Tổng quan về huyện Kiên Lương trước sáp nhập
Huyện Kiên Lương nằm ở phía tây bắc tỉnh Kiên Giang, là một trong những địa phương giữ vai trò kinh tế trọng điểm của tỉnh. Trước khi có những thay đổi về sáp nhập, huyện có diện tích 473,53 km², dân số năm 2020 đạt 79.351 người, mật độ dân số trung bình khoảng 168 người/km². Địa hình của huyện khá đa dạng, vừa có vùng núi đá vôi đặc trưng, vừa có bờ biển dài cùng nhiều hải đảo. Nơi đây không chỉ giàu tài nguyên khoáng sản mà còn sở hữu cảnh quan thiên nhiên nổi bật, là điều kiện thuận lợi để phát triển công nghiệp, du lịch và kinh tế biển.
Ranh giới hành chính của huyện:
- Phía Đông giáp huyện Hòn Đất
- Phía Tây giáp thành phố Hà Tiên
- Phía Nam giáp vịnh Thái Lan
- Phía Bắc giáp huyện Giang Thành
Với vị trí tiếp giáp biển và cửa ngõ biên giới biển – đất liền, Kiên Lương đóng vai trò quan trọng trong giao thương và kết nối với các địa phương khác trong và ngoài tỉnh. Đây cũng là địa phương nằm trong vùng Tứ giác Long Xuyên, chịu ảnh hưởng của địa hình và điều kiện thủy văn đặc thù, tạo nên những nét riêng biệt về sản xuất và sinh hoạt.
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, huyện Kiên Lương bao gồm 1 thị trấn và 7 xã. Các đơn vị hành chính cụ thể gồm: Thị trấn Kiên Lương, Xã Bình An, Xã Bình Trị, Xã Dương Hòa, Xã Hòa Điền, Xã Hòn Nghệ, Xã Kiên Bình, Xã Sơn Hải.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Kiên Lương sở hữu mạng lưới giao thông đa dạng gồm đường bộ, đường biển và đường thủy nội địa. Quốc lộ 80 là trục giao thông huyết mạch, kết nối huyện với thành phố Rạch Giá (khoảng 70 km), Hà Tiên và các tỉnh miền Tây khác. Ngoài ra, đường tỉnh 971 nối thị trấn Kiên Lương với xã Bình An, giúp tăng khả năng kết nối nội huyện.
Về đường biển, Cảng Hòn Chông là một trong những cảng quan trọng, có khả năng tiếp nhận tàu 5.000 tấn, phục vụ vận tải hàng hóa, đặc biệt là nguyên vật liệu cho ngành công nghiệp xi măng. Ngoài ra, cảng của Nhà máy xi măng Holcim còn có thể đón tàu đến 8.000 tấn. Tuyến tàu cao tốc từ Kiên Lương ra Phú Quốc giúp phát triển mạnh du lịch biển đảo.
Đường thủy nội địa cũng được khai thác tối đa với khả năng vận tải cho tàu đến 800 tấn, đóng vai trò quan trọng trong vận chuyển hàng hóa, nguyên liệu và kết nối với các khu vực lân cận. Sự kết hợp giữa các loại hình giao thông này giúp Kiên Lương duy trì và mở rộng các hoạt động kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp và xuất khẩu.
Về hạ tầng du lịch, huyện có nhiều khu, điểm tham quan nổi tiếng như Hòn Phụ Tử, Chùa Hang, Bãi Dương – Bãi Dầu, Hòn Nghệ, Quần đảo Bà Lụa… tạo thành hệ sinh thái du lịch biển đảo hấp dẫn. Cùng với đó là các dịch vụ lưu trú, ẩm thực và vận tải du lịch ngày càng được đầu tư, nâng cao trải nghiệm cho du khách.
Kinh tế
Kiên Lương là huyện đóng góp nhiều nhất cho ngân sách tỉnh Kiên Giang, chiếm khoảng 18% GDP toàn tỉnh, chỉ đứng sau thành phố Rạch Giá. Thế mạnh lớn nhất của huyện là công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, đặc biệt là đá vôi và đất sét – nguồn nguyên liệu quan trọng cho sản xuất vật liệu xây dựng. Hiện huyện có 5 nhà máy xi măng lớn với tổng công suất khoảng 4 triệu tấn/năm, trong đó nổi bật là Công ty Xi măng Hà Tiên 1 và Công ty Xi măng Insee Việt Nam.
Ngoài xi măng, Kiên Lương còn phát triển các ngành sản xuất bao bì, gạch, chế biến thủy sản, tận dụng nguồn hải sản dồi dào từ vùng biển. Ngành thủy sản chiếm tỷ trọng lớn, với sản lượng đánh bắt khoảng 30% toàn tỉnh, bao gồm nhiều loại có giá trị kinh tế cao như tôm sú, cá tra, cá basa, sò, điệp…
Nông nghiệp tại Kiên Lương tuy không phát triển mạnh do điều kiện thổ nhưỡng nhiễm mặn và phèn, nhưng vẫn duy trì được các hoạt động trồng lúa 2 vụ/năm và nuôi tôm, góp phần ổn định đời sống nông thôn. Du lịch cũng là một mũi nhọn, với nhiều danh thắng nổi tiếng, tạo nguồn thu và việc làm cho người dân.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Kiên Lương đặt mục tiêu trở thành trung tâm công nghiệp – dịch vụ – du lịch biển của khu vực tây bắc Kiên Giang. Các định hướng chủ lực bao gồm: phát triển hạ tầng đô thị hiện đại, nâng cấp hệ thống giao thông kết nối liên vùng và mở rộng các khu công nghiệp.
Một số dự án nổi bật đã và đang triển khai: Khu đô thị mới Bình An với quy hoạch đồng bộ gồm nhà ở, trung tâm thương mại, trường học và bệnh viện, nhằm đáp ứng nhu cầu dân cư và thu hút đầu tư; Khu đô thị mới Kiên Lương rộng 16,8 ha tại trung tâm thị trấn, hướng tới xây dựng khu đô thị hiện đại gắn kết không gian thương mại – dịch vụ.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Kiên Lương
Tầm nhìn đến năm 2050
Quy hoạch tổng thể sẽ hình thành chuỗi đô thị dọc theo các hành lang giao thông chính, gắn kết chặt chẽ với cảnh quan tự nhiên và các khu bảo tồn sinh thái. Đô thị Kiên Lương đóng vai trò hạt nhân, lan tỏa đến các đô thị vệ tinh như Bình An, Bình Trị, Dương Hòa, phát triển đồng thời công nghiệp sạch, dịch vụ logistics và du lịch sinh thái biển đảo.
Hạ tầng công nghiệp sẽ ứng dụng công nghệ hiện đại, giảm phát thải và tận dụng tối đa nguồn tài nguyên khoáng sản mà không ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Các khu công nghiệp mới sẽ ưu tiên sản xuất vật liệu xây dựng không nung, công nghiệp phụ trợ và công nghiệp chế biến thủy sản giá trị cao.
Trong lĩnh vực giao thông, hệ thống cảng biển sẽ được mở rộng quy mô tiếp nhận tàu trọng tải lớn, kết nối với mạng lưới cảng quốc tế. Hệ thống đường cao tốc, đường ven biển và đường thủy nội địa được đồng bộ hóa, đảm bảo vận tải đa phương thức.
Về du lịch, Kiên Lương sẽ trở thành điểm đến biển đảo đẳng cấp quốc tế, với các khu nghỉ dưỡng cao cấp, bến du thuyền, trung tâm hội nghị và các hoạt động giải trí biển. Sự kết hợp giữa khai thác kinh tế và bảo tồn thiên nhiên sẽ giúp huyện duy trì sự phát triển dài hạn, mang lại chất lượng sống cao cho người dân và sức hút cho du khách.
