Huyện Đắk R’lấp, nằm ở phía tây nam tỉnh Đắk Nông, là một vùng đất giàu tiềm năng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, nền kinh tế nông nghiệp phát triển, và những bước tiến mạnh mẽ trong quy hoạch đô thị. Trước khi trải qua quá trình sáp nhập hành chính vào năm 2025, huyện nổi bật với bản đồ hành chính rõ ràng, phản ánh sự phân bố của 11 đơn vị hành chính cấp xã, cùng hệ thống giao thông huyết mạch và các điểm nhấn văn hóa, kinh tế.
Tổng quan về huyện Đắk R’lấp trước sáp nhập
Đắk R’lấp là một huyện quan trọng của tỉnh Đắk Nông, cách thành phố Gia Nghĩa 24 km và Thành phố Hồ Chí Minh 230 km theo Quốc lộ 14. Với diện tích 635,84 km² và dân số khoảng 83.555 người (2019), huyện có mật độ dân số trung bình 131 người/km², phản ánh một khu vực nông thôn phát triển với tiềm năng đô thị hóa. Địa hình huyện chủ yếu là đồi núi, độ cao trung bình 500–600m, với đất đỏ bazan tơi xốp, lý tưởng cho các loại cây công nghiệp như cà phê và hồ tiêu. Sông Đắk R’lấp chảy qua trung tâm huyện, cùng các hồ, ao, đầm nhỏ, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất và đời sống.
Ranh giới hành chính:
- Phía Đông giáp thành phố Gia Nghĩa
- Phía Tây giáp huyện Bù Đăng (Bình Phước)
- Phía Nam giáp huyện Bảo Lâm và Đạ Huoai (Lâm Đồng), với ranh giới là sông Đồng Nai
- Phía Bắc giáp huyện Tuy Đức
Đắk R’lấp không chỉ nổi bật với cảnh quan thiên nhiên mà còn là trung tâm kinh tế, văn hóa của tiểu vùng phía nam Đắk Nông. Bản đồ hành chính trước sáp nhập cho thấy sự phân bố hợp lý của các đơn vị hành chính, hỗ trợ hiệu quả cho quản lý và phát triển kinh tế - xã hội.
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập vào năm 2025, huyện Đắk R’lấp được tổ chức thành 11 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 1 thị trấn và 10 xã, với thị trấn Kiến Đức là trung tâm hành chính, kinh tế và văn hóa của huyện. Các đơn vị này được phân bố hợp lý, tận dụng địa hình và tài nguyên để phát triển nông nghiệp, công nghiệp, và du lịch. Danh sách các đơn vị hành chính bao gồm: Thị trấn Kiến Đức, Xã Đắk Ru, Xã Đắk Sin, Xã Đắk Wer, Xã Đạo Nghĩa, Xã Hưng Bình, Xã Kiến Thành, Xã Nghĩa Thắng, Xã Nhân Cơ, Xã Nhân Đạo, Xã Quảng Tín.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Đắk R’lấp sở hữu hệ thống hạ tầng giao thông tương đối phát triển, đóng vai trò huyết mạch trong việc kết nối với các khu vực lân cận và thúc đẩy kinh tế. Quốc lộ 14 (đường Hồ Chí Minh) là tuyến đường chính, xuyên qua thị trấn Kiến Đức và các xã như Kiến Thành, Đạo Nghĩa, Nhân Cơ, kết nối Đắk R’lấp với Gia Nghĩa, Bình Phước, và TP.HCM. Bên cạnh đó, các tuyến Tỉnh lộ 685 và 686 hỗ trợ giao thương nội huyện và liên kết với các tỉnh lân cận. Bản đồ giao thông huyện cho thấy sự phân bố hợp lý của các tuyến đường, tạo điều kiện cho vận tải, logistics, và phát triển thương mại.
Ngoài giao thông đường bộ, huyện có mạng lưới sông suối, với sông Đắk R’lấp và sông Đồng Nai (ranh giới phía nam) đóng vai trò quan trọng trong thủy lợi và sinh hoạt. Tuy nhiên, hệ thống đường thủy và đường sắt hiện chưa được khai thác, còn đường hàng không chưa triển khai do hạn chế về quy mô. Về hạ tầng đô thị, thị trấn Kiến Đức đang được đầu tư mạnh mẽ để đáp ứng tiêu chí đô thị loại 4, với các dự án xây dựng khu dân cư, trung tâm hành chính, và hệ thống xử lý rác thải.
Kinh tế
Nền kinh tế của Đắk R’lấp chủ yếu dựa vào nông nghiệp và chế biến lâm sản, với các sản phẩm chủ lực như cà phê, hồ tiêu, và hạt điều. Huyện có hơn 20.000 ha đất trồng cà phê, chủ yếu là giống Robusta, nổi tiếng với hạt to, vị đậm, và hậu ngọt, được xuất khẩu sang châu Âu và châu Á. Hồ tiêu, từng được gọi là “vàng đen,” chiếm khoảng 5.000–6.000 ha, tập trung ở các xã như Đắk Wer, Nhân Đạo, và Nghĩa Thắng.
Tuy nhiên, kinh tế Đắk R’lấp đối mặt với thách thức như thiếu vốn, hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, và nguồn nhân lực chất lượng cao còn hạn chế. Chính quyền địa phương đang thúc đẩy các giải pháp như hợp tác xã, chuỗi cung ứng, và đầu tư chế biến sâu để nâng cao giá trị nông sản. Du lịch sinh thái và nông nghiệp (coffee tour, farmstay) cũng được xem là hướng đi mới, tận dụng cảnh quan cao nguyên và đất đỏ bazan.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Huyện Đắk R’lấp đang hướng tới mục tiêu trở thành thị xã vào năm 2025, đóng vai trò trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tiểu vùng phía nam Đắk Nông. Bản đồ quy hoạch đến năm 2030 và tầm nhìn 2050 thể hiện tham vọng xây dựng một đô thị hiện đại, bền vững, với trọng tâm là phát triển hạ tầng, công nghiệp, và du lịch.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Đắk R'lấp
Giai đoạn đến năm 2030
Theo Quyết định số 2073/QĐ-UBND ngày 09/12/2022 của UBND tỉnh Đắk Nông, quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030 của Đắk R’lấp xác định tổng diện tích 65.583,86 ha, bao gồm 54.401,86 ha đất nông nghiệp, 9.074 ha đất phi nông nghiệp, và 108 ha đất chưa sử dụng. Trong đó, 2.736,32 ha đất nông nghiệp sẽ được chuyển đổi sang phi nông nghiệp để phục vụ đô thị hóa và công nghiệp. Các dự án trọng điểm bao gồm nâng cấp hạ tầng giao thông nội thị, quy hoạch khu dân cư tại thị trấn Kiến Đức, và xây dựng hệ thống xử lý rác thải. Khu công nghiệp Nhân Cơ tiếp tục được mở rộng, tập trung vào chế biến alumin và các ngành phụ trợ nhôm, với mục tiêu thu hút đầu tư quốc tế.
Huyện cũng đẩy mạnh phát triển nông nghiệp bền vững, khuyến khích mô hình cà phê và hồ tiêu hữu cơ, kết hợp du lịch trải nghiệm. Các dự án giao thông như nâng cấp Quốc lộ 14, Tỉnh lộ 685, 686 sẽ cải thiện kết nối với TP.HCM và các tỉnh lân cận. Tổng vốn đầu tư dự kiến giai đoạn 2020–2025 là 5.000 tỷ đồng, với sự tham gia của ngân sách Nhà nước và nguồn vốn tư nhân, đảm bảo sự hài hòa giữa kinh tế, xã hội, và môi trường.
Tầm nhìn đến năm 2050
Nhìn xa hơn, Đắk R’lấp hướng tới trở thành một thị xã hiện đại, trung tâm kinh tế vùng Tây Nguyên. Tầm nhìn 2050 tập trung vào phát triển đô thị bền vững, với các khu dân cư thông minh và hạ tầng giao thông đồng bộ. Bản đồ quy hoạch dài hạn nhấn mạnh việc bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, như rừng nguyên sinh và sông Đồng Nai, đồng thời phát triển du lịch sinh thái và văn hóa. Các dự án như mở rộng Khu công nghiệp Nhân Cơ, xây dựng farmstay và khu nghỉ dưỡng tại các đồi thông ở Hưng Bình, Kiến Thành, sẽ tạo động lực kinh tế mới. Huyện cũng đặt mục tiêu phát triển các làng văn hóa M’Nông và Ê Đê thành điểm đến du lịch cộng đồng, với các trải nghiệm như lễ hội cồng chiêng và homestay.
Ngoài ra, Đắk R’lấp sẽ tiếp tục đầu tư vào giáo dục và nhân lực chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu công nghiệp và dịch vụ. Các dự án hạ tầng như cải tạo sông Đắk R’lấp và phát triển du lịch sông nước trên sông Đồng Nai (chèo SUP, nhà bè) được kỳ vọng sẽ nâng cao giá trị cảnh quan. Với định hướng rõ ràng và các dự án thực tế, Đắk R’lấp đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ hành chính và bản đồ quy hoạch của Đắk Nông.
