Tổng quan về huyện Kiến Thụy trước sáp nhập
Huyện Kiến Thụy, một vùng đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa của thành phố Hải Phòng, được thành lập vào năm 1988. Với diện tích tự nhiên 108,87 km² và dân số đạt khoảng 160.239 người, huyện nằm ở phía nam thành phố, tiếp giáp với các quận nội thành như Lê Chân, Dương Kinh và Đồ Sơn, đồng thời tiếp giáp tỉnh Thái Bình về phía nam. Đây là khu vực có vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời là nơi phát tích của vương triều Mạc trong lịch sử dân tộc.
Về ranh giới hành chính:
- Phía Đông giáp quận Đồ Sơn và Dương Kinh
- Phía Tây giáp huyện Tiên Lãng
- Phía Nam giáp tỉnh Thái Bình
- Phía Bắc giáp quận Lê Chân và huyện An Dương
Với vị trí địa lý thuận lợi, cảnh quan thiên nhiên đa dạng cùng những giá trị lịch sử to lớn, Kiến Thụy đang từng bước chuyển mình, khai thác hiệu quả tiềm năng nội lực để phát triển kinh tế gắn với bảo tồn di sản.
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, huyện Kiến Thụy bao gồm 1 thị trấn và 15 xã: Thị trấn Núi Đối, xã Du Lễ, Đại Đồng, Đại Hợp, Đoàn Xá, Đông Phương, Hữu Bằng, Kiến Hưng, Kiến Quốc, Minh Tân, Ngũ Phúc, Tân Phong, Tân Trào, Thanh Sơn, Thuận Thiên, Tú Sơn.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng của huyện Kiến Thụy đang từng bước được đầu tư và hoàn thiện theo định hướng phát triển đô thị hóa, kết nối vùng và hỗ trợ phát triển kinh tế nông thôn. Trên địa bàn huyện có tuyến đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng đi qua với chiều dài hơn 10 km, đóng vai trò là huyết mạch giao thông liên kết trực tiếp giữa Kiến Thụy với trung tâm thành phố Hải Phòng và các tỉnh, thành phố khác trong khu vực đồng bằng Bắc Bộ.
Bên cạnh tuyến cao tốc, huyện còn có hệ thống giao thông nội huyện với các tuyến đường tỉnh và đường huyện như tỉnh lộ 361, 362, 363, đường huyện 403, 404, 405,... tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa và đi lại của người dân. Hạ tầng điện, nước, viễn thông cũng được đầu tư đồng bộ tại nhiều khu vực trong huyện.
Đặc biệt, huyện có hệ thống đường thủy nội địa quan trọng với sông Văn Úc và sông Đa Độ chảy qua, đóng vai trò trong giao thông và sản xuất nông nghiệp. Sự phát triển đồng bộ của hạ tầng giao thông bộ – thủy giúp huyện mở rộng kết nối, thu hút đầu tư và thúc đẩy thương mại – dịch vụ phát triển.
Những công trình hạ tầng xã hội như trường học, trạm y tế, trung tâm hành chính tại thị trấn Núi Đối và các xã trọng điểm được cải tạo, nâng cấp thường xuyên, góp phần nâng cao chất lượng sống và phục vụ tốt hơn cho người dân địa phương.
Kinh tế
Kinh tế huyện Kiến Thụy trước sáp nhập vẫn mang đậm dấu ấn của một địa phương thuần nông, với tỷ trọng nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp chiếm ưu thế. Trong nhiều năm qua, huyện đã từng bước dịch chuyển cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại hóa, công nghiệp hóa, tập trung đầu tư phát triển công nghiệp, thương mại, dịch vụ, trong khi vẫn giữ vai trò then chốt của nông nghiệp.
Các khu vực nông nghiệp chủ yếu vẫn phát triển mô hình sản xuất lúa, rau màu, chăn nuôi và đặc biệt là nuôi trồng thủy sản, đánh bắt ven sông, ven biển. Một số địa phương đã mạnh dạn chuyển đổi đất trồng lúa kém hiệu quả sang nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt. Bên cạnh đó, ngành chăn nuôi, nhất là gia cầm và lợn cũng phát triển ổn định, cung ứng cho thị trường địa phương và vùng lân cận.
Thương mại và dịch vụ tuy chiếm tỷ lệ thấp nhưng có xu hướng tăng nhanh, nhất là dịch vụ vận tải, bán lẻ, ăn uống và du lịch sinh thái gắn với lịch sử – văn hóa địa phương như khu tưởng niệm Vương triều Mạc và dòng sông Đa Độ. Những chuyển biến tích cực này đã tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển kinh tế Kiến Thụy trong tương lai gần.
Làng nghề truyền thống
Huyện Kiến Thụy không nổi bật với số lượng lớn các làng nghề như một số địa phương khác của Hải Phòng, nhưng vẫn giữ được một số làng nghề truyền thống đặc sắc, đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế – văn hóa của người dân địa phương. Những làng nghề này không chỉ là nơi tạo công ăn việc làm cho hàng trăm hộ dân mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa lâu đời của vùng đất ven biển.
Trong số đó, làng diều sáo Đại Trà (xã Đông Phương) là một trong những làng nghề tiêu biểu, nổi tiếng với nghệ thuật làm diều truyền thống, đặc biệt là những chiếc diều có sáo phát ra âm thanh du dương, từng xuất hiện trong nhiều lễ hội văn hóa của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Nghề làm diều không chỉ đòi hỏi sự khéo léo mà còn cần am hiểu về khí động học, thời tiết và nghệ thuật dân gian.
Bên cạnh đó, làng nghề buôn bán thực phẩm, hải sản Tú Đôi (xã Kiến Quốc) là một trung tâm giao thương sôi động, nơi nhiều hộ gia đình làm nghề kinh doanh nông sản, thực phẩm tươi sống, thủy hải sản phục vụ thị trường trong và ngoài huyện.
Làng trồng hoa, sinh vật cảnh Đại Đồng cũng là điểm nhấn quan trọng, đặc biệt phát triển mạnh vào các dịp lễ Tết, cung cấp hoa và cây cảnh cho các vùng lân cận. Nghề làm bánh đa ở Lạng Côn (xã Đông Phương) là một nghề truyền thống có từ lâu đời, nổi bật với sản phẩm bánh đa đỏ mang hương vị đặc trưng của vùng đất ven biển.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Kiến Thụy là mảnh đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử với nhiều di tích lâu đời, mang giá trị lớn về mặt tâm linh, văn hóa và khảo cổ. Nổi bật nhất trong số đó là Khu tưởng niệm Vương triều Mạc, nằm trên địa bàn xã Ngũ Đoan. Đây được xem là kinh đô đầu tiên của vương triều Mạc – một triều đại được thành lập bởi người dân vùng biển. Khu tưởng niệm được xây dựng thành một quần thể kiến trúc vừa mang dấu ấn lịch sử vừa có giá trị tham quan, nghiên cứu và giáo dục truyền thống.
Ngoài ra, huyện còn lưu giữ rất nhiều di tích có giá trị khác như đền Mõ (xã Ngũ Phúc) – nơi thờ Quỳnh Trân công chúa triều Trần, người đã có công khai khẩn và lập nên làng xã; chùa Hoà Liễu (xã Thuận Thiên) – nơi thờ mẹ của vua Mạc Đăng Dung với kiến trúc cổ gần như nguyên vẹn; và chùa Thiên Phúc (hay chùa Trà Phương) – nơi lưu giữ nhiều pho tượng quý hiếm, có giá trị nghệ thuật và lịch sử cao.
Bên cạnh đó, các di tích như miếu Cốc thờ Chử Đồng Tử – một trong tứ bất tử trong tín ngưỡng dân gian Việt, chùa Khánh Long thờ tướng Phạm Hải thời Hùng Vương và đình Ninh Hải thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, đều là những điểm đến thu hút người dân địa phương và du khách vào dịp lễ hội hoặc đầu xuân.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Kiến Thụy định hướng phát triển toàn diện theo hướng đô thị hóa bền vững và tăng cường kết nối vùng. Huyện đã và đang đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng giao thông, đặc biệt là tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng đi qua địa bàn với chiều dài hơn 10km, đóng vai trò là trục phát triển kinh tế quan trọng. Bên cạnh đó, huyện cũng tập trung quy hoạch và hoàn thiện các tuyến đường tỉnh như TL361, TL362, TL363, cùng các tuyến đường huyện ĐH403, ĐH404 và ĐH405 nhằm cải thiện giao thông nông thôn và kết nối liên vùng.
Một số khu vực đã được quy hoạch để phát triển công nghiệp và dịch vụ, với trọng tâm là phát triển cụm công nghiệp sạch, thân thiện môi trường nhằm tạo công ăn việc làm cho người dân và thu hút đầu tư. Huyện cũng chú trọng đến phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại hóa, với các mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, vùng chuyên canh rau, hoa và thủy sản.
Trong lĩnh vực văn hóa – xã hội, huyện tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử như Khu tưởng niệm vương triều Mạc, chùa Trà Phương, đền Mõ... để phát triển du lịch tâm linh, văn hóa và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Hệ thống giáo dục, y tế và các thiết chế văn hóa được nâng cấp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Kiến Thụy
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Kiến Thụy đặt mục tiêu trở thành một trung tâm đô thị sinh thái, nông nghiệp công nghệ cao và du lịch lịch sử – văn hóa trọng điểm của khu vực đồng bằng sông Hồng. Huyện sẽ phát triển theo hướng đô thị – nông thôn hài hòa, giữ gìn cảnh quan sinh thái tự nhiên như sông Đa Độ, Núi Đối, đồng thời đảm bảo các tiêu chí phát triển xanh, bền vững.
Quy hoạch không gian huyện sẽ được điều chỉnh phù hợp với xu hướng phát triển chung của thành phố Hải Phòng, trong đó chú trọng xây dựng hạ tầng số, chính quyền số, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ và quản lý hành chính công.
Những dự án hạ tầng lớn như đường cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng sẽ hoàn thiện và kết nối Kiến Thụy với các vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc. Cùng với đó, hệ thống các cụm công nghiệp, trung tâm logistics, và khu đô thị sinh thái sẽ tiếp tục được mở rộng, nâng cao chất lượng sống và thu hút dân cư, nhà đầu tư đến với huyện.
