Tổng quan về huyện Kbang trước sáp nhập
Huyện Kbang, cách thành phố Pleiku khoảng 90 km về phía đông và thị xã An Khê 30 km về phía bắc, sở hữu diện tích tự nhiên 1,850.30 km² và dân số khoảng 70,469 người (năm 2023). Nằm trong vùng cao nguyên Gia Lai, Kbang nổi bật với địa hình đồi núi, rừng nguyên sinh và khí hậu nhiệt đới gió mùa, tạo điều kiện cho nông nghiệp và du lịch sinh thái. Khu vực này là cửa ngõ chiến lược kết nối các tỉnh Tây Nguyên với vùng duyên hải miền Trung, đặc biệt qua tuyến đường Trường Sơn Đông. Huyện còn tự hào với Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh, một điểm nhấn về đa dạng sinh học.
Ranh giới hành chính:
- Phía Đông giáp huyện An Lão và huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định)
- Phía Tây giáp huyện Đak Đoa và huyện Kon Rẫy (Kon Tum)
- Phía Nam giáp huyện Đak Pơ, huyện Mang Yang và thị xã An Khê
- Phía Bắc giáp huyện Ba Tơ (Quảng Ngãi) và huyện Kon Plông (Kon Tum)
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập vào tháng 7 năm 2025, huyện Kbang bao gồm 1 thị trấn và 12 xã, tạo nên một mạng lưới hành chính chặt chẽ, phục vụ quản lý và phát triển khu vực. Thị trấn Kbang là huyện lỵ, đóng vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa và giao thông của huyện. Các xã còn lại phân bố rộng khắp, hỗ trợ phát triển nông nghiệp, du lịch và bảo tồn văn hóa bản địa của các dân tộc như Jrai và Ba Na. Danh sách đơn vị hành chính bao gồm: Thị trấn Kbang, xã Đăk Rong, xã Đak SMar, xã Đông, xã Kon Pne, xã Kông Bờ La, xã Kông Lơng Khơng, xã Krong, xã Lơ Ku, xã Nghĩa An, xã Sơ Pai, xã Sơn Lang, xã Tơ Tung.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Kbang đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Hệ thống giao thông của huyện bao gồm các tuyến đường huyết mạch như TL669A, nối từ ngã ba Đồng Găng trên Quốc lộ 19 qua thị trấn Kbang đến Quốc lộ 24 tại Kon Plông, dài khoảng 25 km. Tuyến TL669B kết nối xã Sơn Lang với Kon Tum, trong khi đường Trường Sơn Đông, dài 100 km qua huyện, đạt tiêu chuẩn cấp IV miền núi, đóng vai trò quan trọng trong giao thương. Ngoài ra, TL637 liên kết xã Sơn Lang với huyện Vĩnh Thạnh, Bình Định, tăng cường kết nối liên tỉnh.
Huyện cũng sở hữu các công trình công cộng hiện đại như quảng trường trung tâm, công viên, siêu thị GIA LAI CTC và chợ đạt chuẩn (hoạt động từ 2019). Hệ thống giáo dục được chú trọng với các trường học đạt chuẩn quốc gia ở mọi cấp học. Đặc biệt, Kbang có ba hồ thủy điện lớn (hồ Kanak 1,800 ha, hồ B 1,000 ha, hồ C 320 ha) và 28 hồ đập thủy lợi nhỏ, hỗ trợ nông nghiệp và cung cấp nước. Những dự án này không chỉ cải thiện đời sống mà còn nâng cao vị thế của Kbang trên bản đồ quy hoạch Gia Lai.
Kinh tế
Năm 2023, kinh tế huyện Kbang ghi nhận tốc độ tăng trưởng khá với cơ cấu kinh tế hợp lý: nông - lâm - thủy sản chiếm 45.02%, công nghiệp - xây dựng 27.20%, và dịch vụ 27.78%. Thu nhập bình quân đầu người đạt 45.49 triệu đồng/năm, vượt kế hoạch đề ra. Nông nghiệp là trụ cột với các vùng chuyên canh cây lúa, ngô lai, cà phê, mía, mì và cây ăn quả. Chăn nuôi được phát triển theo mô hình tập trung, giúp nâng cao năng suất và giá trị kinh tế.
Ngành tiểu thủ công nghiệp và thương mại - dịch vụ cũng ghi nhận tăng trưởng đáng kể. Huyện đã đầu tư vào các cơ sở chế biến nông sản và phát triển dịch vụ du lịch, tận dụng cảnh quan thiên nhiên và các điểm đến như Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh. Những nỗ lực này không chỉ thúc đẩy kinh tế mà còn tạo việc làm, cải thiện đời sống người dân. Kbang đang từng bước chuyển mình từ một huyện nông nghiệp sang một khu vực kinh tế đa dạng, bền vững, sẵn sàng cho các cơ hội phát triển trong tương lai.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Theo Quyết định số 328/QĐ-UBND ngày 9/5/2022 của UBND tỉnh Gia Lai, quy hoạch sử dụng đất huyện Kbang đến năm 2030 được xác định rõ ràng, với 174,939.37 ha đất nông nghiệp, 9,244.58 ha đất phi nông nghiệp, và 59.38 ha đất chưa sử dụng. Trong đó, 2,292.46 ha đất nông nghiệp được chuyển sang mục đích phi nông nghiệp, và 693.98 ha chuyển đổi cơ cấu trong nội bộ đất nông nghiệp. Kbang hướng đến trở thành khu vực bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển du lịch xanh bền vững và là cửa ngõ chiến lược kết nối Tây Nguyên với Kon Tum và Quảng Ngãi qua đường Trường Sơn Đông.
Các dự án trọng điểm bao gồm nâng cấp tuyến đường Trường Sơn Đông qua xã Tơ Tung (13.5 tỷ đồng), kết nối làng Stơr và Nhà tưởng niệm Anh hùng Núp. Tuyến đường dài 31 km từ Trường Sơn Đông đến xã Đắk Smar và Krong (135 tỷ đồng) đang trong giai đoạn đấu thầu, cùng với các tuyến đường nông thôn tại Kông Lơng Khơng, Kông Bơ La và Sơ Pai (tổng vốn 50.2 tỷ đồng năm 2024). Những dự án này không chỉ cải thiện giao thông mà còn thúc đẩy kinh tế và du lịch, tạo động lực cho Kbang đạt mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030.
Tầm nhìn đến năm 2050
Nhìn xa hơn, Kbang hướng đến phát triển toàn diện với trọng tâm là kinh tế rừng, du lịch sinh thái và bảo vệ môi trường. Dựa trên quy hoạch đến 2030, huyện sẽ tiếp tục mở rộng các vùng chuyên canh nông nghiệp, đặc biệt là cây dược liệu dưới tán rừng, kết hợp với tái trồng rừng để bảo vệ hệ sinh thái. Các khu đô thị mới dọc Quốc lộ Trường Sơn Đông và khu dân cư Tây Sông Ba sẽ được phát triển đồng bộ, đảm bảo kết nối giao thông và bảo tồn văn hóa cộng đồng Jrai, Ba Na.
Dự án nâng cấp hạ tầng giao thông, như tuyến đường Tơ Tung và các tuyến liên xã, sẽ tiếp tục được đẩy mạnh, tạo nền tảng cho các khu du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng. Kbang cũng đặt mục tiêu phát triển các ngành công nghiệp chế biến nông sản và dịch vụ, tận dụng lợi thế từ các hồ thủy điện và cảnh quan thiên nhiên. Với chiến lược bảo tồn Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh và phát triển du lịch bền vững, Kbang hứa hẹn trở thành một điểm đến nổi bật ở Tây Nguyên, kết hợp hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và môi trường vào năm 2050.
