theo Quyết định số 2216/QĐ-UBND ngày 23/06/2023 của UBND tỉnh Thanh Hóa, huyện Như Xuân sẽ phát triển theo mô hình “1 hành lang phát triển – 2 trung tâm động lực – 1 dải cảnh quan sinh thái, nông nghiệp, nông thôn”. Trong đó, hành lang phát triển chính được xác định dọc theo tuyến đường Hồ Chí Minh, tập trung nguồn lực để hình thành các khu vực đô thị, thương mại và dịch vụ.
Đến năm 2030, thị trấn Yên Cát và đô thị Bãi Trành sẽ trở thành hai trung tâm động lực quan trọng. Yên Cát phát triển mạnh về công nghiệp, thương mại, dịch vụ và du lịch; còn Bãi Trành sẽ là trung tâm công nghiệp, kho tàng và nông nghiệp công nghệ cao. Ngoài ra, khu vực “6 Thanh” (Thanh Quân, Thanh Phong, Thanh Lâm, Thanh Hòa, Thanh Sơn, Thanh Xuân) sẽ được quy hoạch trở thành vùng phát triển nông lâm nghiệp bền vững kết hợp chăn nuôi và du lịch cộng đồng.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, huyện Như Xuân hướng đến mục tiêu trở thành trung tâm phát triển toàn diện của khu vực Tây Nam Thanh Hóa, vừa hiện đại, vừa giữ gìn được bản sắc tự nhiên và văn hóa. Theo đó, các đô thị mới sẽ được quy hoạch với hệ thống hạ tầng đồng bộ, kết nối trực tiếp với các hành lang kinh tế của tỉnh và vùng Bắc Trung Bộ.
Cơ cấu kinh tế sẽ chuyển dịch mạnh sang công nghiệp – dịch vụ – du lịch, trong đó du lịch sinh thái và bất động sản nghỉ dưỡng giữ vai trò trọng điểm. Với việc hình thành các khu công nghiệp, cụm công nghiệp và khu dịch vụ thương mại, Như Xuân không chỉ phục vụ nhu cầu nội vùng mà còn đóng vai trò kết nối với các trung tâm lớn như Thanh Hóa, Nghệ An, Khu kinh tế Nghi Sơn.
