Tổng quan về huyện Lục Nam
Lục Nam là huyện nằm ở phía đông tỉnh Bắc Giang, thuộc vùng Đông Bắc Bộ, cách trung tâm thành phố Bắc Giang khoảng 20 km và cách thủ đô Hà Nội khoảng 70 km. Đây là huyện có diện tích lớn, địa hình đa dạng và đóng vai trò trung chuyển giữa các vùng miền.
- Diện tích: khoảng 597–608,6 km²
- Dân số (năm 2019): 226.194 người
- Mật độ dân số: khoảng 378 người/km²
- Trung tâm hành chính: Thị trấn Đồi Ngô
Vị trí địa lý và tiếp giáp:
Lục Nam có vị trí thuận lợi trong phát triển kinh tế và giao thương, là vùng đệm giữa miền núi và đồng bằng:
- Phía Đông giáp huyện Lục Ngạn và huyện Sơn Động
- Phía Tây giáp thành phố Bắc Giang và huyện Lạng Giang
- Phía Nam giáp thành phố Chí Linh (Hải Dương) và thị xã Đông Triều (Quảng Ninh)
- Phía Bắc giáp thị xã Chũ (huyện Lục Ngạn) và huyện Hữu Lũng (Lạng Sơn)
Huyện Lục Nam được thành lập từ năm 1957, trải qua nhiều thay đổi địa giới trước khi ổn định như hiện nay. Sông Lục Nam chảy qua địa bàn, là tuyến thủy lợi quan trọng, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ địa phương.
Đơn vị hành chính
Huyện gồm 25 đơn vị cấp xã, bao gồm:
- 2 thị trấn: Đồi Ngô (huyện lỵ), Phương Sơn (thành lập 2022).
- 23 xã: Bảo Đài, Bảo Sơn, Bắc Lũng, Bình Sơn, Cẩm Lý, Chu Điện, Cương Sơn, Đan Hội, Đông Phú, Đông Hưng, Huyền Sơn, Khám Lạng, Lan Mẫu, Lục Sơn, Nghĩa Phương, Tam Dị, Thanh Lâm, Tiên Nha, Trường Giang, Trường Sơn, Vô Tranh, Vũ Xá, Yên Sơn.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Huyện Lục Nam nằm trên trục đường quốc lộ và tuyến đường sắt Hà Nội – Lạng Sơn, thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa và đi lại. Mạng lưới đường tỉnh, liên xã và đường nông thôn được đầu tư nâng cấp, đáp ứng tốt nhu cầu giao thông, sản xuất và phát triển đô thị.
- Lục Nam có địa hình đồng bằng xen đồi thấp, đất đai màu mỡ, thuận lợi cho phát triển nông – lâm nghiệp. Sông Lục Nam cùng hệ thống phụ lưu cung cấp nguồn nước quan trọng cho tưới tiêu, sinh hoạt và các hoạt động kinh tế trên địa bàn.
Kinh tế
- Nông nghiệp: Sản xuất lúa, ngô, rau màu, cây ăn quả như vải, nhãn, dứa. Chăn nuôi gia súc – gia cầm, kết hợp trồng rừng ven đồi và vùng chiêm trũng. Dự án rừng tại xã Trường Giang thành công, vượt chỉ tiêu bảo vệ rừng.
- Công nghiệp & tiểu thủ công nghiệp: Các cụm công nghiệp nhỏ, tập trung quanh thị trấn, ngành nghề chủ yếu là chế biến nông sản, vật liệu xây dựng, sản xuất giấy dó, sinh vật cảnh, dệt thổ cẩm...
- Thương mại – dịch vụ – logistics: Sự hiện diện của đường sắt và quốc lộ cùng dịch vụ theo chuỗi cung cấp hàng hóa, phát triển trung tâm thương mại tại Đồi Ngô – Phương Sơn.
- Du lịch – văn hóa cộng đồng: Dù chưa phải ưu tiên, nhưng có tiềm năng từ đình-chùa, làng nghề truyền thống, lễ hội dân gian, và cảnh quan sông nước.
Khu công nghiệp/ Làng nghề truyền thống
- Cụm công nghiệp tại Đồi Ngô – Phương Sơn với sản xuất vật liệu, chế biến nông sản.
- Làng nghề truyền thống tiêu biểu như làm giấy dó Trại Cao, sinh vật cảnh Tân Sơn – Đồng Cống, dệt thổ cẩm Khe Nghè
Di tích – Lễ hội
- Huyện Lục Nam có nhiều di tích tâm linh tiêu biểu như đình làng Thuận Hoa, chùa Phúc Quang, các cụm đình – chùa tại xã Thanh Lâm, Yên Sơn… Đây là nơi sinh hoạt tín ngưỡng dân gian của cộng đồng, đồng thời là điểm đến thu hút khách du lịch tâm linh.
- Nổi bật nhất là khu di tích Suối Mỡ tại xã Nghĩa Phương, gồm ba đền: Đền Hạ, Đền Trung, Đền Thượng – thờ Thánh Mẫu Thượng Ngàn Quế Mị Nương. Hằng năm, lễ hội Suối Mỡ được tổ chức từ ngày 30/3 đến 2/4 âm lịch, với các hoạt động rước lễ, hát chầu văn, trò chơi dân gian… và đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
- Lục Nam là vùng đất nông nghiệp truyền thống, nơi vẫn duy trì nhiều lễ hội gắn với đời sống sản xuất, như lễ hội cầu mùa, mừng lúa mới, hội chợ phiên địa phương, lễ tảo mộ... Các hoạt động như sinh vật cảnh, nhạc dân gian, giao lưu văn nghệ cũng được tổ chức thường xuyên, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa làng quê.
- Lục Nam sở hữu hệ sinh thái tự nhiên phong phú, nổi bật với cảnh quan sông Lục Nam, suối Mỡ, suối Rêu, hồ Suối Nứa, suối Nước Vàng – Thác Giót, và vùng đồi dứa Bảo Sơn. Những khu vực này không chỉ cung cấp tài nguyên nước cho sản xuất mà còn là điểm đến hấp dẫn để phát triển du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Thu nhập bình quân đầu người tăng 1,5–2 lần.
- ≥60 % lao động chuyển sang phi nông nghiệp.
- Đồi Ngô – Phương Sơn trở thành đô thị loại IV, hiện đại xanh – sạch – đẹp.
- 70 % xã đạt chuẩn nông thôn mới.
- 200.000–300.000 lượt khách/năm, chủ yếu là du lịch văn hóa – tâm linh.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Lục Nam
Tầm nhìn đến năm 2050
- Trung tâm nông nghiệp đô thị – công nghiệp – dịch vụ – du lịch của khu vực Bắc Giang – Bắc Ninh.
- Kinh tế đa ngành – bền vững: kết hợp nông nghiệp chất lượng, làng nghề truyền thống, công nghiệp, logistics, du lịch.
- Bảo tồn di sản văn hóa và thiên nhiên: đình chùa cổ, lễ hội, sông Lục Nam, sinh vật cảnh.
- Môi trường xanh – đô thị thông minh: an sinh xã hội, chuyển đổi năng lượng sạch, quản lý nước, chất thải…
- Nền hành chính hiện đại: chính quyền điện tử, cán bộ chuyên nghiệp, sống văn minh.
Huyện Lục Nam, với diện tích khoảng 600 km², dân số trên 226.000 người, sở hữu vị trí chiến lược và hạ tầng kết nối vùng mạnh mẽ. Trước khi sáp nhập, huyện đã xác định là vùng trọng yếu phát triển nông nghiệp chất lượng, công nghiệp chế biến, logistic và du lịch văn hóa – tâm linh. Các mục tiêu đến 2030 và tầm nhìn 2050 đều hướng tới mục tiêu đa ngành, hiện đại, bền vững và bản sắc văn hóa.
