Tổng quan về huyện Mang Yang trước sáp nhập
Huyện Mang Yang, tọa lạc tại trung tâm tỉnh Gia Lai, nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và văn hóa đa dạng của các dân tộc bản địa, đặc biệt là người Ba Na. Với diện tích 1.127,8 km² và dân số khoảng 73.887 người (2023), Mang Yang là vùng đất nông thôn với mật độ dân số trung bình 65 người/km². Địa hình huyện chủ yếu là cao nguyên, xen kẽ với các thung lũng sông suối, tạo nên cảnh quan đặc trưng của Tây Nguyên. Các danh thắng như đèo Mang Yang và thác Đăk Trôi, cùng một phần Vườn quốc gia Kon Ka Kinh, là những điểm nhấn thu hút du khách.
Mang Yang không chỉ có ý nghĩa về mặt địa lý mà còn là trung tâm kết nối giao thương giữa các huyện lân cận. Vị trí chiến lược của huyện hỗ trợ phát triển kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và du lịch sinh thái. Dưới đây là ranh giới hành chính của Mang Yang trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Đak Pơ và huyện Kông Chro
- Phía Tây giáp huyện Đak Đoa và huyện Chư Sê
- Phía Nam giáp huyện Ia Pa
- Phía Bắc giáp huyện Kbang
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập vào năm 2025, huyện Mang Yang bao gồm 12 đơn vị hành chính, với 1 thị trấn và 11 xã, tạo nên một mạng lưới hành chính chặt chẽ, phục vụ hiệu quả cho quản lý và phát triển địa phương. Thị trấn Kon Dơng, trung tâm hành chính của huyện, đóng vai trò là đầu mối kinh tế và văn hóa. Các xã còn lại phân bố đều trên địa bàn, hỗ trợ phát triển nông nghiệp và bảo tồn văn hóa bản địa. Danh sách các đơn vị hành chính bao gồm: Thị trấn Kon Dơng, xã Ayun, xã Đắk Drjăng, xã Đắk Jơ Ta, xã Đắk Ta Ley, xã Đắk Trôi, xã Đắk Yă, xã Đê Ar, xã H’Ra, xã Kon Chiêng, xã Kon Thụp, xã Lơ Pang.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Mang Yang đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc phát triển cơ sở hạ tầng, góp phần nâng cao chất lượng sống và thúc đẩy kinh tế địa phương. Hệ thống giao thông, giáo dục, và y tế được chú trọng đầu tư, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Về giao thông, Quốc lộ 19 là tuyến đường huyết mạch, kết nối các xã như H’Ra, Đắk Ta Ley, Đắk Yă, Kon Dơng, và Đắk Drjăng với các tỉnh Tây Nguyên và vùng duyên hải miền Trung. Tỉnh lộ DT670, nối thị trấn Kon Dơng với Quốc lộ 14 tại La Khươl, Chư Păh, cũng đóng vai trò quan trọng trong giao thương. Đặc biệt, dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku – Lệ Thanh đang triển khai hứa hẹn sẽ nâng tầm khả năng kết nối của huyện.
Hệ thống giáo dục tại Mang Yang đã có 17 trường học đạt chuẩn quốc gia, đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh. Các cơ sở y tế được nâng cấp, đảm bảo chăm sóc sức khỏe cho người dân. Ngoài ra, huyện đã xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng tại tất cả các thôn, làng, tạo không gian cho các hoạt động văn hóa và xã hội. Tuy nhiên, một số tuyến đường nông thôn vẫn cần cải thiện để đáp ứng nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hóa, đặc biệt trong mùa mưa.
Kinh tế
Kinh tế huyện Mang Yang chủ yếu dựa vào nông nghiệp và lâm nghiệp, với các sản phẩm chủ lực như cà phê, cao su, và gỗ. Người dân, đặc biệt là cộng đồng người Ba Na, đóng vai trò quan trọng trong việc canh tác và bảo vệ tài nguyên rừng. Ngoài ra, huyện đang dần phát triển các ngành công nghiệp nhẹ, với Cụm công nghiệp - TTCN Đắk Drjăng (33,86 ha) tập trung vào chế biến nông sản và gỗ. Các dự án này không chỉ tạo việc làm mà còn nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm địa phương.
Thị trường bất động sản tại Mang Yang cũng đang khởi sắc, nhờ vào sự cải thiện hạ tầng và các dự án quy hoạch. Giá đất thổ cư tại thị trấn Kon Dơng dao động từ 5–10 triệu đồng/m², trong khi tại các xã như Đắk Yă và Đắk Ta Ley, giá đất ở mức 3–7 triệu đồng/m². Các dự án như Golden Light – Mang Yang Town và Bazan Hill Gia Lai đang thu hút nhà đầu tư, hứa hẹn biến Mang Yang thành điểm đến tiềm năng của bất động sản Tây Nguyên. Những nỗ lực này, kết hợp với các chính sách hỗ trợ của tỉnh Gia Lai, đang giúp Mang Yang chuyển mình mạnh mẽ.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Theo Quyết định số 338/QĐ-UBND của UBND tỉnh Gia Lai (ngày 9/5/2022), bản đồ quy hoạch huyện Mang Yang đến năm 2030 tập trung vào phát triển toàn diện, bền vững. 103.798,46 ha đất nông nghiệp và 8.782,93 ha đất phi nông nghiệp được phân bổ để hỗ trợ nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến, và du lịch sinh thái. Các dự án trọng điểm như Cụm công nghiệp - TTCN Đắk Drjăng và Khu du lịch sinh thái Kon Ka Kinh đang được triển khai, nhằm tạo việc làm và thúc đẩy kinh tế địa phương. Dự án Bazan Hill Gia Lai (78 lô đất tại Đắk Drjăng) và Golden Light – Mang Yang Town (2,2 ha, 79 lô đất nền) cũng góp phần hiện đại hóa khu vực.
Hệ thống giao thông, với Quốc lộ 19, Tỉnh lộ DT670, và đặc biệt là cao tốc Quy Nhơn – Pleiku – Lệ Thanh, sẽ được nâng cấp để tăng cường kết nối. Huyện cũng chú trọng bảo vệ môi trường, đặc biệt tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh, kết hợp với phát triển du lịch sinh thái. Các dự án bố trí dân cư, như Dự án dân di cư tập trung (11,7 ha, 14,98 tỷ đồng), đảm bảo an sinh xã hội cho đồng bào dân tộc thiểu số, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh Gia Lai.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Mang Yang
Tầm nhìn đến năm 2050
Nhìn xa hơn, tầm nhìn đến năm 2050 của Mang Yang hướng đến một khu vực phát triển hiện đại, bền vững, và hài hòa với thiên nhiên. Huyện đặt mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế, du lịch, và văn hóa của tỉnh Gia Lai, với thị trấn Kon Dơng và xã Đắk Yă trở thành các đô thị hiện đại. Các khu công nghiệp sẽ được mở rộng, tập trung vào công nghiệp xanh và chế biến nông sản, đảm bảo phát triển kinh tế mà không gây hại đến môi trường.
Dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku – Lệ Thanh, dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2030–2040, sẽ là động lực lớn để thu hút đầu tư và thúc đẩy thương mại. Du lịch sinh thái tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh sẽ được phát triển mạnh mẽ, kết hợp với các sản phẩm văn hóa bản địa như lễ hội cồng chiêng và nhà rông. Mang Yang cũng sẽ tiếp tục bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là rừng nguyên sinh, để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về phát triển bền vững. Những định hướng này, được củng cố bởi các dự án thực tiễn và quy hoạch của tỉnh Gia Lai, sẽ đưa Mang Yang trở thành điểm sáng của Tây Nguyên.
