Tổng quan về huyện Mường Nhé trước sáp nhập
Huyện Mường Nhé được thành lập ngày 20/10/2002 trên cơ sở tách từ huyện Mường Tè (Lai Châu) và Mường Lay (Điện Biên), là huyện miền núi biên giới đặc biệt khó khăn của tỉnh Điện Biên. Trước sáp nhập năm 2025, huyện có diện tích tự nhiên khoảng 1.573,73 km², chiếm hơn 16% diện tích tỉnh, với địa hình chủ yếu là núi cao và rừng rậm chiếm tới 55% tổng diện tích. Đây là khu vực có độ cao trung bình từ 1.000 đến 2.000 mét so với mực nước biển, với hệ thống sông suối phong phú như sông Nậm Mu, Nậm Núa, tạo nên cảnh quan hùng vĩ nhưng cũng đầy thách thức về giao thông và khai thác tài nguyên.
Về dân số, theo số liệu điều tra năm 2019, huyện có khoảng 45.727 người, với mật độ dân số thấp chỉ khoảng 29 người/km², phản ánh đặc trưng của vùng sâu, vùng xa. Cấu trúc dân cư đa dạng với hơn 10 dân tộc anh em sinh sống, trong đó người H'Mông chiếm tỷ lệ lớn nhất (khoảng 50%), tiếp theo là người Thái, Khơ Mú, Si La và Hà Nhì. Điều này tạo nên bức tranh văn hóa phong phú, với các bản làng truyền thống nằm rải rác giữa rừng núi.
Ranh giới hành chính của huyện trước sáp nhập được xác định rõ nét như sau:
- Phía Đông giáp huyện Nậm Nhùn (Lai Châu) và huyện Nậm Pồ
- Phía Tây giáp Lào
- Phía Nam giáp huyện Nậm Pồ và Lào
- Phía Bắc giáp huyện Mường Tè (Lai Châu) và Trung Quốc
Những đặc điểm này không chỉ định hình bản đồ hành chính mà còn nhấn mạnh vai trò của Mường Nhé trong chiến lược phát triển vùng biên giới Tây Bắc, nơi kết nối kinh tế - văn hóa ba quốc gia.
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2025, huyện Mường Nhé được tổ chức hành chính với cấu trúc đơn giản, tập trung vào các đơn vị cấp xã để quản lý hiệu quả địa bàn rộng lớn và dân cư phân tán. Hệ thống này được hình thành từ năm 2002, nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội ở vùng sâu, vùng xa, đồng thời củng cố quốc phòng an ninh biên giới. Các đơn vị hành chính được phân bố dọc theo địa hình núi non, với trung tâm hành chính đặt tại xã Mường Nhé, nơi có các cơ quan huyện ủy, hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân.
Cụ thể, huyện bao gồm 11 xã, là: Xã Chung Chải, xã Huổi Lếch, xã Leng Su Sin, xã Mường Nhé, xã Mường Toong, xã Nậm Kè, xã Nậm Vì, xã Pá Mỳ, xã Quảng Lâm, xã Sen Thượng, ã Sín Thầu.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng của huyện Mường Nhé trước sáp nhập đã có những bước tiến đáng kể, dù vẫn đối mặt với nhiều thách thức từ địa hình đồi núi hiểm trở và vị trí biên giới xa xôi. Hệ thống giao thông là yếu tố then chốt, với Quốc lộ 279 chạy qua huyện, kết nối từ thành phố Điện Biên Phủ đến cửa khẩu quốc tế Tây Trang và các điểm biên giới với Lào, Trung Quốc. Tuyến đường này dài khoảng 200 km từ trung tâm tỉnh, nhưng nhiều đoạn vẫn là đường đèo dốc, hẹp và dễ sạt lở, đặc biệt trong mùa mưa.
Các dự án đường biên giới như tuyến đường từ thị trấn Mường Nhé đến A Pa Chải đã được hoàn thiện, hỗ trợ du lịch và thương mại biên mậu, với tổng vốn đầu tư từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025.
Kinh tế
Kinh tế huyện Mường Nhé trước sáp nhập chủ yếu dựa vào nông lâm nghiệp, với đặc trưng của vùng miền núi biên giới, nơi sản xuất quy mô nhỏ lẻ nhưng giàu tiềm năng khai thác tài nguyên thiên nhiên. Nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 70% cơ cấu kinh tế, tập trung vào trồng lúa nước, ngô và các cây công nghiệp như mắc ca, cà phê. Các xã như Mường Nhé và Quảng Lâm là vùng trồng lúa chính, với năng suất trung bình 4-5 tấn/ha/năm nhờ hệ thống thủy lợi từ sông Nậm Mu. Đặc biệt, cây mắc ca đang trở thành sản phẩm nổi bật, với diện tích trồng hơn 1.000 ha vào năm 2024, được hỗ trợ từ chương trình khoa học công nghệ của tỉnh Điện Biên.
Lâm nghiệp là ngành kinh tế quan trọng thứ hai, tận dụng 55% diện tích rừng nguyên sinh tại Khu bảo tồn Mường Nhé. Hoạt động khai thác gỗ bền vững và trồng rừng kinh tế được khuyến khích, với các dự án từ Chương trình 661 và 327, trồng mới hơn 500 ha rừng hàng năm. Sản phẩm gỗ và lâm sản phụ như mật ong, thảo dược được tiêu thụ tại chợ biên giới, tạo việc làm cho hơn 5.000 lao động địa phương.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Giai đoạn 2021-2030, Mường Nhé hướng tới trở thành huyện phát triển khá trong vùng kinh tế III, với trọng tâm là nông lâm nghiệp chất lượng cao và du lịch biên giới. Cụ thể, phát triển sản xuất nông nghiệp tập trung, như mở rộng diện tích trồng lúa và cây ăn quả tại các xã Nậm Kè và Sen Thượng, đạt năng suất 6 tấn/ha lúa vào năm 2025 nhờ áp dụng khoa học công nghệ từ chương trình của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Dự án trồng mắc ca và cà phê biên giới, vốn 200 tỷ đồng từ ODA và ngân sách trung ương, đang triển khai tại hơn 2.000 ha, dự kiến mang lại thu nhập 100 triệu đồng/ha/năm, giúp 3.000 hộ dân thoát nghèo.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Mường Nhé
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Mường Nhé được định hướng thành trung tâm kinh tế biên giới quốc tế, với du lịch văn hóa - sinh thái đẳng cấp khu vực, đóng góp 20% GRDP từ dịch vụ. Nông lâm nghiệp hiện đại hóa, với các khu sản xuất mắc ca và lâm sản công nghệ cao rộng 10.000 ha, xuất khẩu đạt 500 tỷ đồng/năm, dựa trên mở rộng dự án mắc ca hiện tại. Du lịch phát triển mạnh, với các khu nghỉ dưỡng sinh thái tại Khu bảo tồn Mường Nhé, thu hút 100.000 lượt khách/năm, tích hợp công nghệ số như bản đồ quy hoạch ảo. Hạ tầng đồng bộ với cao tốc biên giới và sân bay nhỏ tại Mường Nhé, kết nối ba nước.
