Tổng quan về huyện Đô Lương trước sáp nhập
Huyện Đô Lương, với vị trí chiến lược tại trung tâm Nghệ An, đóng vai trò cầu nối giữa vùng đồng bằng ven biển và miền núi phía Tây. Trước sáp nhập, huyện có diện tích tự nhiên 350,433 km², dân số năm 2019 đạt 213.543 người, mật độ dân số khoảng 609 người/km², theo thống kê chính thức từ Báo Nghệ An. Đến năm 2023, dân số ước tính tăng lên khoảng 220.000 người, với mật độ 628 người/km², phản ánh xu hướng đô thị hóa nhanh.
Ranh giới hành chính của huyện Đô Lương trước sáp nhập bao gồm:
- Phía Bắc giáp huyện Tân Kỳ
- Phía Nam giáp huyện Nam Đàn
- Phía Đông giáp huyện Yên Thành và Nghi Lộc
- Phía Tây giáp huyện Anh Sơn và Thanh Chương
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, huyện Đô Lương được tổ chức với 33 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 1 thị trấn và 32 xã, đảm bảo quản lý hiệu quả và thúc đẩy phát triển đồng đều. Thị trấn Đô Lương là trung tâm hành chính, kinh tế và văn hóa, trong khi các xã phân bố rộng khắp, từ vùng đồng bằng đến đồi núi. Hệ thống này đã tạo nền tảng vững chắc cho các hoạt động sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và bảo tồn văn hóa.
Các đơn vị hành chính bao gồm: Thị trấn Đô Lương, xã Bắc Sơn, xã Bài Sơn, xã Bồi Sơn, xã Đà Sơn, xã Đại Sơn, xã Đặng Sơn, xã Đông Sơn, xã Giang Sơn Đông, xã Giang Sơn Tây, xã Hiến Sơn, xã Hòa Sơn, xã Hồng Sơn, xã Lạc Sơn, xã Lam Sơn, xã Lưu Sơn, xã Minh Sơn, xã Mỹ Sơn, xã Nam Sơn, xã Ngọc Sơn, xã Nhân Sơn, xã Quang Sơn, xã Tân Sơn, xã Thái Sơn, xã Thịnh Sơn, xã Thuận Sơn, xã Thượng Sơn, xã Tràng Sơn, xã Trù Sơn, xã Trung Sơn, xã Văn Sơn, xã Xuân Sơn, xã Yên Sơn.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng của huyện Đô Lương trước sáp nhập đã được đầu tư mạnh mẽ, đặc biệt trong khuôn khổ chương trình nông thôn mới. Hệ thống giao thông phát triển với các tuyến quốc lộ 7A, 15A, 46 và các tỉnh lộ như ĐT.533, ĐT.534, đạt tiêu chuẩn cấp IV nông thôn, kết nối thị trấn Đô Lương với các xã xa như Ngọc Sơn hay Thuận Sơn. Đến năm 2023, hơn 1.050 km đường nhựa và bê tông được xây mới, 100% xã có đường ô tô đến trung tâm.
Kinh tế
Kinh tế Đô Lương trước sáp nhập chủ yếu dựa vào nông nghiệp, chiếm 70% lao động, nhưng đã có sự chuyển dịch sang công nghiệp và dịch vụ. Năm 2023, tăng trưởng kinh tế đạt 10,97%, với nông-lâm-thủy sản tăng 4,3%, công nghiệp-xây dựng tăng 13,33%, và dịch vụ tăng 11,27%. Giá trị gia tăng bình quân đầu người đạt 73,53 triệu đồng, tăng 10,33% so với năm trước, theo Báo Nghệ An. Nông nghiệp tập trung vào lúa, ngô và cây ăn quả, với sản lượng lương thực đạt 108.702 tấn, vượt 6,57% kế hoạch. Các xã như Nam Sơn và Xuân Sơn dẫn đầu về mô hình nông nghiệp hữu cơ, xuất khẩu sang miền Bắc.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, Đô Lương đặt mục tiêu xây dựng đô thị trung tâm đạt tiêu chí loại IV, với diện tích đô thị khoảng 1.644,2 ha và dân số khoảng 93.000 người. Theo Nghị quyết HĐND tỉnh Nghệ An, huyện triển khai 12 dự án trọng điểm, tổng vốn hơn 5.000 tỷ đồng. Nổi bật là dự án đường cao tốc Bắc Nam đoạn qua Đô Lương, dự kiến hoàn thành năm 2027, giúp kết nối Vinh chỉ trong 30 phút. Dự án CCN Lạc Sơn mở rộng (20 ha) đã thu hút Vinamilk đầu tư nhà máy chế biến sữa năm 2024, tạo 800 việc làm.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Đô Lương
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Đô Lương hướng tới trở thành thị xã loại III, với diện tích đô thị 7.930 ha và dân số khoảng 141.000 người. Đô thị thông minh được xây dựng dựa trên công nghệ 4.0, như hệ thống giám sát môi trường tự động tại sông Lam, đã thí điểm năm 2024 với vốn 100 tỷ đồng. Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam qua huyện, khởi công năm 2035 với vốn ODA Nhật Bản, sẽ nâng cao kết nối với sân bay Vinh và các tỉnh lân cận.
