Tổng quan về huyện Mường Lát trước sáp nhập
Mường Lát là một huyện miền núi nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Thanh Hóa, đồng thời cũng là huyện biên giới có vị trí chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng và an ninh. Huyện có tổng diện tích 812,41 km², dân số năm 2022 là 43.601 người, mật độ dân số đạt 54 người/km². Trên địa bàn huyện có 6 dân tộc chính sinh sống, trong đó dân tộc Thái và Mông chiếm đa số, cùng với Kinh, Mường, Khơ Mú và Dao. Đây là yếu tố tạo nên sự đa dạng văn hóa, phong tục và tín ngưỡng đặc sắc cho huyện vùng cao này.
Về địa hình, Mường Lát chủ yếu là đồi núi cao, chia cắt mạnh, xen kẽ các thung lũng nhỏ và sông suối. Điều kiện tự nhiên này vừa mang lại lợi thế trong phát triển du lịch sinh thái, nông nghiệp đặc thù, vừa đặt ra nhiều thách thức cho xây dựng hạ tầng và ổn định dân cư.
Ranh giới hành chính huyện Mường Lát:
- Phía Bắc giáp huyện Vân Hồ (Sơn La)
- Phía Tây và phía Nam giáp Lào
- Phía Đông và Đông Nam giáp huyện Quan Hóa
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Mường Lát gồm 1 thị trấn và 7 xã. Đây là những đơn vị hành chính đóng vai trò quan trọng trong quản lý và phát triển địa phương: Thị trấn Mường Lát (huyện lỵ), xã Mường Chanh, xã Mường Lý, xã Nhi Sơn, xã Pù Nhi, xã Quang Chiểu, xã Tam Chung, xã Trung Lý.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trong những năm gần đây, huyện Mường Lát đã có nhiều bước tiến quan trọng trong việc xây dựng và nâng cấp cơ sở hạ tầng. Hầu hết các xã trong huyện đã được kết nối với lưới điện quốc gia, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống và hỗ trợ sản xuất. Song song đó, hệ thống trường học được xây dựng từ mẫu giáo đến trung học phổ thông, giúp trẻ em trong huyện có cơ hội học tập đầy đủ hơn so với trước.
Hệ thống giao thông tại Mường Lát tuy đã được quan tâm đầu tư nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn. Địa hình đồi núi hiểm trở khiến việc xây dựng đường giao thông gặp nhiều trở ngại, nhiều tuyến đường chưa được trải nhựa và dễ bị hư hỏng trong mùa mưa lũ. Việc xây dựng và nâng cấp cầu, cống qua các con suối lớn đã phần nào cải thiện tình hình, song chưa thể đáp ứng hết nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hóa.
Kinh tế
Kinh tế Mường Lát trước sáp nhập vẫn còn nhiều hạn chế so với các huyện đồng bằng trong tỉnh. Nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp và lâm nghiệp, trong đó người dân trồng lúa, ngô, sắn và chăn nuôi gia súc, gia cầm. Ngoài ra, rừng vẫn là nguồn tài nguyên quan trọng, cung cấp gỗ, lâm sản phụ và cây dược liệu.
Nhờ có đường biên giới dài giáp Lào, Mường Lát có tiềm năng phát triển kinh tế biên mậu. Một số hoạt động giao thương qua cửa khẩu, lối mở đã góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, hoạt động này vẫn còn nhỏ lẻ, chưa được khai thác hiệu quả và thiếu tính bền vững.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Mường Lát tập trung vào phát triển hạ tầng, kinh tế và xã hội theo hướng bền vững và toàn diện. Một số mục tiêu trọng tâm đã được nêu rõ trong bản đồ quy hoạch, bao gồm:
- Hạ tầng giao thông: Tỉnh Thanh Hóa và huyện đã triển khai nhiều dự án quan trọng, trong đó có dự án nâng cấp tuyến đường trung tâm huyện đi các xã biên giới. Việc đầu tư xây dựng cầu, cống kiên cố sẽ giảm thiểu nguy cơ sạt lở và đảm bảo an toàn đi lại cho người dân.
- Kinh tế biên mậu: Khai thác lợi thế địa lý, mở rộng giao thương qua biên giới với Lào. Các chợ biên giới, trung tâm logistics nhỏ sẽ được xây dựng để thúc đẩy trao đổi hàng hóa.
Song song với phát triển kinh tế, Mường Lát chú trọng vào việc nâng cao chất lượng giáo dục và y tế, đảm bảo người dân được tiếp cận dịch vụ cơ bản. Cùng với đó, huyện triển khai nhiều giải pháp quản lý tài nguyên bền vững, đặc biệt là bảo vệ rừng và nguồn nước, nhằm cân bằng giữa phát triển và bảo vệ môi trường.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Mường Lát
Tầm nhìn đến năm 2050
Hướng đến năm 2050, Mường Lát đặt mục tiêu trở thành một trung tâm kinh tế - xã hội - du lịch đặc thù của khu vực biên giới phía Tây Bắc Thanh Hóa. Định hướng dài hạn không chỉ dừng ở việc cải thiện hạ tầng mà còn gắn liền với các yếu tố chiến lược:
- Hiện đại hóa hạ tầng đồng bộ: Hệ thống giao thông sẽ được kết nối hoàn chỉnh với các tuyến huyết mạch trong tỉnh và sang nước bạn Lào. Internet, viễn thông và công nghệ số sẽ được phổ cập rộng khắp, kể cả ở các bản làng xa xôi.
- Kinh tế đa dạng, bền vững: Bên cạnh nông nghiệp, lâm nghiệp, huyện chú trọng phát triển công nghiệp nhẹ, chế biến nông sản, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ logistics biên giới. Điều này giúp giảm phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp truyền thống
