Tổng quan về huyện Lâm Bình trước sáp nhập
Huyện Lâm Bình tọa lạc ở phía Bắc tỉnh Tuyên Quang, là vùng đất trẻ được thành lập năm 2004. Với diện tích 917,55 km² và dân số khoảng 31.137 người, huyện sở hữu địa hình đồi núi hiểm trở xen lẫn những thung lũng nhỏ ven các con suối và khu vực lòng hồ thủy điện Tuyên Quang.
Hệ thống sông, suối chằng chịt, rừng nguyên sinh rộng lớn và khí hậu nhiệt đới ẩm đã tạo cho Lâm Bình điều kiện tự nhiên đặc biệt để phát triển nông - lâm nghiệp, chăn nuôi, nuôi thủy sản và du lịch sinh thái.
Ranh giới hành chính của huyện Lâm Bình trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Chiêm Hóa
- Phía Tây giáp huyện Na Hang
- Phía Nam giáp huyện Hàm Yên
- Phía Bắc giáp tỉnh Hà Giang
Đơn vị hành chính
Huyện Lâm Bình được chia thành 1 thị trấn trung tâm và 9 xã. Mỗi đơn vị hành chính đều lưu giữ nét văn hóa đặc trưng và đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Các đơn vị hành chính trước sáp nhập gồm: Thị trấn Lăng Can, xã Bình An, xã Hồng Quang, xã Khuôn Hà, xã Minh Quang, xã Phúc Sơn, xã Phúc Yên, xã Thổ Bình, xã Thượng Lâm, xã Xuân Lập.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Lâm Bình dù mới thành lập nhưng đã được ưu tiên đầu tư hạ tầng giao thông nhằm kết nối với trung tâm tỉnh và các huyện lân cận. Quốc lộ 279 chạy dọc huyện, cùng hệ thống đường tỉnh (185, 188) và các tuyến huyện lộ như ĐH.01, ĐH.02, ĐH.03 đảm bảo giao thông liên thông giữa thị trấn Lăng Can, Thượng Lâm và vùng lòng hồ thủy điện.
Hạ tầng đô thị ở thị trấn Lăng Can từng bước hoàn thiện với tuyến đường Nà Mèn - Tràn Nặm Đíp, trục đường trung tâm UBND xã Lăng Can, sân vận động Bản Kè… tạo tiền đề hình thành bộ mặt thị trấn. Bên cạnh đó, giao thông đường thủy cũng phát triển mạnh nhờ các bến thuyền tại Thượng Lâm, kết nối Na Hang và Bắc Mê (Hà Giang).
Hệ thống điện lưới quốc gia, mạng viễn thông, hạ tầng giáo dục - y tế cơ bản đáp ứng nhu cầu người dân. Toàn huyện hiện có 3 chợ lớn và nhiều điểm bán hàng chính sách xã hội, là nơi tiêu thụ nông sản, lâm sản, thủy sản và hàng hóa tiêu dùng.
Kinh tế
Kinh tế huyện Lâm Bình trước sáp nhập chủ yếu dựa vào nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và một phần khai thác khoáng sản, tiểu thủ công nghiệp. Diện tích đất sản xuất nông nghiệp khoảng 2.180,47 ha, tập trung ở các xã Thượng Lâm, Thổ Bình.
Nông nghiệp phát triển đa dạng với lúa, ngô, chè, lạc, mía và một số cây dược liệu. Tổng sản lượng lương thực năm 2013 đạt 17.375 tấn, năng suất lúa đạt 56,2 tạ/ha. Huyện chú trọng mở rộng diện tích cây công nghiệp hàng hóa như chè Shan, lạc và thử nghiệm giống lúa, ngô lai năng suất cao.
Về lâm nghiệp, toàn huyện có gần 69.000 ha đất rừng, độ che phủ đạt trên 70%, tập trung nhiều cây quý như đinh hương, nghiến, trai, sến. Ngoài khai thác gỗ, lâm sản, huyện đẩy mạnh khoanh nuôi tái sinh và trồng mới các loại quế, lát, mỡ, keo…
Thủy sản là thế mạnh đặc biệt nhờ vùng lòng hồ thủy điện Tuyên Quang, với các loài cá đặc sản như cá lăng, cá tầm, cá chiên, dầm xanh. Năm 2013, sản lượng nuôi trồng và khai thác đạt 331 tấn, với 56 lồng nuôi cá và dự án ương nuôi cá giống quy mô lớn.
Công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp gồm khai thác khoáng sản (cát, đá, sỏi), sản xuất gạch không nung, chế biến lâm sản. Giá trị sản xuất công nghiệp đạt hơn 10 tỷ đồng. Tiểu thủ công nghiệp phát triển nhiều nghề truyền thống: trồng bông, dệt thổ cẩm, đan lát, gò hàn, nghề mộc.
Làng nghề truyền thống
Huyện Lâm Bình nổi bật với nhiều nghề truyền thống đặc sắc:
- Nghề trồng bông, dệt thổ cẩm: Phát triển tại Thượng Lâm, Lăng Can, Phúc Yên, Khuôn Hà, với sản phẩm đa dạng như chăn, địu, túi, quần áo thổ cẩm.
- Nghề đan lát mây tre ở Lăng Can: Sản xuất mành cọ, giỏ, khay, đĩa…
- Nghề rèn, gò hàn ở Thượng Lâm, Xuân Lập, Bình An: Chế tác công cụ sản xuất nông nghiệp như dao, cuốc, bừa…
- Nghề mộc ở Thượng Lâm, Lăng Can, Thổ Bình: Đóng đồ gia dụng từ gỗ rừng trồng.
Đây là những nghề không chỉ phục vụ kinh tế gia đình mà còn góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc Tày, Dao, Mông.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Lâm Bình được thiên nhiên ưu đãi với nhiều thắng cảnh và di tích cấp Quốc gia:
- Chùa Phúc Lâm, Đền Pú Bảo: Địa điểm tâm linh nổi tiếng không thể bỏ lỡ khi đến với Huyện Lâm Bình..
- Hang Phia Vài, động Song Long, thác Nặm Me: Nơi thu hút đông đảo du khách ưa thích khám phá.
- Xưởng quân khí H52: Di tích cách mạng quan trọng gắn liền với lịch sử kháng chiến của dân tộc.
- Thắng cảnh Thượng Lâm, danh thắng 99 ngọn núi: Nổi bật với vẻ đẹp nguyên sơ, khí hậu mát mẻ quanh năm.
Ngoài ra, Lâm Bình còn có nhiều lễ hội độc đáo như lễ hội Lồng tông của người Tày được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn ở Hồng Quang, hội xuống đồng, múa khèn Mông…
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Lâm Bình định hướng phát triển nông lâm nghiệp gắn với du lịch sinh thái, bảo tồn văn hóa dân tộc và nâng cao đời sống nhân dân. Các dự án trọng điểm đang triển khai gồm:
- Mở rộng diện tích cây công nghiệp như chè, lạc, dược liệu.
- Phát triển nuôi cá lồng trên lòng hồ thủy điện.
- Xây dựng hạ tầng du lịch tại động Song Long, thác Nặm Me, Thượng Lâm.
- Hoàn thiện giao thông kết nối thị trấn Lăng Can với các xã, huyện Na Hang, Bắc Mê.
Đồng thời, huyện tăng cường công tác bảo vệ rừng, gìn giữ đa dạng sinh học và khai thác du lịch bền vững.
Xem chi tiết: Bản đồ giao thông Huyện Lâm Bình
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Lâm Bình sẽ trở thành trung tâm du lịch sinh thái - văn hóa của tỉnh, phát triển nông lâm sản hàng hóa gắn với chế biến sâu, khai thác tiềm năng thủy sản bền vững. Huyện phấn đấu hình thành các khu du lịch cộng đồng chuẩn hóa, khu bảo tồn thiên nhiên và các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ cam, chè, cá đặc sản. Mục tiêu là nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế xanh và giữ gìn bản sắc văn hóa độc đáo của các dân tộc Tày, Dao, Mông, Pà Thẻn.
