Tổng quan về huyện Đại Lộc trước sáp nhập
Huyện Đại Lộc nằm ở phía bắc tỉnh Quảng Nam, tọa độ trung tâm khoảng 15°53′29″B đến 108°07′5″Đ. Đại Lộc có vị trí địa lý khá thuận lợi cho việc giao lưu, phát triển: là vùng vành đai, cách trung tâm thành phố Đà Nẵng 25 km về phía Tây Nam, cách Tam Kỳ 70 km giúp hàng hóa, du lịch và logistics lưu thông nhanh về cảng biển, sân bay và ga đường sắt lớn.
Diện tích tự nhiên đạt 585,6 km², chiếm khoảng 5,6% diện tích tỉnh Quảng Nam. Bản đồ hành chính huyện Đại Lộc trước sáp nhập thường được minh họa với các ranh giới rõ nét, nơi sông Vu Gia chảy qua huyện theo hướng tây - đông, chia cắt địa hình thành đồng bằng phù sa màu mỡ ở trung tâm và đồi núi thấp ở phía tây. Đất đai đa dạng bao gồm đất phù sa sông, đất xám bạc màu, đất đỏ vàng và đất cát pha, phù hợp cho nông nghiệp và công nghiệp nhẹ.
Dân số huyện trước sáp nhập là 141.851 người, với mật độ trung bình 242 người/km². Trong đó, dân cư thành thị chiếm khoảng 12% (17.493 người), chủ yếu tập trung tại thị trấn Ái Nghĩa, còn lại 88% (124.358 người) là dân cư nông thôn. Cộng đồng dân cư chủ yếu là người Kinh, xen lẫn một số dân tộc thiểu số như Cơ-tu ở các xã vùng núi như Đại Sơn, Đại Quang.
Ranh giới hành chính:
- Phía Đông giáp thị xã Điện Bàn và huyện Duy Xuyên
- Phía Tây giáp huyện Nam Giang và huyện Đông Giang
- Phía Nam giáp huyện Quế Sơn
- Phía Bắc giáp huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Đại Lộc gồm 18 đơn vị hành chính cấp xã:
- 1 thị trấn: Ái Nghĩa (huyện lỵ)
- 17 xã: Đại An, Đại Chánh, Đại Cường, Đại Đồng, Đại Hiệp, Đại Hòa, Đại Hồng, Đại Hưng, Đại Lãnh, Đại Minh, Đại Nghĩa, Đại Phong, Đại Quang, Đại Sơn, Đại Tân, Đại Thắng, Đại Thạnh.
Mỗi xã, thị trấn đều có hệ thống thôn, khối phố quản lý chặt chẽ, tạo thuận lợi cho công tác chỉ đạo điều hành và phát triển cơ sở hạ tầng.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Bản đồ hành chính huyện Đại Lộc trước sáp nhập cho thấy mạng lưới đường bộ dày đặc, với quốc lộ 14B (dài khoảng 20 km qua huyện) là trục chính kết nối Đà Nẵng và Tây Nguyên, cùng các tỉnh lộ như DT609, DT609C nối các xã vùng sâu như Đại Sơn, Đại Lãnh với huyện lỵ. Hệ thống cầu cống qua sông Vu Gia được nâng cấp, giảm thiểu lũ lụt hàng năm.
Hạ tầng điện, viễn thông phát triển đồng bộ, cấp nước tập trung được mở rộng, các trạm y tế, trường học, trung tâm văn hóa xã đều được cải tạo, nâng cấp phục vụ nhu cầu dân sinh. Cơ sở vật chất phục vụ nông thôn mới, như kiên cố hóa đường giao thông nội thôn và hệ thống thu gom rác thải, cũng đã hoàn thành tại nhiều xã.
Kinh tế
Kinh tế huyện Đại Lộc những năm gần đây duy trì tốc độ tăng trưởng tích cực. Năm 2024, tổng giá trị sản xuất toàn huyện đạt hơn 16.311 tỷ đồng, tăng 9,8% so với năm 2023, hoàn thành 98% kế hoạch đề ra. Trong cơ cấu này, ngành nông – lâm – thủy sản đạt 1.673 tỷ đồng, tăng 4,45% so với cùng kỳ. Sự tăng trưởng ổn định của khu vực nông nghiệp cho thấy vai trò bệ đỡ quan trọng, trong khi công nghiệp và dịch vụ đang trở thành động lực mới thúc đẩy quy mô kinh tế.
Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp phát triển nhưng tăng trưởng thấp năm 2024 do khó khăn thị trường đầu ra, hàng tồn kho cao. Toàn huyện có 64 doanh nghiệp thành lập mới năm 2024 với vốn đăng ký 149,9 tỷ đồng. Tín dụng chính sách hỗ trợ lớn, năm 2024 giúp 3.699 lượt hộ nghèo, cận nghèo sản xuất kinh doanh, góp phần thoát nghèo bền vững.
Thương mại - dịch vụ tăng mạnh, giá trị sản xuất năm 2024 ước 4.506 tỷ đồng, tăng 14,04% so với 2023. Tập trung tại Ái Nghĩa với chợ trung tâm, khu buôn bán, dịch vụ logistics kết nối Đà Nẵng. Du lịch sinh thái và làng nghề bắt đầu phát triển, hỗ trợ kinh tế địa phương. Thu ngân sách năm 2024 vượt kế hoạch, đạt hơn 1.396 tỷ đồng từ các ngành.
Làng nghề truyền thống
Đại Lộc lưu giữ khoảng 10 làng nghề thủ công:
- Làng trống Lâm Yên (xã Đại Minh): Hơn 200 năm tuổi, chuyên làm trống, chiêng đồng với thương hiệu “Nhất trống Lâm Yên” nổi tiếng khắp miền Trung – Tây Nguyên.
- Làng đan lờ Trung An (thị trấn Ái Nghĩa): Đan lờ bắt cá, rổ rá, lồng đèn truyền thống, sản phẩm xuất đi nhiều tỉnh, giữ chân nghề thủ công.
- Làng hương Phú Lộc (xã Đại An): Nghề làm hương truyền thống, cung cấp cho miếu đường, chùa chiền quanh vùng.
Thời gian qua, các làng nghề áp dụng một số máy móc hỗ trợ, xây dựng gian mẫu, giới thiệu sản phẩm trên sàn thương mại điện tử, nhằm bảo tồn và phát triển nghề truyền thống trong bối cảnh thị trường hiện đại.
Di tích và lễ hội
Đại Lộc lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa đậm đà bản sắc:
- Di tích trận quyết chiến Thượng Đức: Nơi ghi dấu khí thế hào hùng của chiến thắng quân sự vào mùa xuân 1974.
- Đền Tưởng niệm Trường An (xã Đại Quang): Thờ các anh hùng dân tộc thời Hậu Lê, thu hút đông đảo nhân dân về lễ hội đầu xuân.
- Chùa Cổ Lâm (xã Đại Đồng): Cổ tự được xây dựng từ thế kỷ XVII, còn lưu giữ nhiều bia ký uy nghi, kiến trúc nghệ thuật độc đáo.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Đại Lộc định hướng phát triển thị trấn Ái Nghĩa trở thành trung tâm đô thị năng động, đóng vai trò là hạt nhân kinh tế – chính trị – xã hội của khu vực phía Bắc tỉnh Quảng Nam. Theo Quy hoạch chung thị trấn Ái Nghĩa, đô thị sẽ được mở rộng mạnh mẽ về phía Bắc, kết nối liền mạch với xã Đại Hiệp nhằm tạo ra hành lang phát triển trực tiếp với thành phố Đà Nẵng. Không gian phát triển bao gồm cả khu vực hiện hữu và các khu mới, với điểm nhấn là khu đô thị ven sông, khu dân cư chỉnh trang, nhà ở công nhân và khu dành cho chuyên gia tại khu phố đồi Hòa An.
Bên cạnh đó, huyện chú trọng đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật như giao thông, cấp điện, cấp nước, thoát nước và viễn thông, đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn của một đô thị hiện đại. Đại Lộc hướng tới phát triển kinh tế trên nền tảng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm địa phương. Song song với đó, dịch vụ, thương mại và tiểu thủ công nghiệp sẽ được mở rộng, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và nâng cao đời sống người dân.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch bản đồ quy hoạch huyện Đại Lộc
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050 của huyện Đại Lộc được định hướng dựa trên Quy hoạch tỉnh Quảng Nam, trong đó huyện giữ vị trí quan trọng trên các hành lang kinh tế kết nối Tây Nguyên với Đà Nẵng thông qua trục Quốc lộ 14B và các tuyến giao thông chiến lược khác. Đại Lộc sẽ phát triển theo mô hình kinh tế xanh, bền vững, khai thác lợi thế quỹ đất để mở rộng các khu công nghiệp sạch, dịch vụ logistics, nông nghiệp sinh thái và năng lượng tái tạo. Đồng thời bảo vệ rừng, quản lý rủi ro thiên tai, đổi mới toàn diện, chuyển đổi số trong quản lý và sản xuất để đạt tăng trưởng nhanh, toàn diện, bền vững.
