Tổng quan về huyện Nam Trực
Huyện Nam Trực nằm ở phía Đông Nam tỉnh Nam Định, thuộc vùng đồng bằng sông Hồng. Trung tâm hành chính là thị trấn Nam Giang, cách TP Nam Định khoảng 10km và cách Hà Nội khoảng 110 km.
- Phía Bắc giáp thành phố Nam Định
- Phía Đông giáp huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình
- Phía Tây giáp huyện Nghĩa Hưng và Vụ Bản
- Phía Nam giáp Trực Ninh
Huyện nằm trên vùng đồng bằng thấp ven sông Hồng – sông Đào – sông Châu Thành, đất đai trù phú phù sa, thuận tiện cho các hoạt động nông nghiệp, thủy lợi và giao thông thủy bộ.
Đơn vị hành chính
Huyện Nam Trực gồm 18 đơn vị cấp xã, bao gồm:
- Thị trấn: Nam Giang (huyện lỵ)
- 17 xã: Bình Minh, Đồng Sơn, Hồng Quang, Nam Cường, Nam Dương, Nam Điền, Nam Hải, Nam Hoa, Nam Hồng, Nam Hùng, Nam Lợi, Nam Thái, Nam Thanh, Nam Thắng, Nam Tiến, Nghĩa An, Tân Thịnh
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện có hạ tầng giao thông đa dạng:
- Quốc lộ 21, tỉnh lộ 490C, cùng hệ thống đường “Vàng – Trắng – Đen” tạo nên mạng lưới giao thông liên hoàn nội vùng.
- Giao thông đường thuỷ phát triển nhờ hệ thống sông Hồng – sông Đào – sông Châu Thành, giúp kết nối nội vùng hiệu quả.
- Hệ thống kênh mương và đê điều phục vụ phòng chống úng lụt, đảm bảo an toàn cho mùa màng. Đặc biệt, địa phương có cầu Thịnh Long nối liền sông Hồng, tăng hiệu quả giao thương.
Kinh tế
- Nông nghiệp: trồng lúa nước chiếm khoảng 71,6% tổng diện tích đất, tận dụng vùng trũng và phù sa ven sông để phát triển rau màu, cây công nghiệp và nghề nuôi tằm, trồng dâu.
- Công nghiệp – xây dựng: chiếm 37,1% cơ cấu kinh tế (2018), bao gồm cơ khí nông cụ, chế biến nông – thủy sản, đóng tàu quy mô nhỏ. Đáng chú ý là Khu công nghiệp Dệt may Rạng Đông rộng 600ha, tạo việc làm lớn .
- Thương mại – dịch vụ: chiếm khoảng 34,9%, phát triển tập trung ở thị trấn Nam Giang và các khu vực làng nghề .
Làng nghề truyền thống
Làng nghề tiêu biểu của huyện bao gồm: nghề dệt chiếu cói ở Giao Lạc, nghề làm muối ở Giao Hải, Nghĩa An, nghề mộc ở Nam An, làng nghề phở (Giao Cù, xã Nam Toàn – nguồn gốc thương hiệu phở Cồ), làng nghề rèn Vân Chàng.
Di tích – Lễ hội
Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia:
- Đền chùa Thọ Tung
- Đền Am
- Đền Thượng Lao, đền Xối Thượng và hai vị Đại khoa đời Trần
- Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Hiền
- Đền Gin
- Đền Giao Cù
- Chùa Đại Bi
- Đình Xám
- Đền An Lá (xã Nghĩa An)
- Đền Triệu Việt Vương (xã Nam Tiến)
Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh:
- Đền Cả, làng Đỗ Xá, xã Nam Điền
- Đền Quán Các, xã Tân Thịnh
- Đình, chùa, miếu thôn Rạch, xã Hồng Quang
- Chùa Na, đền Thượng, thôn Bách Tính, xã Nam Hồng
- Đền Thái Hòa, thôn Bách Tính, xã Nam Hồng
- Đền Triệu Việt Vương Thạch Cầu, xã Nam Tiến
- Đền Đức Thánh Trần Đạo Quỹ, xã Nam Tiến
- Đình Tây Lạc, xã Đồng Sơn
- Đình Tứ Giáp, xã Nam Cường
- Đền Tiền Vinh, xã Nam Thái
- Đình, chùa Đồng Côi
- Đình làng Vân Chàng
- Chùa Hưng Đễ, xã Nam Hoa
- Chùa Đồng Quỹ, xã Nam Tiến
- Quần thể di tích đền, chùa, động, phủ Thanh Am, làng Thanh Khê, xã Nam Cường
- Đình Vị Khê
- Đền Đồng Phù
- Chùa Vân Đồn, xã Nghĩa An
- Đình Xuân Lôi
- Cầu Ngói, chợ Thượng, xã Bình Minh
Lễ hội truyền thống tiêu biểu:
- Lễ hội chợ Viềng (mùng 8 tháng Giêng)
- Lễ hội hoa, cây cảnh Vị Khê (12–16 tháng Giêng)
- Hội chùa Bi (20–22 tháng Giêng)
- Lễ hội truyền thống Đền Am, thị trấn Nam Giang
- Lễ hội Đồng Phù, xã Nam Mỹ (mồng 10–15 tháng 3 âm lịch)
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Phát triển Khu công nghiệp Rạng Đông thành trung tâm công nghiệp dệt may–hỗ trợ nội địa.
- Hoàn thiện hạ tầng giao thông đường bộ ven sông và kênh mương; bảo vệ môi trường và đê biển.
- Thúc đẩy làng nghề, phát triển cộng đồng nghề truyền thống và chế biến nông thủy sản.
- Xây dựng đô thị thông minh, nâng cấp thị trấn Nam Giang đạt tiêu chuẩn đô thị loại IV.
- Phát triển du lịch văn hóa, chuyên đề về di tích – lễ hội gắn với trải nghiệm địa phương.
Tầm nhìn đến năm 2050
- Nam Trực trở thành đô thị thông minh – xanh: kết hợp công nghiệp nhẹ, thương mại – dịch vụ – giải trí – văn hóa.
- Công nghiệp bản địa phát triển đa ngành: dệt may, chế biến nông – thủy sản, logistic, sáng tạo kỹ thuật.
- Du lịch cộng đồng phát triển đa dạng: di tích, lễ hội, nông nghiệp trải nghiệm, văn hóa khoa học.
- Phát triển bền vững và thích ứng: thích ứng biến đổi khí hậu, bảo vệ nguồn nước và môi trường.
- Văn hóa – con người là nền tảng: tiếp tục phát huy truyền thống hiếu học, khoa bảng, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
