Tổng quan về huyện Ngọc Hiển
Huyện Ngọc Hiển là huyện cực Nam của đất nước Việt Nam, nơi đặt Mũi Cà Mau – điểm mốc cuối cùng trên đất liền về phía Nam, có ý nghĩa tương đương với cột mốc Mục Nam Quan ở biên giới phía Bắc. Đây là vùng đất mang tính biểu tượng địa lý, chính trị, lịch sử và sinh thái đặc biệt.
Huyện có diện tích 734,63 km², dân số năm 2022 khoảng 90.236 người, mật độ dân số chỉ khoảng 122 người/km², thuộc nhóm thấp nhất tỉnh. Toàn bộ địa hình được tạo thành bởi rừng ngập mặn, hệ thống sông lớn, kênh rạch và bãi bồi ven biển, là vùng đất trẻ được bồi tụ hàng năm từ phù sa sông Cửu Long, đặc biệt là tại khu vực Mũi Cà Mau – nơi trung bình mỗi năm biển tiến thêm 80–100 m.
Ngọc Hiển có vị trí chiến lược trong hành lang kinh tế ven biển phía Nam của Tiểu vùng Mê Kông mở rộng. Đây là nơi đường Hồ Chí Minh (tuyến Quốc lộ 1 kéo dài) kết thúc, đang được đầu tư hoàn thiện đồng bộ. Với đường bộ, đường sông và đường ven biển thuận lợi, huyện có tiềm năng lớn phát triển kinh tế biển, nuôi trồng thủy sản, trồng rừng, du lịch sinh thái và năng lượng tái tạo.
Đơn vị hành chính
Huyện Ngọc Hiển hiện có 1 thị trấn và 6 xã, bao gồm:
- Thị trấn: Rạch Gốc (là trung tâm hành chính, chính trị và kinh tế của huyện)
- Xã: Đất Mũi, Tam Giang Tây, Tân Ân, Tân Ân Tây, Viên An, Viên An Đông
Các xã ven biển và rừng ngập mặn như Đất Mũi, Viên An Đông có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế rừng – tôm và du lịch sinh thái cộng đồng.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng huyện Ngọc Hiển đang từng bước được nâng cấp và đồng bộ hóa, với những dự án nổi bật như:
- Tuyến đường Hồ Chí Minh – Quốc lộ 1 kéo dài đến Đất Mũi, đã được thông xe kỹ thuật, mở ra kỷ nguyên giao thông kết nối toàn quốc về tới cực Nam.
- Nhà máy điện gió Khu du lịch Khai Long (giai đoạn I), đặt tại xã Đất Mũi, là điểm đầu tiên trong chiến lược phát triển năng lượng tái tạo quy mô lớn của huyện.
- Công trình Cột cờ Hà Nội tại Mũi Cà Mau – biểu tượng khẳng định chủ quyền lãnh thổ, văn hóa truyền thống và lòng tự hào dân tộc.
Ngoài ra, hệ thống cầu, cống, đường liên xã, giao thông thủy và bến cảng thủy nội địa tiếp tục được đầu tư để phục vụ cả dân sinh lẫn phát triển du lịch, hậu cần nghề cá.
Kinh tế
Ngọc Hiển có cơ cấu kinh tế phát triển theo hướng kinh tế xanh – nông nghiệp hữu cơ – thủy sản sinh thái và du lịch bền vững.
Thủy sản là ngành mũi nhọn của huyện. Tỷ lệ nuôi tôm theo mô hình hữu cơ, bán thâm canh cao hơn mức bình quân toàn tỉnh. Các mô hình:
- Tôm – rừng (được chứng nhận ASC, EU Organic, BAP)
- Tôm bán thâm canh sinh thái
- Tôm công nghệ cao ven biển
đã và đang được triển khai hiệu quả tại các xã Viên An, Viên An Đông, Tân Ân Tây...
Huyện cũng tích cực phát triển các sản phẩm OCOP, với 6 sản phẩm đạt chuẩn 3 sao gồm: tôm khô tách vỏ, tôm khô biển, muối tôm, chà bông tôm, bánh phồng hàu và đũa đước. Trong đó, đũa đước là sản phẩm làng nghề thủ công gắn liền với rừng ngập mặn – một đặc sản độc đáo vừa mang tính văn hóa, vừa có giá trị kinh tế.
Di tích và du lịch sinh thái
Ngọc Hiển là điểm đến du lịch mang tầm vóc quốc gia, nổi bật với:
- Mũi Cà Mau: nơi đặt mốc tọa độ quốc gia GPS0001, cột mốc chủ quyền đất liền phía Nam – là nơi duy nhất trên đất liền Việt Nam có thể nhìn cả mặt trời mọc và lặn trên biển trong cùng một ngày.
- Vườn quốc gia Mũi Cà Mau: thuộc khu dự trữ sinh quyển thế giới UNESCO, là nơi cư trú của hàng trăm loài động thực vật đặc hữu vùng ngập mặn, kết hợp du lịch nghiên cứu, học thuật và sinh thái cộng đồng.
- Du lịch cộng đồng Đất Mũi: trải nghiệm bắt ba khía, đạp xe xuyên rừng, ngủ nhà sàn, thưởng thức các món hải sản địa phương.
- Điện gió Khai Long và Cột cờ Hà Nội: không chỉ mang tính biểu tượng mà còn là điểm check-in văn hóa – năng lượng xanh hấp dẫn giới trẻ và khách du lịch.
Định hướng phát triển đến năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Định hướng đến 2030, Ngọc Hiển phấn đấu trở thành:
- Trung tâm du lịch sinh thái – cộng đồng cấp quốc gia, với điểm nhấn là khu du lịch Mũi Cà Mau, vườn quốc gia, làng OCOP.
- Vùng kinh tế nông nghiệp xanh – hữu cơ – thân thiện môi trường, với các mô hình tôm rừng chứng nhận quốc tế, sản xuất khép kín và bền vững.
- Khu phát triển năng lượng tái tạo trọng điểm, lấy điện gió Khai Long làm hạt nhân, mở rộng sang các cụm điện gió ven biển và điện mặt trời.
Huyện cũng sẽ đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng: nâng cấp cảng biển, mở rộng tuyến đường ven biển, điện – nước – viễn thông phục vụ du lịch, sản xuất và dân sinh.
Xem thêm: Bản đồ quy hoạch Huyện Ngọc Hiển
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, huyện Ngọc Hiển đặt mục tiêu trở thành:
- Trung tâm kinh tế xanh và du lịch sinh thái cấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long
- Điểm đến biểu tượng của quốc gia, nơi hội tụ thiên nhiên – văn hóa – chủ quyền
- Vùng sản xuất nông nghiệp – thủy sản hữu cơ hàng đầu, cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu
- Không gian sống bền vững và thích ứng tốt với biến đổi khí hậu, bảo tồn hoàn toàn rừng ngập mặn, nước mặt và đa dạng sinh học
Huyện sẽ tiếp tục giữ vai trò lá chắn xanh phía Nam của Tổ quốc, đồng thời phát triển đô thị tại thị trấn Rạch Gốc, mở rộng kết nối kinh tế biển – rừng – du lịch thông minh.
