Tổng quan về huyện Mèo Vạc
Huyện Mèo Vạc nằm ở cực bắc tỉnh Hà Giang, giáp Trung Quốc về phía đông và bắc.
- Diện tích khoảng 574 km²
- Dân số khoảng 86.071 người (năm 2019), trong đó khoảng 8% sống ở đô thị và 92% ở nông thôn, mật độ khoảng 150 người/km².
- Trung tâm hành chính là thị trấn Mèo Vạc, có diện tích khoảng 17 km² và 6.850 dân.
Huyện có đa dạng dân tộc, chủ yếu là người Mông chiếm trên 80%, cùng các cộng đồng Dao, Tày, Lô Lô, Pả Vi, Giấy...
Vị trí địa lý & tiếp giáp
- Phía Đông và Bắc giáp Trung Quốc
- Phía Tây giáp huyện Đồng Văn và Yên Minh
- Phía Nam giáp huyện Bảo Lâm (Cao Bằng)
Huyện nằm trên cao nguyên đá vôi, được chia cắt bởi hệ thống sông suối như Nho Quế, tạo cảnh quan khe núi ngoạn mục. Có đèo Quốc lộ 4C và “Con đường Hạnh Phúc” nối Hà Giang với Đồng Văn – Mèo Vạc.
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, huyện gồm 18 đơn vị cấp xã, bao gồm:
- 1 thị trấn: Mèo Vạc (huyện lỵ)
- 17 xã: Cán Chu Phìn, Giàng Chu Phìn, Khâu Vai, Lũng Chinh, Lũng Pù, Nậm Ban, Niêm Sơn, Niêm Tòng, Pả Vi, Pải Lủng, Sơn Vĩ, Sủng Máng, Sủng Trà, Tả Lủng, Tát Ngà, Thượng Phùng, Xín Cái.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông bộ: Quốc lộ 4C xuyên qua thị trấn; các tỉnh lộ 176, 217 kết nối nội huyện. Tuyến “Con đường Hạnh Phúc” qua đèo Mã Pí Lèng tạo trải nghiệm nổi tiếng về phong cảnh .
- Giao thông thủy: Sông Nho Quế là hệ thống thủy lợi, cũng là yếu tố tạo cảnh quan du lịch nổi bật.
- Cơ sở đô thị: Thị trấn và trung tâm xã nằm ven QL4C có các tuyến đường trải nhựa, hệ thống cấp thoát nước đang dần được hoàn thiện – phù hợp yêu cầu đô thị loại V.
Kinh tế
- Nông – lâm – thủy sản: Trồng ngô, lúa rẫy, cây thuốc, hồ đào; chăn nuôi gia súc nhỏ; khai thác gỗ rừng; diện tích nông canh chiếm khoảng 12.100 ha.
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Quy mô nhỏ, phục vụ xây dựng và nhu cầu địa phương, như gia công đồ gỗ, cơ khí nhẹ.
- Thương mại – dịch vụ – du lịch: Phát triển mạnh nhờ các điểm du lịch như chợ tình Khâu Vai, hẻm vực Nho Quế, phố cổ và các homestay cộng đồng.
Khu công nghiệp và làng nghề
Huyện chưa có khu công nghiệp tập trung. Tuy nhiên, làng nghề truyền thống phát triển, bao gồm:
- Dệt thổ cẩm của các dân tộc Mông – Dao
- Đan lát, chế biến mận, thuốc
- Homestay và du lịch bản địa, đặc biệt ở xã Khâu Vai, Pả Vi, Nậm Ban...
Di tích và lễ hội
- Chợ tình Khâu Vai – nơi gắn liền với phiên chợ duyên giữa các dân tộc.
- Hẻm vực sông Nho Quế & đèo Mã Pí Lèng – điểm du lịch địa chất nổi tiếng.
- Các bản văn hóa cộng đồng: Làng văn hóa Lô Lô ở xã Pả Vi Hạ; lễ hội cầu mùa, xuống đồng, múa lửa...
- Các công trình tâm linh – lịch sử: Nhà cổ, đình làng, tượng đài thanh niên xung phong.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Tăng thu nhập bình quân đầu người lên gấp 1,5 lần.
- Tỷ trọng lao động trong dịch vụ – du lịch đạt trên 50%.
- Ít nhất 60% xã đạt chuẩn nông thôn mới.
- Khách du lịch đạt 150–200 nghìn lượt/năm.
- Hộ nghèo giảm xuống còn dưới 20%.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Mèo Vạc
Tầm nhìn đến năm 2050
- Đột phá du lịch sinh thái - văn hóa: Huyện trở thành “thủ phủ” du lịch cao nguyên đá, du lịch xuyên quốc gia
- Hạ tầng hiện đại - đô thị sinh thái: Thị trấn Mèo Vạc phát triển xanh – thông minh
- Kinh tế đa ngành: Homestay, thủ công mỹ nghệ, nông sản sạch, năng lượng tái tạo nhỏ
- Đa dạng hóa di sản văn hóa: Biểu diễn bản sắc dân tộc, bảo tồn lễ hội chợ tình, phát triển nghệ thuật thổ cẩm
- Ứng phó thiên tai - môi trường: Quản lý cảnh quan đá vôi, chống sạt lở, bảo vệ sông suối
- Phát triển nguồn nhân lực: Y tế – giáo dục quốc gia, dân trí cao, tiếp cận số hóa, tăng điều kiện sống.
Huyện Mèo Vạc, với diện tích ~574 km², 86.000 dân, là mảnh đất nhộn nhịp của văn hóa các dân tộc vùng cao và du lịch cao nguyên đá. Với định hướng 2030–2050, huyện cam kết phát triển bền vững – kết hợp du lịch văn hóa với bảo tồn thiên nhiên, nâng cao đời sống, hoàn thiện hạ tầng và trở thành hình mẫu phát triển của khu vực Đông Bắc.
