Tổng quan về huyện Đoan Hùng
Huyện Đoan Hùng nằm ở phía Bắc tỉnh Phú Thọ, thuộc khu vực trung du miền núi phía Bắc. Huyện có diện tích tự nhiên khoảng 302,4 km², là cửa ngõ kết nối Phú Thọ với các tỉnh Tuyên Quang và Yên Bái. Theo kết quả Tổng điều tra dân số ngày 1/4/2009, dân số toàn huyện đạt khoảng 103.413 người. Đến năm 2019, con số này tăng lên khoảng 115.131 người, với mật độ dân số đạt 379 người/km² – mức trung bình khá cao so với các huyện trung du miền núi khác trong khu vực.
Huyện Đoan Hùng có vị trí tiếp giáp với nhiều đơn vị hành chính trong và ngoài tỉnh:
- Phía Đông giáp huyện Sơn Dương (Tuyên Quang)
- Phía Tây giáp huyện Hạ Hòa (Phú Thọ)
- Phía Nam giáp các huyện Thanh Ba và Phù Ninh (Phú Thọ)
- Phía Bắc giáp huyện Yên Bình (Yên Bái) và huyện Yên Sơn (Tuyên Quang)
Vị trí này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, mà còn giúp huyện Đoan Hùng trở thành một điểm trung chuyển trong vùng trung du – miền núi Bắc Bộ.
Đơn vị hành chính
Trước khi thực hiện chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, huyện Đoan Hùng có tổng cộng 14 đơn vị hành chính, gồm:
- 01 thị trấn: Đoan Hùng (trung tâm huyện lỵ)
- 13 xã: Bằng Doãn, Bằng Luân, Ca Đình, Chân Mộng, Chí Đám, Hợp Nhất, Hùng Long, Hùng Xuyên, Ngọc Quan, Phú Lâm, Phúc Lai, Tây Cốc, Yên Kiện
Các xã và thị trấn được phân bố tương đối đều khắp địa bàn huyện, mỗi đơn vị có thế mạnh riêng về kinh tế – xã hội, góp phần vào sự phát triển tổng thể của huyện Đoan Hùng.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện có hệ thống giao thông khá thuận lợi với hai tuyến quốc lộ đi qua là Quốc lộ 2 và Quốc lộ 70. Đây là trục kết nối quan trọng giữa Hà Nội – Lào Cai – các tỉnh Tây Bắc, góp phần thúc đẩy thương mại, vận tải và đầu tư công nghiệp.
Ngoài ra, huyện còn có hệ thống trường học, trạm y tế, trung tâm hành chính được đầu tư đồng bộ theo hướng hiện đại hóa, phục vụ tốt nhu cầu dân sinh và sản xuất.
Kinh tế
Nền kinh tế huyện Đoan Hùng phát triển dựa trên ba trụ cột chính: nông nghiệp, công nghiệp nhẹ và dịch vụ – thương mại.
- Nông nghiệp: Huyện nổi tiếng với sản phẩm bưởi Đoan Hùng – đặc sản có thương hiệu mạnh, được công nhận sản phẩm OCOP cấp quốc gia. Ngoài ra, huyện còn phát triển chăn nuôi, trồng rừng, cây ăn quả lâu năm.
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Các ngành nghề truyền thống như mộc, gốm, chế biến nông sản đang được khôi phục và hỗ trợ từ các chính sách phát triển làng nghề.
- Thương mại – dịch vụ: Hệ thống chợ trung tâm và chợ dân sinh trải khắp các xã, trong đó thị trấn Đoan Hùng là điểm giao thương chính của huyện
Khu công nghiệp/ Làng nghề truyền thống
Hiện nay, trên địa bàn huyện có 04 làng nghề đang hoạt động, bao gồm:
- Làng nghề chế biến nông sản thực phẩm tại thôn An Thọ, xã Vụ Quang;
- Làng nghề mộc tại xã Vân Du;
- Làng nghề hoa và cây cảnh tại xã Hùng Long;
- Làng nghề chế biến lâm sản tại khu Trại Hái, xã Tiêu Sơn.
Bên cạnh đó, huyện Đoan Hùng đang triển khai quy hoạch Khu công nghiệp Đoan Hùng với mục tiêu thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp, tạo việc làm và tăng trưởng kinh tế địa phương theo hướng bền vững.
Di tích – Lễ hội
Huyện Đoan Hùng có nhiều di tích lịch sử – văn hóa và lễ hội truyền thống mang giá trị giáo dục và bản sắc địa phương. Tiêu biểu gồm:
- Lễ hội Đình Cả (xã Chí Đám): Thờ Thần tướng Cao Sơn, diễn ra hằng năm vào mùng 6 tháng Giêng và mùng 2 tháng 11 âm lịch.
- Lễ hội Đền Đại Hội (xã Đại Nghĩa): Thờ Tướng Cao Sơn Thượng Đẳng Thần, tổ chức vào mùng 7 Tết Nguyên đán.
Ngoài ra, trên địa bàn huyện còn có nhiều di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia và cấp tỉnh, gồm:
- Di tích lịch sử chiến thắng sông Lô: Gắn với chiến công vang dội của quân và dân ta trong kháng chiến chống Pháp.
- Khu di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh: Nơi ghi dấu sự kiện Bác Hồ về thăm và nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ tại Đoan Hùng năm 1950.
- Đình làng Ngọc Tân: Di tích kiến trúc tín ngưỡng tiêu biểu của cư dân vùng trung du.
- Đình Cả (xã Chí Đám): Không chỉ là nơi tổ chức lễ hội mà còn là địa điểm sinh hoạt cộng đồng mang đậm nét văn hóa dân gian truyền thống.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là đường giao thông liên xã, cụm công nghiệp và các công trình phúc lợi.
- Phấn đấu xây dựng Đoan Hùng trở thành trung tâm nông nghiệp – công nghiệp sạch phía Bắc tỉnh Phú Thọ.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Đoan Hùng
Tầm nhìn đến năm 2050
- Hướng tới trở thành huyện phát triển bền vững, hiện đại, có đô thị trung tâm đạt tiêu chí loại IV, gắn với trục động lực phát triển kinh tế của tỉnh.
- Bảo tồn tốt không gian văn hóa, môi trường sinh thái và di tích lịch sử, phát triển Đoan Hùng thành điểm đến du lịch nông nghiệp và lễ hội truyền thống đặc sắc vùng trung du Bắc Bộ.
