Tổng quan về huyện Diễn Châu trước sáp nhập
Huyện Diễn Châu, nằm ở phía đông tỉnh Nghệ An, là một trong những địa phương có bề dày lịch sử và tiềm năng phát triển vượt trội. Trước sáp nhập, huyện nổi bật với vị trí địa lý đắc địa, cách thủ đô Hà Nội 260 km và thành phố Vinh 36 km, thuận lợi cho giao thương và kết nối với các trung tâm kinh tế lớn. Với diện tích tự nhiên khoảng 331,62 km² và dân số khoảng 320.671 người (năm 2022), mật độ dân số đạt 968 người/km², Diễn Châu là khu vực đông dân cư, chủ yếu là người Kinh, với khoảng 15% theo đạo Thiên Chúa, tạo nên sự đa dạng về văn hóa và tôn giáo.
Ranh giới hành chính của huyện Diễn Châu trước sáp nhập được xác định rõ ràng như sau:
- Phía Đông giáp Biển Đông qua vịnh Diễn Châu
- Phía Tây giáp huyện Yên Thành
- Phía Nam giáp huyện Nghi Lộc
- Phía Bắc giáp huyện Quỳnh Lưu
Vị trí chiến lược này, cùng với các tuyến giao thông trọng điểm, giúp Diễn Châu trở thành cầu nối quan trọng giữa nội địa và biển cả, mở ra triển vọng lớn cho phát triển kinh tế và đô thị hóa.
Đơn vị hành chính
Trước năm 2025, huyện Diễn Châu được tổ chức thành 32 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 1 thị trấn và 31 xã, phản ánh sự phân bố hợp lý giữa trung tâm đô thị và các vùng nông thôn. Thị trấn Diễn Thành, đóng vai trò huyện lỵ, là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa, nơi đặt trụ sở hành chính và các khu chợ đầu mối sầm uất.
Danh sách các đơn vị hành chính bao gồm: Thị trấn Diễn Thành, xã Diễn An, Diễn Bích, Diễn Cát, Diễn Đoài, Diễn Đồng, Diễn Hải, Diễn Hạnh, Diễn Hoa, Diễn Hoàng, Diễn Hồng, Diễn Hùng, Diễn Kim, Diễn Kỷ, Diễn Lâm, Diễn Liên, Diễn Lộc, Diễn Lợi, Diễn Minh, Diễn Mỹ, Diễn Ngọc, Diễn Nguyên, Diễn Phong, Diễn Phú, Diễn Phúc, Diễn Quảng, Diễn Tân, Diễn Thái, Diễn Tháp, Diễn Thắng, Diễn Thịnh, Diễn Thọ, Diễn Trường, Diễn Trung, Diễn Vạn, Diễn Xuân, Diễn Yên.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng giao thông của Diễn Châu trước sáp nhập là một trong những điểm sáng, góp phần định vị huyện như một trung tâm kinh tế mới của Nghệ An. Quốc lộ 1A và đường sắt Bắc Nam chạy qua huyện, với ga Diễn Thành là điểm dừng quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa và hành khách. Đặc biệt, hai tuyến cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu và Diễn Châu - Bãi Vọt, hoàn thành trước năm 2025, đã rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển, kết nối Diễn Châu với Hà Nội và các tỉnh phía Nam.
Kinh tế
Kinh tế Diễn Châu trước sáp nhập ghi dấu ấn với sự chuyển dịch từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, đạt tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 12-15%/năm trong giai đoạn 2018-2024. Nông nghiệp, chiếm khoảng 40% giá trị sản xuất, tập trung vào cây lúa chất lượng cao và nuôi trồng thủy sản ở các xã Diễn Bích, Diễn Vạn, với sản lượng tôm, cá tra đạt hàng chục nghìn tấn mỗi năm.
Dịch vụ và thương mại phát triển mạnh tại thị trấn Diễn Thành, với các chợ đầu mối và siêu thị lớn, đóng góp 25% GRDP. Năm 2024, giá trị sản xuất toàn huyện đạt khoảng 18.580 tỷ đồng, vượt 110% kế hoạch, nhờ các dự án lớn như VSIP Nghệ An 2 và cảng cá Lạch Vạn. Thu ngân sách đạt hơn 2.500 tỷ đồng, chủ yếu từ thuế công nghiệp và phí cảng biển. Dù vậy, kinh tế huyện vẫn đối mặt với thách thức như phụ thuộc vào lao động giá rẻ và biến động giá nông sản.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, Diễn Châu hướng tới trở thành đô thị loại III, với tỷ lệ đô thị hóa đạt 50% và GRDP bình quân đầu người khoảng 150 triệu đồng. Theo Quy hoạch vùng huyện Diễn Châu (Quyết định 2485/QĐ-UBND), các dự án trọng điểm bao gồm tuyến đường tránh đô thị Diễn Thành (15 km, vốn 1.200 tỷ đồng, khởi công 2025), kết nối QL7A và QL7B để giảm ùn tắc, và cụm công nghiệp công nghệ cao Diễn Phú (40 ha, triển khai 2025), thu hút FDI trong lĩnh vực điện tử, dự kiến tạo 5.000 việc làm.
Dự án Khu đô thị Phủ Diễn mở rộng (3.800 ha, đến 2040) sẽ tích hợp khu dân cư thông minh và công viên ven biển, thúc đẩy du lịch tại Đền Cuông và bãi biển Diễn Thành, với mục tiêu doanh thu du lịch đạt 2.000 tỷ đồng/năm. Nông nghiệp công nghệ cao được đẩy mạnh thông qua chương trình chuyển đổi số tại Diễn Hải (hợp tác với Bộ Nông nghiệp, từ 2024), tăng năng suất thủy sản 30%. Các dự án giao thông như đường ven biển Nghi Sơn - Cửa Lò và cầu Sơn Tịnh tại Diễn Trường cũng được triển khai, hỗ trợ kết nối khu vực.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Diễn Châu
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Diễn Châu hướng tới trở thành đô thị loại II, trung tâm kinh tế - du lịch của Bắc Trung Bộ, với GRDP đạt 50.000 tỷ đồng và tỷ lệ đô thị hóa 70%. Các dự án dài hạn bao gồm mở rộng Khu công nghiệp Thọ Lộc lên 1.000 ha (giai đoạn 2 từ 2030, vốn bổ sung 300 triệu USD), tập trung vào năng lượng tái tạo và sản xuất xanh, giảm 40% phát thải carbon. Cảng nước sâu Diễn Châu (500 ha, lập kế hoạch từ 2026, hợp tác Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn) sẽ xử lý 20 triệu tấn hàng/năm, kết nối với cao tốc Bắc - Nam để tăng xuất khẩu.
