Tổng quan về huyện Hoằng Hoá
Huyện Hoằng Hoá nằm ở phía Đông của tỉnh Thanh Hoá, giao thông đa dạng, quốc lộ 1A, tuyến đường sắt Bắc - Nam, đường tỉnh nối vùng đông bắc Thanh Hóa với vùng đồng bằng sông Hồng và cảng biển. Trong tương lai, sẽ kết nối liên vùng và phát triển thành đô thị vệ tinh.
- Diện tích: Khoảng 203,87 km².
- Dân số: Năm 2022 khoảng 264.600 người.
- Trung tâm hành chính được đặt tại thị trấn Bút Sơn.
Vị trí địa lý:
- Phía Đông giáp biển Đông.
- Phía Tây giáp thành phố Thanh Hóa, huyện Thiệu Hóa.
- Phía Bắc giáp Yên Định, Hà Trung, Hậu Lộc.
- Phía Nam giáp thành phố Sầm Sơn và thành phố Thanh Hóa.
Hoằng Hoá hội tụ núi, rừng, sông, lạch và biển. Là vùng hợp lưu giữa sông Mã, Chu, Cầu Chày, Bưởi tạo phù sa và đất đai phì nhiêu. Ven biển Hải Tiến nổi bật là vùng đồng bằng ven biển màu mỡ cho khai thác thủy sản và nông nghiệp.
Đơn vị hành chính
Huyện có 36 đơn vị hành chính cấp xã bao gồm:
- 1 thị trấn: Bút Sơn
- 35 xã: Hoằng Cát, Hoằng Châu, Hoằng Đạo, Hoằng Đạt, Hoằng Đông, Hoằng Đồng, Hoằng Đức, Hoằng Giang, Hoằng Hà, Hoằng Hải, Hoằng Hợp, Hoằng Kim, Hoằng Lộc, Hoằng Lưu, Hoằng Ngọc, Hoằng Phong, Hoằng Phú, Hoằng Phụ, Hoằng Quỳ, Hoằng Quý, Hoằng Sơn, Hoằng Tân, Hoằng Thái, Hoằng Thanh, Hoằng Thành, Hoằng Thắng, Hoằng Thịnh, Hoằng Tiến, Hoằng Trạch, Hoằng Trinh, Hoằng Trung, Hoằng Trường, Hoằng Xuân, Hoằng Xuyên, Hoằng Yến.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông: Từ năm 2020 đến nay, huyện đã đầu tư xây dựng hơn 50 km đường 4-6 làn xe; tổng tuyến đường được cải tạo, thảm bê tông hoặc nhựa dài trên 560 km. Trong đó 230 km là đường qua khu dân cư cũ đã được thảm lại, hơn 191.000 m² vỉa hè được lát lại, đường chiếu sáng được kéo dài lên gần 600 km. Đường Điện Bàn dài 1,7 km qua trung tâm huyện lỵ (từ cầu sông Goòng đến đê Lạch Trường) đang được mở rộng thành đường đôi; dự kiến hoàn thành khoảng cuối tháng 6/2025. Tuyến kết nối từ xã Hoằng Kim qua cầu Xuân Quang đến Quốc lộ 45 đang thi công, với mức đầu tư hơn 1.400 tỷ đồng, mục tiêu kết nối quốc lộ 1A và quốc lộ 45 rút ngắn hành trình liên vùng.
- Điện: Mạng lưới điện trung-thấp thế (35 kV, 0,4 kV) được cải tạo, trong đó có yêu cầu ngầm hóa các tuyến điện tại trung tâm đô thị và sử dụng dây AC tại khu vực đồng ruộng – đồi núi; ổn định cấp điện cho trạm biến áp, khu dân cư. Các trạm biến áp 110 kV phục vụ cấp điện cho các khu công nghiệp lớn như WHA Smart IP đang được xây dựng theo kế hoạch tỉnh.
- Viễn thông: Toàn tỉnh Thanh Hóa đã lắp đặt gần 9.500 trạm BTS tại hơn 3.800 vị trí; hơn 1.150 thiết bị truy nhập Internet cáp quang, phủ sóng di động tới 100% xã, phường, thị trấn, với tỷ lệ dân số được phủ sóng di động vào khoảng 99,7%.
- Cấp nước - xử lý nước thải - vệ sinh môi trường: Hệ thống cấp nước sạch tại các đô thị mới như Bút Sơn, Hải Tiến đã được đầu tư đồng bộ cùng đường sá, thoát nước, chiếu sáng và vỉa hè. Đây là một phần trong tiêu chuẩn xây dựng đô thị loại IV - hướng đến thị xã.
Kinh tế
- Sản xuất và dịch vụ: Đến năm 2024 giá trị sản xuất toàn ngành đạt khoảng 20.318 tỷ đồng (tăng 15,3% so với năm trước), với tỷ trọng công nghiệp - xây dựng chiếm ~55%; dịch vụ - thương mại chiếm ~26%; nông - lâm - thủy sản còn lại khoảng ~19%. Thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 72 triệu đồng/năm, đứng thứ 5 của tỉnh Thanh Hóa.
- Công nghiệp - Đầu tư: Khu công nghiệp WHA Smart Technology IP (178 ha), vốn đầu tư ~55 triệu USD, đang thu hút doanh nghiệp công nghệ cao và ổn định hạ tầng sẵn sàng đón đầu tư. Cụm công nghiệp Thái Thắng, Bắc Hoằng Hóa, và Hoằng Đông đã và đang phát triển thêm hàng chục ha, lấp đầy cho giai đoạn đầu và đang mở rộng. Các làng nghề truyền thống và sản phẩm OCOP của Hoằng Hóa (hiện có khoảng 45 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên) là nền tảng thúc đẩy phát triển vùng nông thôn mới.
- Du lịch - Dịch vụ: Khu du lịch Hải Tiến nổi bật với bãi biển dài ~12 km, hút dòng đầu tư resort cùng dịch vụ du lịch biển hiện đại. Các lễ hội vùng biển và phiên chợ OCOP kết hợp du lịch cộng đồng dự kiến trở thành trụ cột phát triển dịch vụ - thương mại.
Di tích và lễ hội
- Di tích lịch sử: Huyện sở hữu nhiều đình làng cổ, chùa chiền ven biển và nội địa như chùa Bụt tại Hải Tiến, nơi đang thu hút du lịch tâm linh và nghỉ dưỡng. Tuy chưa có di sản quốc gia tên tuổi tương đương Bà Triệu (Hậu Lộc) hay Thành nhà Hồ (Vĩnh Lộc), Hoằng Hóa từng là vùng đất chiến lược với nhiều di tích lịch sử địa phương.
- Lễ hội truyền thống: Lễ hội tín ngưỡng nông nghiệp, vùng biển và lễ hội chùa chiền được tổ chức vào dịp xuân hè, đặc biệt tại các xã ven biển như Hoằng Hải. Phiên chợ đặc sản OCOP, kết hợp biểu diễn văn nghệ dân gian và các trò chơi dân gian, dự kiến trở thành sản phẩm du lịch văn hóa chủ lực. Tỉnh Thanh Hóa có chương trình Liên hoan di sản văn hóa và du lịch qua 150 sự kiện trong năm 2025, trong đó có sự tham gia của các huyện ven biển như Hoằng Hóa, tổ chức các sự kiện OCOP, lễ hội ẩm thực, du lịch biển và trình diễn nghệ thuật bản địa.
Khu công nghiệp, làng nghề truyền thống
Khu công nghiệp
- Khu công nghiệp WHA Smart Technology IP: Dự án được phê duyệt theo Quyết định 1431/QĐ‑TTg ngày 19/11/2024, do Tập đoàn WHA Industrial Development (Thái Lan) cùng các thành viên như WHA Industrial Development 2 (SG) Pte. Ltd., Công ty TNHH WHA Industrial Management Services Việt Nam và WHAUP Nghệ An làm chủ đầu tư với vốn đầu tư ~55 triệu USD. Định hướng phát triển thu hút ngành công nghệ cao, điện tử, logistics, y tế, chế biến thực phẩm và hàng tiêu dùng chất lượng cao, đồng thời đề cao phát triển bền vững và sinh thái.
- Cụm công nghiệp Thái Thắng, Bắc Hoằng Hóa, Hoằng Đông: Đã và đang phát triển thêm hàng chục ha, lấp đầy cho giai đoạn đầu và đang mở rộng.
Làng nghề truyền thống
Hiện có khoảng 12 nghề và làng nghề truyền thống được tỉnh công nhận, trong đó nổi bật là: Mây tre đan (xã Hoằng Thịnh); nghề mộc (Hoằng Hà, Hoằng Đạt, Hoằng Cát…); chế biến hải sản, sản xuất nước mắm (xã Hoằng Phụ).
Nổi bật một số làng nghề
- Mây tre đan - Hoằng Thịnh: Hơn 520 hộ tham gia (trên tổng 1.950 hộ), mức thu nhập trung bình 5 - 7 triệu VND/người/tháng. Sản phẩm đa dạng như đèn, nội thất, xuất khẩu nhỏ lẻ, doanh thu >50 tỷ VND/năm.
- Nghề mộc - Hoằng Hà (làng Đạt Tài, Hà Thái): Khoảng 178 hộ, doanh thu ~73 tỷ VND/năm, chiếm ~70% giá trị sản xuất xã. Công nghệ truyền thống vẫn được giữ vững với nét hoa văn đặc sắc.
- Chế biến hải sản - Hoằng Phụ (làng Khúc Phụ): Hơn 400 hộ sản xuất mắm, sản lượng trên 3 triệu lít/năm, thu nhập chiếm 20 - 25% thu nhập toàn xã. Sản phẩm OCOP của địa phương như mắm tôm và nước mắm Lê Gia đã đạt tiêu chuẩn 5 sao và xuất khẩu quốc tế.
Định hướng phát triển huyện Hoằng Hoá đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Hoằng Hóa trở thành thị xã - đô thị loại IV trước năm 2030. Quy hoạch chung đô thị 2045 được phê duyệt năm 2024, phủ toàn bộ 37 đơn vị hành chính trên diện tích khoảng 203,8 km².
- Phát triển mạnh công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ - thương mại, du lịch biển, nông nghiệp - thủy sản công nghệ cao.
- Hạ tầng đồng bộ: Giao thông hiện đại, hệ thống dịch vụ xã hội, cải thiện môi trường đầu tư, tăng thu nhập bình quân (~78,5 triệu đồng/năm vào năm 2025) - tăng lên cao hơn trong 2026‑2030.
- Thu hút đầu tư trọng điểm: Các dự án khu công nghiệp WHA, cụm công nghiệp Thái Thắng, Flamingo resort,... giải quyết việc làm >5.000 lao động, vốn đầu tư lên đến hàng ngàn tỷ đồng.
Tầm nhìn đến năm 2050
- Biến Hoằng Hóa thành đô thị hiện đại, sinh thái; có cấu trúc đô thị thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, mức sống cao, dịch vụ đa ngành như công nghiệp công nghệ cao, dịch vụ du lịch - thương mại, nông nghiệp ứng dụng công nghệ tiên tiến.
- Dân số dự báo 435.000 người đến năm 2045; đất đô thị tăng từ 2.925 - 3.839 ha đến năm 2030, mở rộng lên 4.422 - 5.859 ha đến năm 2045, dân dụng từ 1.350 - 1.850 ha đến 2.070 - 2.800 ha. Không gian đô thị liên kết với thành phố Thanh Hóa – thành phố Sầm Sơn - Quảng Xương tạo vùng đô thị vùng trung tâm Thanh Hóa.
- Quy hoạch gắn kết giữa 3 trụ cột thiên nhiên - con người - văn hóa, kết hợp hội nhập, phát triển bền vững. Bảo vệ môi trường, giữ vững quốc phòng - an ninh và nâng cao đời sống vật chất tinh thần nhân dân.
Kết luận
Huyện Hoằng Hóa hiện đang bước vào giai đoạn phát triển mới đầy năng động và khả quan. Với vị thế cửa ngõ giao thông, tài nguyên thiên nhiên phong phú, chủ trương đô thị hóa, và quy hoạch bài bản đến 2045, địa phương đặt mục tiêu trở thành đô thị loại IV trước năm 2030 và đô thị hiện đại, sinh thái, kết nối vùng vào năm 2050. Từ bản đồ hành chính thể hiện 37 đơn vị xã thị tới mạng lưới khu công nghiệp, làng nghề, du lịch biển Hải Tiến và hạ tầng kỹ thuật hoàn thiện - đây là những nền tảng vững chắc để huyện Hoằng Hóa sớm trở thành điểm sáng phát triển của tỉnh Thanh Hóa.
