Tổng quan về huyện Hàm Thuận Nam trước sáp nhập
Hàm Thuận Nam là một huyện ven biển của tỉnh Bình Thuận. Địa hình của huyện chủ yếu là vùng đồi núi và vùng đất thấp ven biển, phía Đông của huyện Hàm Thuận Nam là bờ biển biển Đông với các bãi biển đẹp như Mũi Kê Gà. Khu vực này có địa hình đồi núi ven biển, với các dãy núi và có nhiều khu du lịch nổi tiếng như khu du lịch Tà Cú. Huyện Hàm Thuận Nam cách thành phố Phan Thiết 28 km về phía Tây - Tây Nam, cách thành phố Hồ Chí Minh 155 km về phía Đông..
Huyện có tổng diện tích đất tự nhiên hơn 1.058,4 km² và dân số (2016) khoảng 103.290 người, trong đó thành thị có 13.382 người (13%), nông thôn có 89.908 người (87%). Mật độ dân số đạt khoảng 98 người/km². Ở huyện có các tôn giáo như Phật giáo, Thiên chúa giáo, Tin lành, Cao đài, Bà ni,...với gần 40.000 tín đồ.
Ranh giới tiếp giáp của huyện trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp thành phố Phan Thiết.
- Phía Tây giáp huyện Hàm Tân.
- Phía Tây Nam giáp thị xã La Gi.
- Phía Tây Bắc giáp huyện Tánh Linh.
- Phía Nam giáp Biển Đông.
- Phía Bắc và Đông Bắc giáp huyện Hàm Thuận Bắc.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập huyện Hàm Thuận Nam có 1 thị trấn và 12 xã. Cụ thể gồm: Thị trấn Thuận Nam (huyện lỵ), Xã Hàm Cần, Xã Hàm Cường, Xã Hàm Kiệm, Xã Hàm Minh, Xã Hàm Mỹ, Xã Hàm Thạnh, Xã Mương Mán, Xã Mỹ Thạnh, Xã Tân Lập, Xã Tân Thành, Xã Tân Thuận, Xã Thuận Quý.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hàm Thuận Nam có “xương sống” hạ tầng giao thông quốc lộ 1 chạy qua huyện, là trục giao thông chính kết nối Bắc - Nam, phục vụ vận chuyển hàng hóa, hành khách và tiếp cận khu công nghiệp dọc trục. Cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây (Dầu Giây - Phan Thiết) đã thông xe năm 2023, rút ngắn thời gian kết nối với vùng thành phố Hồ Chí Minh. Điều này gia tăng đáng kể lưu lượng khách du lịch đến Bình Thuận, đồng thời làm tăng sức hấp dẫn đầu tư bất động sản nghỉ dưỡng và dịch vụ tại khu vực Nam Phan Thiết / Hàm Thuận Nam. Đường sắt Bắc - Nam/Ga Bình Thuận (Mương Mán) gần vùng khu công nghiệp là cơ hội để phát triển logistics kết hợp đường sắt, đường bộ (ICD nhỏ, chuyển tải hàng nông sản/hải sản). Quy hoạch đường sắt tốc độ cao cũng có phương án điều chỉnh vị trí ga, điều này ảnh hưởng tới khả năng tận dụng đường sắt cho phát triển công nghiệp và logistics.
Về hạ tầng năng lượng tỉnh Bình Thuận định hướng phát triển năng lượng tái tạo, huyện Hàm Thuận Nam với trữ lượng nắng gió nhiều có lợi thế để phát triển điện mặt trời áp mái/điện gió quy mô nhỏ và vừa gắn với khu công nghiệp.
Kinh tế
Kinh tế huyện đang chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng dần tỷ trọng các ngành công nghiệp - dịch vụ, giảm dần ngành nông nghiệp. Tốc độ tăng trưởng GDP hằng năm trên địa bàn huyện đạt khoảng 12,84 %, trong đó nông - lâm - thủy sản tăng 11,43 %; công nghiệp - xây dựng tăng 12,15 %. Đặc biệt, Hàm Thuận Nam là vùng có diện tích trồng cây thanh long nhiều nhất tỉnh, cây thanh long có giá trị kinh tế cao đã làm thay đổi rõ bộ mặt đời sống vật chất, tinh thần ở nông thôn trên địa bàn huyện, nhất là số nhà ở kiên cố, cao tầng và tài sản cố định lâu bền, có giá trị lớn như mô tô, xe máy, xe ô tô,... của các hộ dân tăng lên đáng kể.
Danh lam thắng cảnh
Nhắc đến du lịch của Hàm Thuận Nam không thể không nhắc đến 2 thắng cảnh là hải đăng Kê Gà và chùa núi Tà Cú đây là những thắng cảnh có nét đẹp biểu trưng cho tự nhiên vừa biểu trưng cho lịch sử của huyện.
- Hải đăng Kê Gà hải đăng cổ và cao nhất Việt Nam (được công nhận trong nhiều tài liệu), xây dựng từ năm 1897, cao ~65m (cột đèn 35 m bằng đá granite theo nhiều nguồn du lịch/lịch sử). Đây là biểu tượng du lịch, điểm check-in, có dịch vụ cano đưa khách ra mũi Kê Gà.
- Chùa núi Tà Cú khởi đầu là một thảo am do thầy Hữu Đức lập vào năm 1869. Đặc biệt nét độc đáo nhất của ngôi chùa cổ này là pho tượng Thích Ca Mâu Ni nhập niết bàn, nằm nghiêng, gối đầu lên tay, dài 49m, cao 11m, lưng tựa vào vách núi, mặt hướng ra biển Đông, được xây dựng vào những năm 1960, thế kỷ XX, do kiến trúc sư Trương Đình Ý kiến tạo; pho tượng đã được Tổ chức kỷ lục châu Á xác lập kỷ lục tượng Phật nhập Niết bàn trên núi dài nhất châu Á. Ngoài nét đẹp thiên nhiên và tín ngưỡng, đối với nhiều người con quê hương Hàm Thuận Nam, núi Tà Cú còn gắn liền với truyền thống đấu tranh cách mạng.
Khu công nghiệp
KCN Hàm Kiệm I (Hàm Thuận Nam - dọc quốc lộ 1, gần ga Bình Thuận): Hạ tầng hoàn chỉnh, thu hút ngành chế biến - vật liệu - cơ khí nhẹ; thuận lợi trung chuyển đường sắt/đường bộ.
KCN Hàm Kiệm II (Hàm Mỹ/Hàm Minh - trục quốc lộ 1): Quy mô ~ 400 ha (theo ban quản lý khu công nghiệp), định hướng ngành cơ khí - chế biến nông sản - logistics; vị trí liền kề quốc lộ 1, kết nối nhanh cao tốc.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Định hướng đến năm 2030, Hàm Thuận Nam phấn đấu đạt được những mục tiêu đề ra như sau:
- Du lịch biển - nghỉ dưỡng cao cấp Kê Gà - Thuận Quý - Tân Thành: Hoàn thiện hạ tầng ven biển, bến/điểm đón khách ra đảo hải đăng Kê Gà, tuyến cảnh quan, tiện ích công cộng; thu hút khách sạn - resort xanh, tiêu chuẩn quốc tế; phát triển du lịch trải nghiệm ngư nghiệp - làng nghề - ẩm thực. Chỉ số mục tiêu gợi ý như tăng thời gian lưu trú bình quân lên 2,5 - 3 đêm; công suất phòng khu vực Kê Gà đạt 55 - 60%/năm (phù hợp xu hướng tỉnh).
- Công nghiệp sạch - logistics dọc quốc lộ 1 và cao tốc (Hàm Kiệm I-II): Tập trung chế biến nông sản (thanh long, hải sản), vật liệu, cơ khí nhẹ, lắp ráp thiết bị năng lượng tái tạo; ưu tiên dự án thấp phát thải, tuần hoàn. Nâng cấp kết nối khu công nghiệp - ga đường sắt - quốc lộ 1/cao tốc; hình thành logistics “đường sắt và đường bộ” để giảm chi phí vận chuyển.
- Nông nghiệp công nghệ - kinh tế sinh thái: Tái cơ cấu thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP/GlobalGAP, tăng chế biến sâu; phát triển chuỗi lạnh và thương mại điện tử nông sản.
- Đô thị - dịch vụ huyện lỵ Thuận Nam: Nâng cấp trung tâm hành chính - thương mại - logistics vừa và nhỏ; phát triển nhà ở công nhân và chuyên gia phục vụ khu công nghiệp. Số hóa dịch vụ công, triển khai đô thị thông minh cấp huyện theo lộ trình tỉnh.
- Hạ tầng chiến lược - liên kết vùng: Tận dụng cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết; phối hợp quy hoạch ga đường sắt (Mương Mán/Bình Thuận) cho cả hàng hóa, hành khách; nghiên cứu tuyến bus nhanh (BRT) Phan Thiết - Kê Gà - Hàm Kiệm theo trục quốc lộ 1/ven biển để phục vụ du lịch và lao động khu công nghiệp.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Hàm Thuận Nam
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050 Hàm Thuận Nam với không gian “núi - biển - công nghiệp xanh”.
- Cực du lịch biển quốc gia Kê Gà - Tà Cú: Lõi nghỉ dưỡng - sức khỏe - MICE; bảo tồn hải đăng Kê Gà như di sản công cộng.
- Hành lang công nghiệp - logistics xanh quốc lộ 1 - đường sắt: Bổ sung cảng cạn (ICD) quy mô phù hợp, trung tâm logistics bách hóa lạnh hỗ trợ nông sản và hải sản; phát triển khu công nghiệp thế hệ mới tiết kiệm năng lượng, nước, phát thải thấp.
- Không gian sinh thái - nông nghiệp tuần hoàn: Vành đai trang trại công nghệ, năng lượng tái tạo phân tán (điện gió ven đồi, điện mặt trời áp mái), kinh tế carbon thấp theo định hướng tỉnh “trung tâm năng lượng xanh”.
