Tổng quan về huyện Nga Sơn trước sáp nhập
Huyện Nga Sơn nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Thanh Hóa, cách thành phố Thanh Hóa khoảng 40 km về phía Đông Bắc, cách quốc lộ 1 khoảng 14 km về phía Đông và cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 120 km về phía Nam
- Diện tích: Khoảng 157,80 km².
- Dân số: Năm 2022 là 166.202 người, mật độ dân số đạt 1.053 người/km².
- Trung tâm hành chính được đặt tại thị trấn Nga Sơn.
Vị trí địa lý:
- Phía Đông giáp huyện Kim Sơn (Ninh Bình).
- Phía Bắc giáp huyện Yên Mô (Ninh Bình).
- Phía Tây giáp huyện Hà Trung và thị xã Bỉm Sơn.
- Phía Nam giáp huyện Hậu Lộc và vịnh Bắc Bộ.
Hơn 80% diện tích của huyện là đồng bằng, địa hình thoải từ Tây sang Đông. Phía Bắc của huyện có dãy núi Tam Điệp (Ninh Bình), phía Nam có con sông Lèn chảy qua. Huyện có bờ biển dài 20 km và hàng năm lấn ra biển từ 80 đến 100 m do phù sa bồi đắp của sông Hồng và sông Đáy.
Đơn vị hành chính
Huyện Nga Sơn có 23 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc gồm:
- 1 thị trấn: Nga Sơn
- 22 xã: Ba Đình, Nga An, Nga Điền, Nga Giáp, Nga Hải, Nga Hiệp, Nga Liên, Nga Phú, Nga Phượng, Nga Tân, Nga Thạch, Nga Thái, Nga Thắng, Nga Thanh, Nga Thành, Nga Thiện, Nga Thủy, Nga Tiến, Nga Trường, Nga Văn, Nga Vịnh, Nga Yên.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông và vận tải: Huyện nằm trong hành lang kinh tế Đông Bắc Thanh Hóa, kết nối đến các tuyến quốc lộ và cao tốc Bắc - Nam phía Đông đang hoàn thiện, giúp Nga Sơn gắn liền với các khu công nghiệp và cảng biển lân cận. Hệ thống đường nội huyện được đầu tư nâng cấp, tạo thuận lợi lưu thông dọc theo hành lang Đông Tây và ven biển nối đến Hậu Lộc, Hà Trung và Nghi Sơn.
- Cấp nước, viễn thông, nước thải: Theo quy hoạch tỉnh đến 2020, toàn huyện đảm bảo hệ thống cấp nước đô thị - nông thôn đạt tỷ lệ trên 80%, đồng thời mở rộng viễn thông băng rộng và di động đến các xã, thị trấn.
- Cơ sở hạ tầng xã hội: Có đầy đủ trường học, trung tâm y tế cấp huyện - xã; mạng lưới bưu điện, truyền hình số, internet băng rộng phủ đến khu vực nông thôn.
Kinh tế
Tốc độ tăng giá trị sản xuất trung bình giai đoạn 2021 - 2024 đạt khoảng 6,9%/năm, xếp thứ 12 toàn tỉnh Thanh Hóa.
Nông nghiệp - Thủy sản - Nông nghiệp công nghệ cao:
- Nông nghiệp Nga Sơn tăng trưởng 4,8% so với cùng kỳ năm 2022 nhờ ứng dụng công nghệ cao, nhà kính, nhà lưới sản xuất rau quả an toàn trên nhiều địa bàn.
- Diện tích nhà kính/lưới khoảng 34,3 ha tại các xã như Nga Thành, Nga Yên, Nga Hải, Nga Phượng, Nga Giáp... đem lại giá trị 700 - 900 triệu đồng/ha/vụ, lợi nhuận 400 - 600 triệu đồng/ha/vụ/.
- Cây trồng liên kết và sản phẩm tạo chuỗi tiêu thụ đến năm 2023 đạt 1.735 ha liên kết sản xuất - trong đó 1.710 ha rau vụ đông và 25 ha lúa - giá trị tăng 20% so với sản xuất đại trà.
- Hoạt động hợp tác xã nông nghiệp như hợp tác xã Nga Yên cung ứng giống, hỗ trợ hơn 80 ha sản xuất, liên kết với doanh nghiệp đảm bảo đầu ra theo tiêu chuẩn như VietGAP, GlobalGAP. Nhờ phát triển nông nghiệp công nghệ cao và liên kết chuỗi giá trị, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ ~24% năm 2010 xuống dưới 3% hiện tại, thu nhập bình quân đầu người năm 2019 đạt 42 triệu đồng/năm (từ 11,3 triệu năm 2010).
Công nghiệp nhẹ, tiểu thủ công nghiệp:
- Giá trị sản xuất công nghiệp tăng trung bình 17,5%/năm giai đoạn 2021 - 2023. Đã có 4 nhà máy may mặc và 1 nhà máy sản xuất đồ chơi trẻ em hoạt động tạo việc làm cho khoảng 10.050 lao động, thu nhập trung bình 5 triệu đồng/người/tháng.
- Huyện có khoảng 30 cơ sở sản xuất vật liệu xây không nung, năng lực sản xuất khoảng 50 triệu viên/năm; công ty Phú Sơn sản xuất cát nhân tạo 80.000 m³/năm phục vụ xây dựng địa phương.
Di tích
Các di tích tiêu biểu của huyện Nga Sơn gồm
- Cụm di tích chùa Tiên - hồ Đồng Vụa - Phủ Thông: Danh thắng quốc gia đã từng bị xâm hại nhưng mới được trả lại nguyên trạng và giao cho địa phương quản lý, bảo vệ theo quy định từ năm 2023.
- Hang Từ Thức: Truyền thuyết Mai An Tiêm từng được lưu truyền tại Nga Sơn, trở thành một địa điểm văn hóa - lịch sử đáng chú ý.
Định hướng phát triển huyện Nga Sơn đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
Theo định hướng chung của tỉnh Thanh Hóa đến 2030
- Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân các giai đoạn khoảng 10 - 11%/năm.
- GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 4.200 - 7.850 USD vào năm 2030.
- Cơ cấu kinh tế chuyển dịch: Công nghiệp - dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn hơn; nông nghiệp hiện đại, sơ chế chế biến gắn kết giá trị gia tăng.
- Cơ cấu kinh tế địa phương: Lựa chọn phát triển công nghiệp hỗ trợ - logistics kết nối với Nghi Sơn; nông nghiệp chất lượng cao rau quả, trái cây, thủy sản, du lịch cộng đồng; phát triển du lịch văn hóa - sinh thái gắn với di tích Nga Sơn.
Đặc biệt định hướng nâng cấp hạ tầng giao thông - logistics: Thuộc các hành lang kinh tế trọng yếu (Đông - Bắc Thanh Hóa), tuyến quốc lộ và cao tốc Bắc - Nam, đường từ Nga Sơn đến cảng Nghi Sơn và sân bay Thọ Xuân; kết nối đường sắt cao tốc Bắc - Nam có ga tại Thanh Hóa - thuận lợi cho logistics và dịch vụ hậu cần khu vực.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Nga Sơn
Tầm nhìn đến 2050
- Nga Sơn phấn đấu là đầu mối phụ trợ công nghiệp và dịch vụ logistics vùng ven biển Thanh Hóa, đóng vai trò cầu nối giữa vùng nội tỉnh và các khu kinh tế ven biển.
- Phát triển nông nghiệp theo hướng thông minh, bền vững, mở rộng chế biến nông sản, thực phẩm; phát triển du lịch di sản - sinh thái gắn với làng nghề truyền thống.
- Phấn đấu trở thành trung tâm du lịch ven biển và di sản lịch sử - văn hóa trong vùng với sản phẩm du lịch đặc trưng; tăng cường xã hội hóa đầu tư bảo tồn di tích, thúc đẩy ngành du lịch và thu hút đầu tư khu dân cư - dịch vụ ven biển.
- Hỗ trợ xã hội hóa cơ sở hạ tầng, dịch vụ y tế - giáo dục nâng cấp và chuyển đổi số trong quản lý đô thị - xã hội.
Kết luận
Huyện Nga Sơn với vị trí kết nối vùng ven biển, sông Lèn đang được tỉnh Thanh Hóa định hướng trở thành điểm nút logistics - nông nghiệp chất lượng cao - du lịch di sản gắn kết với khu kinh tế Nghi Sơn và các hành lang kinh tế trọng điểm.
- Về đơn vị hành chính, Nga Sơn đang tích cực chuyển đổi thành 6 xã lớn để nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác tài nguyên đất đai và phát triển địa phương.
- Về hạ tầng, huyện tiếp cận các dự án giao thông quốc gia, cấp nước, viễn thông mang tính hiện đại hóa.
- Về kinh tế, kết hợp truyền thống làng nghề và nông nghiệp ven biển với công nghiệp hỗ trợ - logistics vùng để thúc đẩy giá trị gia tăng.
- Về di sản và du lịch, với hệ thống di tích lịch sử - truyền thuyết, lễ hội văn hóa dân gian, có khả năng xây dựng sản phẩm du lịch bản sắc, cộng đồng.
- Về tương lai, mục tiêu đến năm 2030 tập trung tăng GRDP, chuyển dịch cơ cấu sản xuất và phát triển hạ tầng; tầm nhìn 2050 hướng đến Nga Sơn trở thành một trung tâm phụ trợ năng động, bền vững trong vùng.
