Tổng quan về huyện Hàm Tân trước sáp nhập
Huyện Hàm Tân là một huyện ven biển thuộc tỉnh Bình Thuận, có vị trí mang tính cửa ngõ phía Nam của tỉnh, kết nối trực tiếp với thị xã La Gi và các huyện lân cận. Huyện Hàm Tân có diện tích 73.856 ha, dân số (2023) khoảng 71.040 người với 13 dân tộc cùng sinh sống; trong đó đồng bào dân tộc thiểu số có 1.135 hộ/4.582 khẩu, chiếm tỷ lệ 7,56% so với dân số toàn huyện, chủ yếu là dân tộc Chăm, Rai (Raclay), Châu Ro,...
Huyện Hàm Tân nằm cách trung tâm thành phố Hồ Chí Minh khoảng 135 km, cách thành phố Phan Thiết khoảng 45 km. Ranh giới tiếp giáp của huyện trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp thị xã La Gi và huyện Hàm Thuận Nam.
- Phía Tây giáp huyện Xuân Lộc (Đồng Nai) và huyện Xuyên Mộc (Bà Rịa - Vũng Tàu).
- Phía Nam giáp Biển Đông.
- Phía Bắc giáp huyện Tánh Linh.
Địa hình huyện là sự chuyển tiếp đồng bằng ven biển, đồi thấp và các ghềnh cát; bờ biển có đầm, vịnh nhỏ và các làng chài truyền thống. Ở phần nội địa có đai đồi thấp thuận lợi cho trồng cây ăn quả (như thanh long, điều), còn dải ven biển có vùng cát và bãi triều phục vụ ngư nghiệp và du lịch biển. Độ cao thay đổi từ mực nước biển ven bờ đến các đồi thấp vài trăm mét.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Hàm Tân có 2 thị trấn và 8 xã. Cụ thể gồm: Thị trấn Tân Nghĩa (huyện lỵ), Thị trấn Tân Minh, Xã Sơn Mỹ, Xã Sông Phan, Xã Tân Đức, Xã Tân Hà, Xã Tân Phúc, Xã Tân Thắng, Xã Tân Xuân, Xã Thắng Hải.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Về hạ tầng giao thông có QL55/QL1 (khu vực lân cận) tạo mạch kết nối Bắc - Nam phục vụ vận tải hàng hóa và du lịch. Việc cải thiện các trục đường tỉnh là cần thiết để giảm thời gian vận chuyển nông sản ra cảng/điểm tiêu thụ. Giao thông ven biển các cảng cá, bến thuyền nhỏ phục vụ ngư nghiệp, đánh bắt và dịch vụ du lịch biển (tàu câu, cano tham quan). Việc đầu tư nâng cấp bến, cầu tàu và an toàn hàng hải là điều kiện cần để phát triển du lịch biển và hậu cần thủy sản.
Bình Thuận được định hướng là trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước (quy hoạch tỉnh). Với địa hình nhiều nắng, Hàm Tân có tiềm năng điện mặt trời áp mái và mặt đất; vùng đồi thấp có thể phù hợp cho các dự án gió cỡ nhỏ đến vừa. Viễn thông đã phủ sóng cơ bản (điện thoại di động, 4G/5G tại khu vực thị trấn) nhưng vẫn cần tăng cường kết nối băng rộng cho các xã vùng sâu để thúc đẩy thương mại điện tử nông sản.
Hạ tầng cấp nước sinh hoạt cơ bản được triển khai ở các cụm dân cư. Tuy nhiên khi mở rộng du lịch và công nghiệp, nhu cầu nước sạch và xử lý nước thải tăng mạnh. Quy hoạch sử dụng đất huyện đã tính đến diện tích đất dành cho hạ tầng kỹ thuật, nhưng việc triển khai cần nguồn vốn và nhà đầu tư. Quản lý môi trường ven biển (xử lý nước thải từ cơ sở lưu trú, quản lý rác thải) là ưu tiên để bảo vệ bền vững tài nguyên du lịch.
Hạ tầng mạng lưới trạm y tế xã, trường học cơ bản có mặt tại các xã; song nhu cầu y tế chuyên sâu và đào tạo nghề cho lao động ngành du lịch, chế biến thực phẩm vẫn còn lớn. Nâng cao chất lượng y tế, giáo dục nghề sẽ giúp tăng năng suất lao động và giá trị kinh tế.
Kinh tế
Hàm Tân là huyện ven biển có mô hình kinh tế đa ngưỡng, nông nghiệp (cây ăn quả - thanh long, rau màu), ngư nghiệp ven bờ/nuôi trồng, các cơ sở chế biến quy mô vừa và cụm công nghiệp nhỏ, cùng tiềm năng du lịch biển - sinh thái. Quy hoạch và định hướng tỉnh ưu tiên phát triển nông nghiệp công nghệ cao, du lịch ven biển và tận dụng lợi thế năng lượng tái tạo.
Đối với ngành nông nghiệp, quỹ đất nông nghiệp của huyện có gần 50.000 ha đất nông nghiệp (trong đó khoảng 43.530 ha đất sản xuất). Đây là trụ cột lớn cho sản xuất nông - lâm - thủy sản. Các Sản phẩm chính như thanh long, điều, cây ăn quả, lúa và rau màu có xu hướng áp dụng canh tác sạch, hướng tới chuỗi giá trị/OCOP theo chủ trương của địa phương.
Ngành ngư nghiệp huyện có 3 xã ven biển (Thắng Hải, Tân Thắng, Sơn Mỹ) có dải bờ biển dài ~22km, đội tàu ven bờ và nghề nuôi, thuỷ sản là nguồn thu chính cho nhiều hộ. Huyện chưa có cảng lớn, các bến cá và bãi thu mua cung cấp nguyên liệu cho chế biến cục bộ. Thiếu bến cảng/tiện ích hậu cần lớn (ICD/kho lạnh) làm giảm khả năng xuất khẩu trực tiếp nên cần đầu tư hạ tầng bến bãi, kho lạnh để tăng giá trị hải sản.
Huyện có khu công nghiệp Hàm Tân (diện tích ~344.560 m²) là khu công nghiệp nhỏ/vừa phục vụ doanh nghiệp chế biến, logistics cỡ vừa. Ngoài ra có các cụm công nghiệp JS và cụm nhỏ khác. Nhìn chung khu công nghiệp có diện tích vừa đủ để thu hút doanh nghiệp chế biến nông - thủy sản, vật liệu xây dựng, cơ khí dân dụng; lợi thế là vị trí ven biển, cách thành phố Hồ Chí Minh 110 - 150 km, gần cảng Vũng Tàu/Phan Thiết thuận lợi cho xuất khẩu.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Dựa trên Quy hoạch tỉnh Bình Thuận 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 (Quyết định 1701/QĐ-TTg) và các phê duyệt quy hoạch sử dụng đất cấp huyện (QĐ 1021/QĐ-UBND và các thông báo điều chỉnh), Hàm Tân có lộ trình phát triển như sau:
- Củng cố nền nông nghiệp giá trị cao: Thúc đẩy chuyển đổi canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP/GlobalGAP cho thanh long, các cây ăn trái; xây dựng trung tâm sơ chế và kho lạnh cấp huyện để giảm tổn thất sau thu hoạch. (Dựa trên Quy hoạch sử dụng đất huyện có phân bổ quỹ đất cho công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp).
- Phát triển ngư nghiệp bền vững & hậu cần thủy sản: Nâng cấp bến cá, hệ thống đông lạnh sơ cấp và kết nối thương mại; thực thi quản lý khai thác bền vững để đảm bảo nguồn lợi hải sản.
- Đầu tư hạ tầng du lịch cộng đồng và nghỉ dưỡng: Phát triển homestay, tuyến tham quan làng chài, bãi tắm an toàn; hợp tác liên vùng (La Gi - Hàm Tân - Phan Thiết) để đưa du khách đến trải nghiệm nhiều dạng sản phẩm.
- Huy động quỹ đất công nghiệp vừa và nhỏ: Xây dựng cụm công nghiệp chế biến nông - thủy sản, kho lạnh, logistics cỡ vừa theo quy hoạch cấp huyện; khuyến khích đầu tư xanh, xử lý nước thải tập trung.
- Cải thiện hạ tầng xã hội và đào tạo: Nâng cấp cơ sở y tế, đào tạo nghề cho lao động du lịch và chế biến, thúc đẩy chuyển đổi số để bán hàng nông sản trực tuyến.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Hàm Tân
Tầm nhìn đến năm 2050
- Một huyện ven biển xanh - kinh tế biển bền vững: Hài hòa giữa du lịch sinh thái, ngư nghiệp bền vững và nông nghiệp công nghệ cao.
- Cơ sở chế biến và logistics lạnh là xương sống tăng giá trị nông - thủy sản; liên kết với cảng/ICD trong vùng để phục vụ xuất khẩu.
- Năng lượng tái tạo phân tán (mặt trời áp mái, trang trại năng lượng mặt trời quy mô vừa) góp phần cung cấp điện cho khu công nghiệp, cơ sở chế biến và du lịch.
- Hệ sinh thái du lịch liên vùng: Hàm Tân đóng vai trò điểm bổ trợ cho chuỗi du lịch tỉnh (La Gi - Phan Thiết - Kê Gà), tập trung vào sản phẩm trải nghiệm, bảo tồn văn hóa địa phương và du lịch bền vững.
