Tổng quan về huyện Lạc thuỷ
Huyện Lạc Thủy nằm ở phía đông nam tỉnh Hòa Bình, là một trong những địa phương có vị trí chiến lược kết nối vùng đồng bằng Bắc Bộ với trung du miền núi Tây Bắc. Với cảnh quan thiên nhiên đa dạng gồm núi đá vôi, rừng nguyên sinh, dòng sông Bôi uốn lượn và hệ sinh thái nông nghiệp phong phú, Lạc Thủy có tiềm năng lớn trong phát triển nông nghiệp sạch, du lịch cộng đồng và văn hóa bản địa.
- Diện tích khoảng 315 km² (~31.500 ha)
- Dân số khoảng 65.820 người (năm 2018), mật độ khoảng 209 - 210 người/km²
Vị trí địa lý & tiếp giáp
Huyện có vị trí địa lý tiếp giáp như sau:
- Phía Đông giáp thị xã Kim Bảng và huyện Thanh Liêm (Hà Nam)
- Phía Tây giáp huyện Yên Thủy và Kim Bôi (Hòa Bình)
- Phía Nam giáp huyện Gia Viễn và Nho Quan (Ninh Bình)
- Phía Bắc giáp huyện Lương Sơn và huyện Mỹ Đức (Hà Nội)
Đơn vị hành chính
Huyện Lạc Thủy bao gồm 10 đơn vị hành chính cấp xã:
- 2 thị trấn: Chi Nê (huyện lỵ) và Ba Hàng Đồi
- 8 xã: An Bình, Đồng Tâm, Hưng Thi, Khoan Dụ, Phú Nghĩa, Phú Thành, Thống Nhất và Yên Bồng.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông đường bộ: Quốc lộ 21A và đường Hồ Chí Minh đi qua trung tâm huyện, nối huyện với Hà Nội và Ninh Bình; mạng lưới đường liên xã và nội bản đang được nâng cấp bê tông hóa.
- Hạ tầng xã hội: Đa số xã có điện, nước sạch và viễn thông; y tế – giáo dục đạt chuẩn cơ bản tại thị trấn và xã trung tâm; một số xã vùng sâu còn hạn chế tiếp cận dịch vụ.
Kinh tế
- Nông – lâm nghiệp: Chiếm phần lớn nền kinh tế, với cây trồng chủ yếu như lúa, ngô, rau màu, cây dổi rừng, chăn nuôi trâu bò và khai thác lâm sản bản địa.
- Thương mại – dịch vụ: Thị trấn Chi Nê là trung tâm giao dịch nông sản, điểm buôn bán vật tư nông nghiệp và dịch vụ nội huyện.
- Du lịch cộng đồng – sinh thái: Nét văn hóa Mường truyền thống tại các xã như Yên Bồng, Khoan Dụ; cảnh ruộng bậc thang, bản làng và đặc sản địa phương đang được khai thác phát triển homestay và du lịch trải nghiệm.
Khu công nghiệp/ Làng nghề truyền thống
Huyện Lạc Thủy đang từng bước phát triển công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp theo hướng bền vững, gắn với bảo vệ môi trường và khai thác lợi thế địa phương. Trên địa bàn huyện đã quy hoạch và triển khai một số cụm công nghiệp tiêu biểu như:
- Cụm công nghiệp An Bình: Nằm gần Quốc lộ 21, thuận tiện kết nối với các tỉnh lân cận, tập trung vào lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng, chế biến gỗ và cơ khí nhỏ.
- Cụm công nghiệp Đồng Tâm (đang hoàn thiện hạ tầng): Hướng đến phát triển ngành may mặc, chế biến thực phẩm và kho vận.
- Các khu sản xuất gắn với nông nghiệp như vùng cây ăn quả tập trung tại xã Phú Thành, An Bình... góp phần hình thành chuỗi giá trị nông sản và tiểu thủ công nghiệp chế biến tại chỗ.
Song song với phát triển cụm công nghiệp, Lạc Thủy còn gìn giữ và khuyến khích các làng nghề truyền thống, trong đó nổi bật là:
- Làng nghề rèn Đục Sơn (xã An Bình): Có lịch sử hàng trăm năm, nổi tiếng với các sản phẩm nông cụ thủ công phục vụ sản xuất nông nghiệp trong vùng.
- Nghề làm mộc dân dụng và mỹ nghệ: Phát triển ở nhiều xã như Đồng Môn, Thanh Nông, phục vụ nhu cầu nội địa và du lịch.
- Nghề làm bánh chưng, bánh dày, rượu cần: Thường xuất hiện tại các dịp lễ hội, hội chợ, góp phần quảng bá văn hóa Mường và ẩm thực địa phương.
Những cụm công nghiệp và làng nghề truyền thống tại Lạc Thủy không chỉ tạo việc làm cho lao động địa phương mà còn là yếu tố quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa, hướng đến phát triển kinh tế cộng đồng bền vững và gắn với du lịch trải nghiệm.
Di tích – Lễ hội
- Lễ hội Mường Bi (thị trấn Chi Nê và các xã vùng Mường): Thường được tổ chức vào dịp đầu xuân, với các hoạt động múa xòe, cồng chiêng, thi đấu vật dân tộc, ném còn, hát ví đối đáp... thể hiện sinh hoạt văn hóa của người Mường bản địa.
- Lễ hội Cầu mùa, lễ mừng cơm mới: Diễn ra ở nhiều bản làng nhằm tri ân tổ tiên, thần linh đã phù hộ mùa màng bội thu – thể hiện niềm tin tâm linh sâu sắc và gắn kết cộng đồng.
- Hội rèn truyền thống ở làng Đục Sơn: Tôn vinh nghề rèn lâu đời và tổ nghề, kết hợp với thi rèn, trưng bày sản phẩm, góp phần quảng bá sản phẩm thủ công địa phương.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Hoàn thiện hạ tầng giao thông đường nội xã, dọc ven sông Bôi và bản làng;
- Phát triển nông nghiệp chất lượng cao, xây dựng sản phẩm OCOP như măng khô, chuối sấy, rượu cần;
- Phát triển trội du lịch cộng đồng – sinh thái: homestay bản Mường, trải nghiệm văn hóa, thủ công dân gian;
- Nâng cao chất lượng y tế – giáo dục tại xã vùng khó, giảm nghèo bền vững.
Xem thêm: Bản đồ quy hoạch Huyện Lạc Thủy
Tầm nhìn đến năm 2050
- Lạc Thủy trở thành điểm đến sinh thái – văn hóa Tây Bắc tiêu biểu, nơi hội tụ cảnh quan sông Bôi, ruộng bậc thang, bản làng dân tộc.
- Kinh tế đa ngành: Nông nghiệp sạch, du lịch, dịch vụ cộng đồng, bảo tồn sinh thái;
- Phát triển đô thị thị trấn Chi Nê theo hướng sinh thái, dịch vụ – du lịch – xanh;
- Bảo tồn văn hóa dân tộc thông qua lễ hội, làng nghề, di tích, kết nối phát triển cộng đồng và nâng cao chất lượng sống.
