Tổng quan về huyện Lương Sơn
Huyện Lương Sơn là một trong những đơn vị hành chính quan trọng của tỉnh Hòa Bình, nằm ở cửa ngõ phía đông bắc tỉnh, tiếp giáp trực tiếp với thủ đô Hà Nội. Với vị trí địa lý thuận lợi, Lương Sơn được xem là “vùng đệm” chiến lược giữa trung du miền núi Tây Bắc và vùng đồng bằng sông Hồng.
- Diện tích tự nhiên khoảng 369,85 km²
- Dân số (2019) khoảng 99.457 người, mật độ ~270 người/km²
Vị trí địa lý & tiếp giáp
-
Phía Đông giáp huyện Chương Mỹ & Mỹ Đức (Hà Nội)
-
Phía Tây giáp thành phố Hòa Bình và huyện Kim Bôi
-
Phía Nam giáp huyện Lạc Thủy
-
Phía Bắc giáp huyện Quốc Oai và Thạch Thất (Hà Nội)
Địa hình Lương Sơn là dạng trung du thấp bán sơn địa với núi thấp và thung lũng xen kẽ, độ cao trung bình khoảng 250 m, có nhiều hang động đá vôi – cảnh quan sinh thái gắn liền với vùng đất cổ Mường.
Đơn vị hành chính
Huyện Lương Sơn bao gồm 11 đơn vị hành chính cấp xã:
- Thị trấn Lương Sơn (huyện lỵ)
- 10 xã gồm Cao Dương, Cao Sơn, Cư Yên, Hòa Sơn, Lâm Sơn, Liên Sơn, Nhuận Trạch, Tân Vinh, Thanh Cao, Thanh Sơn
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông: Quốc lộ 6 và tỉnh lộ 12B đi qua trung tâm thị trấn, kết nối với Hà Nội và các vùng Tây Bắc; hệ thống đường liên xã, nội bản đã được bê tông hóa dần.
- Hạ tầng xã hội: Điện, nước sạch và viễn thông phủ rộng; y tế, giáo dục cơ bản tại thị trấn và xã trung tâm. Một số xã vùng xa vẫn cần đầu tư cải thiện tiếp cận dịch vụ.
Kinh tế
- Công nghiệp & dịch vụ: Lương Sơn được định hướng trở thành trung tâm công nghiệp lớn nhất tỉnh Hòa Bình với 3 khu công nghiệp lớn: KCN Lương Sơn (83 ha, lấp đầy 100% với gần 40 DN, tạo việc làm cho ~13.000 lao động), KCN Nhuận Trạch (~213 ha) và Nam Lương Sơn (~203 ha). Có hơn 1.435 doanh nghiệp/tổ chức và 175 công ty, hợp tác xã đang hoạt động – bao gồm 17 dự án FDI và 22 DDI.
- Nông nghiệp & du lịch: Đất phù hợp trồng cây ăn quả, rau sạch, nông sản; vùng du lịch sinh thái, du lịch bản Mường, vườn cây gần thị trấn. Huyện Lương Sơn cũng phát triển du lịch cửa ngõ Hà Nội với cảnh quan thiên nhiên và khí hậu mát mẻ.
Khu công nghiệp/ Làng nghề truyền thống
Huyện Lương Sơn là một trong những địa bàn trọng điểm về phát triển công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp của tỉnh Hòa Bình. Nhờ lợi thế gần Hà Nội, hệ thống hạ tầng giao thông kết nối thuận tiện, Lương Sơn đã hình thành nhiều khu – cụm công nghiệp quy mô lớn:
- Khu công nghiệp Lương Sơn: Là khu công nghiệp tập trung chính của huyện, có quy mô trên 200 ha, thu hút các doanh nghiệp trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, cơ khí, vật liệu xây dựng và công nghiệp hỗ trợ.
- Khu công nghiệp Nam Lương Sơn: Nằm gần trục quốc lộ 6, phục vụ phát triển các ngành công nghiệp nhẹ, chế biến nông sản và kho vận.
- Ngoài ra, một số cụm công nghiệp vừa và nhỏ như cụm TTCN Cư Yên, cụm TTCN Nhuận Trạch... cũng góp phần phát triển kinh tế địa phương và tạo việc làm cho hàng nghìn lao động nông thôn.
Về làng nghề truyền thống, huyện Lương Sơn có một số nghề tiêu biểu như:
- Mây tre đan tại xã Tân Vinh, xã Cư Yên
- Đá mỹ nghệ và sản xuất vật liệu xây dựng ở Nhuận Trạch, Hòa Sơn
- Sản xuất rượu cần, dệt thổ cẩm thủ công trong cộng đồng người Mường ở các xã vùng cao như Cao Dương, Cao Thắng
Các làng nghề không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống, là điểm nhấn trong các tuyến du lịch cộng đồng của huyện.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Hoàn thiện hệ thống giao thông kết nối thị trấn đến các xã và các hành lang kinh tế ra Hà Nội – Tây Bắc.
- Thu hút đầu tư, phát triển các khu công nghiệp hiện đại, tạo động lực tăng trưởng.
- Hình thành vùng nông nghiệp sạch, sản phẩm OCOP địa phương.
- Phát triển du lịch sinh thái, du lịch bản Mường cộng đồng.
- Nâng cao chất lượng dịch vụ xã hội – y tế – giáo dục, thúc đẩy đô thị hóa.
Tầm nhìn đến năm 2050
- Lương Sơn trở thành thị xã trực thuộc tỉnh Hòa Bình (hoặc Phú Thọ sau sáp nhập), là vùng động lực kinh tế – công nghiệp – du lịch vùng Đông Bắc tỉnh
- Xây dựng khí hậu đô thị sinh thái, hạ tầng hoàn chỉnh, kinh tế xanh đa ngành: công nghiệp sạch, du lịch, nông nghiệp đô thị.
- Bảo tồn văn hóa Mường thông qua lễ hội, làng nghề, cộng đồng bản địa; phát triển du lịch “xanh – bản sắc – hiện đại”.
