Tổng quan về huyện Nghi Lộc trước sáp nhập
Huyện Nghi Lộc trước sáp nhập nổi bật với vị trí địa lý thuận lợi ở phía đông nam tỉnh Nghệ An, là vùng đất ven biển giàu truyền thống văn hóa và tiềm năng kinh tế. Với diện tích tự nhiên 347,70 km² và dân số khoảng 218.005 người theo thống kê năm 2019, mật độ dân số đạt 627 người/km², huyện thể hiện sức sống sôi động của một địa bàn nông thôn mới kiểu mẫu. Địa hình chủ yếu là đồng bằng sông Cấm và sông Lam, với bờ biển dài hơn 20 km, tạo điều kiện cho nông nghiệp lúa nước và nuôi trồng thủy sản phát triển mạnh mẽ. Về ranh giới hành chính, huyện Nghi Lộc được bao quanh bởi các địa bàn lân cận như sau:
- Phía Đông giáp Biển Đông
- Phía Nam giáp thành phố Vinh và huyện Hưng Nguyên
- Phía Tây Nam giáp huyện Nam Đàn
- Phía Tây giáp huyện Đô Lương
- Phía Tây Bắc giáp huyện Yên Thành
- Phía Bắc giáp huyện Diễn Châu
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập năm 2024, huyện Nghi Lộc được tổ chức hành chính với một thị trấn trung tâm và 22 xã, tạo nên hệ thống quản lý chặt chẽ, hỗ trợ hiệu quả các hoạt động kinh tế từ sản xuất nông nghiệp đến phát triển dịch vụ ven biển. Cụ thể, các đơn vị hành chính bao gồm thị trấn Quán Hành, xã Diễn Hoa, xã Khánh Hợp, xã Nghi Công Bắc, xã Nghi Công Nam, xã Nghi Đồng, xã Nghi Hưng, xã Nghi Kiều, xã Nghi Lâm, xã Nghi Long, xã Nghi Mỹ, xã Nghi Phương, xã Nghi Quang, xã Nghi Thạch, xã Nghi Thiết, xã Nghi Thuận, xã Nghi Tiến, xã Nghi Trung, xã Nghi Vạn, xã Nghi Văn, xã Nghi Xá, xã Nghi Yên, xã Thịnh Trường.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng huyện Nghi Lộc trước sáp nhập đã đạt mức phát triển đồng bộ, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cư dân. Với vị trí ven biển chiến lược, hệ thống giao thông đường bộ là điểm nhấn nổi bật, bao gồm Quốc lộ 1A chạy xuyên suốt địa bàn, kết nối trực tiếp với thành phố Vinh và các tỉnh phía nam như Hà Tĩnh. Quốc lộ 46 và 48E hỗ trợ giao thương nội tỉnh, trong khi dự án cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt đang được triển khai, rút ngắn thời gian di chuyển xuống còn 30 phút đến sân bay Vinh, cách huyện chỉ 21 km.
Hạ tầng xã hội cũng được ưu tiên, với 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao vào năm 2023, bao gồm trường học đạt chuẩn quốc gia và trung tâm y tế xã. Những đầu tư này, theo báo cáo của UBND tỉnh Nghệ An, không chỉ làm phong phú bản đồ giao thông mà còn biến Nghi Lộc thành điểm nóng hạ tầng khu vực, sẵn sàng cho các dự án lớn như khu đô thị mới. Tổng thể, cơ sở hạ tầng trước sáp nhập đã tạo nền tảng vững chắc, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bình quân 12% hàng năm và cải thiện đời sống cộng đồng một cách bền vững.
Kinh tế
Kinh tế huyện Nghi Lộc trước sáp nhập đã chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ từ nông nghiệp truyền thống sang mô hình công nghiệp - dịch vụ hiện đại, với tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân đạt 11,5% giai đoạn 2016-2020, vượt kế hoạch tỉnh đề ra. Nông nghiệp vẫn là trụ cột, chiếm khoảng 25% cơ cấu kinh tế, với sản lượng lúa hơn 120.000 tấn/năm nhờ áp dụng giống mới và tưới tiêu tiên tiến trên cánh đồng phì nhiêu ven sông Lam. Các sản phẩm chủ lực như lạc, ngô, rau màu và nuôi trồng thủy sản (tôm, cá tra) đạt giá trị xuất khẩu hơn 500 triệu USD/năm, nhờ hợp tác xã liên kết với doanh nghiệp chế biến. Đến năm 2023, mô hình nông nghiệp công nghệ cao tại xã Nghi Long đã tăng năng suất 20%, góp phần giảm nghèo xuống dưới 1,5%.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Định hướng phát triển huyện Nghi Lộc đến năm 2030 tập trung xây dựng địa bàn thành vệ tinh đô thị năng động của thành phố Vinh, theo Quy hoạch vùng huyện Nghi Lộc đến năm 2030, tầm nhìn 2050 được phê duyệt tại Quyết định của UBND tỉnh Nghệ An năm 2023. Mục tiêu chính là đạt tăng trưởng kinh tế 12-14%/năm, với cơ cấu chuyển dịch sang công nghiệp - dịch vụ chiếm 70%, giảm nông nghiệp xuống 15%. Các dự án cụ thể đã triển khai bao gồm mở rộng Khu công nghiệp Nghi Long với vốn 4.000 tỷ đồng, tập trung chế biến nông sản và logistics, tạo việc làm cho 15.000 lao động đến 2025, kết nối với cảng Nghi Thiết. Đồng thời, hoàn thiện cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt và nút giao Quốc lộ 1A, rút ngắn thời gian đến Vinh còn 20 phút, hỗ trợ xuất khẩu đạt 1,5 tỷ USD/năm.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Nghi Lộc
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050 của huyện Nghi Lộc là hình thành đô thị sinh thái hiện đại, tích hợp công nghiệp xanh và du lịch cao cấp, theo Quy hoạch tỉnh Nghệ An 2021-2030, tầm nhìn 2050 (Quyết định 1059/QĐ-TTg). Mục tiêu dài hạn là GDP bình quân đầu người 12.000 USD, đô thị hóa 60%, trở thành trung tâm kinh tế ven biển Bắc Trung Bộ. Các dự án chiến lược bao gồm phát triển Thành phố vệ tinh Nghi Lộc trên 40.000 ha, với năng lượng tái tạo như trang trại gió ngoài khơi Bãi Lữ, sản xuất 800 MW điện sạch đến 2040, thu hút đầu tư từ các tập đoàn quốc tế.
