Tổng quan về huyện Diên Khánh trước sáp nhập
Trước khi điều chỉnh hành chính, huyện Diên Khánh là vùng kinh tế - văn hóa quan trọng phía Tây Nam Nha Trang. Với diện tích khoảng 513 km² và dân số trên 140.000 người năm 2024. Diên Khánh là cửa ngõ kết nối Nha Trang với Tây Nguyên. Đồng thời là trung tâm nông nghiệp công nghệ cao, thương mại, dịch vụ và du lịch văn hóa lịch sử tại Khánh Hòa.
Về địa lý, Diên Khánh có địa hình đa dạng gồm đồng bằng ven sông, đồi gò và dãy núi thấp. Hệ thống sông Cái và nhiều hồ thủy lợi lớn tạo lợi thế phát triển nông nghiệp, thủy lợi và du lịch sinh thái. Diên Khánh nổi bật với Thành cổ Diên Khánh, là công trình kiến trúc quân sự hiếm hoi tại Việt Nam. Cùng nhiều di tích và làng nghề truyền thống, góp phần làm giàu bản sắc văn hóa địa phương.
Ranh giới hành chính:
- Phía Bắc giáp thị xã Ninh Hòa và huyện Khánh Vĩnh
- Phía Nam giáp huyện Cam Lâm
- Phía Đông giáp thành phố Nha Trang
- Phía Tây giáp huyện Khánh Vĩnh
Đơn vị hành chính
Trước điều chỉnh hành chính, huyện Diên Khánh có 17 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm:
- 1 Thị trấn: Diên Khánh.
- 16 Xã: Bình Lộc, Diên An, Diên Điền, Diên Hòa, Diên Lạc, Diên Lâm, Diên Phú, Diên Phước, Diên Sơn, Diên Tân, Diên Thạnh, Diên Thọ, Diên Toàn, Suối Hiệp, Suối Tiên, Xuân Đồng.
Thị trấn Diên Khánh là trung tâm chính trị, hành chính và kinh tế của huyện. Các xã ven Quốc lộ 1A và gần Nha Trang phát triển mạnh về công nghiệp, dịch vụ và thương mại. Các xã vùng trung du và miền núi có thế mạnh về nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy điện và du lịch sinh thái. Đóng góp vào sự phát triển bền vững của huyện.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Diên Khánh có hệ thống giao thông thuận lợi, giữ vai trò quan trọng trong kết nối Nha Trang với Tây Nguyên. Quốc lộ 1A và 27C đi qua trung tâm huyện và các xã trọng điểm như Diên An, Diên Thạnh, Diên Phú. Tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương hàng hóa, nông sản và dịch vụ. Tỉnh lộ 2, 8 và 9 được nâng cấp, kết nối liên xã và liên huyện, hỗ trợ phát triển công nghiệp, du lịch và thương mại.
Huyện gần ga Nha Trang và sân bay quốc tế Cam Ranh, giúp rút ngắn thời gian vận chuyển. Tạo điều kiện thuận lợi cho chuỗi cung ứng, dịch vụ logistics của tỉnh. Đây là lợi thế quan trọng để Diên Khánh phát triển kinh tế, thương mại và du lịch.
Hệ thống điện, nước và thông tin liên lạc được đầu tư đồng bộ. Trên 99% hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia và hơn 90% tiếp cận nước hợp vệ sinh. Về y tế, Diên Khánh có Bệnh viện Đa khoa huyện và 19 trạm y tế xã, thị trấn, cơ bản đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân.
Kinh tế
Trong những năm gần đây, Diên Khánh phát triển theo hướng nông nghiệp công nghệ cao kết hợp thương mại – dịch vụ và công nghiệp chế biến. Toàn huyện có hơn 11.000 ha đất sản xuất nông nghiệp. Giá trị sản xuất bình quân ngành nông nghiệp đạt hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm. Đóng vai trò quan trọng trong cung cấp lương thực và nông sản chất lượng cho Nha Trang và khu vực lân cận.
Bên cạnh nông nghiệp, ngành chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản cũng phát triển mạnh. Đặc biệt là chăn nuôi heo, gia cầm và nuôi cá nước ngọt. Một số mô hình trang trại ứng dụng công nghệ cao đã mang lại hiệu quả kinh tế cao. Giúp tăng thu nhập bình quân của nông dân lên mức 50 - 80 triệu đồng/ha/năm.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Định hướng đến năm 2030, huyện Diên Khánh tập trung phát triển theo hướng nông nghiệp công nghệ cao gắn với công nghiệp chế biến và dịch vụ, du lịch. Đồng thời nâng cấp hệ thống hạ tầng đô thị và nông thôn. Mục tiêu là đưa Diên Khánh trở thành vùng sản xuất nông nghiệp sạch, bền vững. Đồng thời đóng vai trò vành đai kinh tế, dịch vụ hỗ trợ thành phố Nha Trang.
Các dự án trọng điểm là phát triển hạ tầng giao thông kết nối với Quốc lộ 1A, Quốc lộ 27C, đường cao tốc Bắc Nam. Mở rộng các tuyến tỉnh lộ để phục vụ sản xuất và tiêu thụ nông sản. Đầu tư nâng cấp Bệnh viện Đa khoa Diên Khánh, hệ thống y tế, giáo dục. Chỉnh trang đô thị thị trấn Diên Khánh theo tiêu chí đô thị loại IV.
Trong nông nghiệp, Diên Khánh chú trọng mở rộng diện tích cây trồng chủ lực như lúa chất lượng cao, cây ăn quả nhiệt đới,... Phát triển chăn nuôi tập trung, ứng dụng công nghệ cao trong nuôi heo, gà, thủy sản nước ngọt. Song song, huyện khuyến khích đầu tư vào công nghiệp chế biến nông sản, thực phẩm và tiểu thủ công nghiệp. Nhằm gia tăng giá trị sản phẩm địa phương.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Diên Khánh
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Diên Khánh phấn đấu trở thành thị xã trực thuộc tỉnh Khánh Hòa. Kinh tế phát triển toàn diện là nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến, thương mại dịch vụ và du lịch văn hóa, sinh thái. Tương lai là trung tâm nông nghiệp công nghệ cao, cung cấp nông sản chất lượng cho thị trường trong và ngoài nước.
Diên Khánh định hướng trở thành trung tâm dịch vụ, thương mại và du lịch văn hóa, lịch sử phía Tây Nha Trang. Huyện khai thác lợi thế Thành cổ Diên Khánh, làng nghề truyền thống và cảnh quan sinh thái ven sông. Công nghiệp chế biến, tiểu thủ công nghiệp và các cụm công nghiệp sạch giữ vai trò then chốt trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Với định hướng này, Diên Khánh trở thành vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao của Khánh Hòa. Đồng thời là đô thị văn hóa, sinh thái đáng sống và hội nhập quốc tế. Đóng góp quan trọng vào sự phát triển bền vững của tỉnh.
