Tổng quan về huyện Nà Hang trước sáp nhập
Huyện Nà Hang nằm ở phía Bắc tỉnh Tuyên Quang, được thành lập từ năm 1945, là một trong những địa bàn giàu truyền thống lịch sử và tiềm năng du lịch nổi bật. Huyện có diện tích 863,54 km², dân số khoảng 43.248 người, chủ yếu là đồng bào các dân tộc Tày, Dao, Mông, Kinh sinh sống lâu đời.
Địa hình Nà Hang chủ yếu là núi cao, xen kẽ những thung lũng nhỏ hẹp và hệ thống sông suối đan xen. Khí hậu nơi đây mát mẻ quanh năm, đặc biệt tại các vùng cao như Hồng Thái, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nông - lâm nghiệp, thủy sản và du lịch sinh thái.
Ranh giới hành chính của huyện Nà Hang trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Chiêm Hóa
- Phía Tây giáp huyện Bắc Mê (Hà Giang)
- Phía Nam giáp huyện Lâm Bình
- Phía Bắc giáp tỉnh Hà Giang
Đơn vị hành chính
Huyện Nà Hang được chia thành 1 thị trấn trung tâm và 11 xã, mỗi địa phương có nét văn hóa đặc sắc, góp phần tạo nên bản sắc riêng biệt của vùng đất này.
Các đơn vị hành chính trước sáp nhập gồm: Thị trấn Nà Hang, xã Côn Lôn, xã Đà Vị, xã Hồng Thái, xã Khâu Tinh, xã Năng Khả, xã Sinh Long, xã Sơn Phú, xã Thanh Tương, xã Thượng Giáp, xã Thượng Nông, xã Yên Hoa.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trong những năm qua, Na Hang được đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, điện lưới, thông tin liên lạc và các thiết chế văn hóa cơ bản. Hệ thống giao thông chính gồm Quốc lộ 279, các tuyến đường tỉnh và đường liên huyện kết nối với huyện Lâm Bình, Chiêm Hóa và tỉnh Hà Giang.
Giao thông đường thủy đóng vai trò quan trọng trong vận tải hàng hóa, du khách tham quan lòng hồ thủy điện Tuyên Quang. Các bến thuyền phục vụ khách du lịch và vận chuyển nông sản, lâm sản từ vùng sâu ra trung tâm huyện.
Hạ tầng xã hội được chú trọng đầu tư với trường học, trạm y tế, chợ dân sinh tại hầu hết xã. Thị trấn Nà Hang đã hình thành các dịch vụ cơ bản, góp phần đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, trao đổi hàng hóa của nhân dân.
Kinh tế
Kinh tế huyện Nà Hang phát triển dựa trên các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và du lịch.
- Nông nghiệp: Diện tích đất canh tác hạn chế, chủ yếu trồng lúa nước, ngô, rau màu và cây ăn quả ôn đới tại Hồng Thái. Đặc biệt, vùng ruộng bậc thang xã Hồng Thái nổi tiếng không chỉ bởi năng suất mà còn giá trị cảnh quan.
- Lâm nghiệp: Chiếm 71% diện tích tự nhiên, với hệ sinh thái rừng nguyên sinh đa dạng. Khu bảo tồn thiên nhiên Tát Kẻ - Bản Bung rộng 42.000 ha là “lá phổi xanh” của huyện và vùng hạ lưu sông Gâm, nơi sinh sống của nhiều loài động, thực vật quý hiếm.
- Thủy sản: Huyện có lợi thế lớn từ lòng hồ thủy điện Tuyên Quang, phát triển nuôi cá lồng đặc sản như cá chiên, cá lăng, cá tầm, kết hợp khai thác thủy sản tự nhiên.
- Du lịch: Trở thành ngành kinh tế mũi nhọn nhờ cảnh quan hồ Na Hang, ruộng bậc thang Hồng Thái, danh thắng Cọc Vài, cùng hệ thống di tích lịch sử, văn hóa.
Làng nghề truyền thống
Hiện nay, Nà Hang không có nhiều làng nghề truyền thống quy mô lớn được công nhận chính thức. Một số nghề phụ như đan lát, dệt thổ cẩm, rèn nông cụ được duy trì nhỏ lẻ tại các hộ gia đình nhưng chưa trở thành ngành nghề đặc trưng quy mô rộng.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Nà Hang nổi bật với nhiều di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh và khu bảo tồn thiên nhiên đặc sắc:
- Đền Pác Tạ (thị trấn Nà Hang): Thờ vị hôn phu của Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật, gắn liền truyền thuyết bi thương, là điểm đến tâm linh quan trọng.
- Hang Phia Muồn (xã Sơn Phú): Di chỉ khảo cổ học quý giá với dấu tích cư trú, mộ táng hậu kỳ đá mới, sơ kỳ kim khí cách đây 4.300-3.500 năm.
- Hồ Na Hang: Vùng nước rộng mênh mông, cảnh quan núi non nguyên sơ, được ví như “Hạ Long giữa đại ngàn”.
- Khu bảo tồn thiên nhiên Tát Kẻ - Bản Bung: Sinh cảnh độc đáo, nơi cư trú của voọc mũi hếch, voọc đen má trắng, gấu ngựa…
- Ruộng bậc thang Hồng Thái: Ở độ cao trên 1.000m, quanh năm mây phủ, khí hậu mát lạnh.
- Danh thắng Cọc Vài, thác Khuổi Nhi là điểm nhấn thu hút du khách trải nghiệm, khám phá.
Hàng năm, huyện tổ chức Lễ hội Lồng tông – lễ xuống đồng đầu xuân với các nghi lễ, trò chơi dân gian, biểu diễn nghệ thuật truyền thống của đồng bào Tày, Dao.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn này, huyện Nà Hang đặt mục tiêu phát triển toàn diện kinh tế - xã hội trên nền tảng nông lâm nghiệp, thủy sản và du lịch sinh thái bền vững.
Huyện tập trung các dự án:
- Mở rộng nuôi cá lồng đặc sản trên hồ thủy điện.
- Phát triển vùng trồng cây ăn quả, rau ôn đới tại Hồng Thái.
- Xây dựng hạ tầng du lịch sinh thái hồ Na Hang, ruộng bậc thang Hồng Thái, khu bảo tồn Tát Kẻ - Bản Bung.
- Nâng cấp giao thông kết nối các xã vùng cao, đường thủy trên sông Gâm.
Chú trọng bảo vệ rừng, giữ gìn đa dạng sinh học và bảo tồn văn hóa dân tộc.
Xem chi tiết: Bản đồ hành chính Huyện Na Hang
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Nà Hang sẽ trở thành trung tâm du lịch sinh thái – văn hóa trọng điểm của Tuyên Quang, phát triển kinh tế xanh và nâng cao đời sống người dân.
Huyện phấn đấu xây dựng thương hiệu du lịch sinh thái hồ Na Hang, khai thác tiềm năng nông – lâm sản gắn với bảo vệ rừng, phát triển các sản phẩm du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm độc đáo, kết hợp bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể.
