Tổng quan về huyện Chiêm Hóa trước sáp nhập
Huyện Chiêm Hóa nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Tuyên Quang, là một trong những địa bàn rộng lớn và giàu truyền thống lịch sử văn hóa. Được thành lập năm 1957, huyện có diện tích 1.146,24 km² cùng dân số đạt 127.073 người, phân bố không đồng đều, tập trung đông ở khu vực thị trấn Vĩnh Lộc và các xã ven trục giao thông chính.
Chiêm Hóa sở hữu địa hình đồi núi thấp xen kẽ các thung lũng, cánh đồng nhỏ dọc sông Gâm. Khí hậu nhiệt đới ẩm đặc trưng miền núi, mùa đông lạnh, mùa hè nóng ẩm, thuận lợi phát triển nông - lâm nghiệp và chăn nuôi đại gia súc. Sông Gâm, sông Phó Đáy cùng nhiều suối lớn nhỏ không chỉ cung cấp nguồn nước cho sản xuất mà còn tạo cảnh quan thiên nhiên phong phú.
Ranh giới hành chính của huyện Chiêm Hóa trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Hàm Yên
- Phía Tây giáp huyện Na Hang
- Phía Nam giáp huyện Yên Sơn
- Phía Bắc giáp tỉnh Bắc Kạn
Đơn vị hành chính
Huyện Chiêm Hóa được chia thành 1 thị trấn trung tâm và 23 xã. Mỗi đơn vị hành chính đều mang nét đặc trưng riêng về văn hóa, phong tục và thế mạnh sản xuất, tạo nên diện mạo đa dạng và đậm đà bản sắc của vùng đất Chiêm Hóa.
Các đơn vị hành chính trước sáp nhập gồm: Thị trấn Vĩnh Lộc, xã Bình Nhân, xã Bình Phú, xã Hà Lang, xã Hòa An, xã Hòa Phú, xã Hùng Mỹ, xã Kiên Đài, xã Kim Bình, xã Linh Phú, xã Ngọc Hội, xã Nhân Lý, xã Phú Bình, xã Phúc Thịnh, xã Tân An, xã Tân Mỹ, xã Tân Thịnh, xã Tri Phú, xã Trung Hà, xã Trung Hòa, xã Vinh Quang, xã Xuân Quang, xã Yên Lập, xã Yên Nguyên.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Chiêm Hóa sở hữu hạ tầng cơ bản từng bước được đầu tư, nâng cấp, đáp ứng nhu cầu dân sinh và phát triển kinh tế - xã hội. Mạng lưới giao thông chủ yếu là các tuyến đường tỉnh, đường huyện, đường liên xã. Tuyến Quốc lộ 279 chạy qua, kết nối Chiêm Hóa với các huyện lân cận và tỉnh Bắc Kạn, đóng vai trò quan trọng trong lưu thông hàng hóa, nông sản.
Trục đường chính từ thị trấn Vĩnh Lộc đi các xã vùng sâu được bê tông hóa từng đoạn, nhưng nhiều tuyến nhánh vẫn là đường cấp phối, gây khó khăn trong mùa mưa. Huyện đã triển khai nhiều dự án xây cầu vượt suối, kiên cố hóa đường giao thông nông thôn, nổi bật như cầu Phúc Thịnh, cầu Hòa Phú giúp rút ngắn thời gian vận chuyển nông sản.
Hệ thống điện lưới quốc gia, viễn thông, cấp thoát nước cũng dần được mở rộng. Các công trình trường học, trạm y tế được xây dựng tại hầu hết xã, từng bước cải thiện điều kiện giáo dục và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Mặc dù hạ tầng chưa đồng bộ, song Chiêm Hóa đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội thu hút đầu tư.
Kinh tế
Kinh tế huyện Chiêm Hóa chủ yếu dựa vào nông - lâm nghiệp, chăn nuôi và một phần dịch vụ thương mại. Địa phương có nhiều cánh đồng lúa nước nhỏ ven sông Gâm, diện tích trồng cây lâm nghiệp lớn như keo, mỡ, bồ đề. Những năm gần đây, huyện đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu giấy, gỗ rừng trồng phục vụ xuất khẩu và chế biến công nghiệp.
Nhiều hộ gia đình chăn nuôi trâu, bò, lợn theo hướng hàng hóa, góp phần nâng cao thu nhập và ổn định đời sống. Trong lĩnh vực thương mại, thị trấn Vĩnh Lộc là trung tâm giao thương chính, nơi diễn ra các hoạt động mua bán nông sản, hàng hóa tiêu dùng. Các chợ phiên truyền thống như chợ Hòa Phú, chợ Tân Mỹ vẫn duy trì vai trò quan trọng trong lưu thông hàng hóa khu vực nông thôn.
Nhờ chính sách hỗ trợ sản xuất, chương trình xây dựng nông thôn mới, nhiều xã đã đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, cải tạo hệ thống tưới tiêu, đưa cơ giới hóa vào canh tác. Những chuyển biến này góp phần từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giảm nghèo bền vững.
Làng nghề truyền thống
Huyện Chiêm Hóa không có nhiều làng nghề truyền thống quy mô lớn được công nhận chính thức. Một số xã có nghề đan lát, dệt thổ cẩm và chế biến mây tre nhưng chỉ mang tính nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ nhu cầu trong huyện. Do chưa hình thành được chuỗi giá trị và thương hiệu, làng nghề chưa trở thành điểm tựa kinh tế bền vững. Các cấp chính quyền đang có chủ trương bảo tồn, khuyến khích phát triển nghề truyền thống gắn với du lịch cộng đồng.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Chiêm Hóa có nhiều di tích lịch sử và danh thắng nổi bật, tiêu biểu nhất là Khu di tích Kim Bình, nơi Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổ chức Đại hội Đảng lần thứ II năm 1951. Khu di tích này được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt, hằng năm đón hàng nghìn lượt khách về thăm quan, tưởng niệm.
Bên cạnh đó, hồ sinh thái Chiêm Hóa và dòng sông Gâm uốn lượn quanh thị trấn Vĩnh Lộc tạo nên khung cảnh yên bình, giàu tiềm năng phát triển du lịch sinh thái. Các lễ hội truyền thống, lễ hội Lồng Tông mừng vụ mùa, nghi lễ Then của dân tộc Tày là nét đẹp văn hóa đặc trưng của vùng đất Chiêm Hóa.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Chiêm Hóa xác định mục tiêu đẩy mạnh phát triển nông - lâm nghiệp bền vững, gắn với xây dựng nông thôn mới và phát triển dịch vụ, thương mại. Một số dự án trọng điểm đã và đang triển khai gồm: nâng cấp Quốc lộ 279, mở rộng đường trục trung tâm thị trấn Vĩnh Lộc, dự án hồ chứa nước Nà Hang - Chiêm Hóa, phát triển vùng nguyên liệu lâm nghiệp tập trung, khu chăn nuôi trâu bò tập trung tại các xã Tri Phú, Kim Bình.
Địa phương tiếp tục huy động nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu, mở rộng điện lưới, viễn thông, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, đồng thời bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Chiêm Hóa
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Chiêm Hóa hướng tới trở thành trung tâm kinh tế - văn hóa phía Tây Bắc của tỉnh Tuyên Quang, phát triển toàn diện trên nền tảng nông nghiệp công nghệ cao, chế biến nông lâm sản, du lịch sinh thái lịch sử.
Địa phương đặt mục tiêu hoàn thiện mạng lưới giao thông kết nối đồng bộ với Na Hang, Bắc Kạn, Yên Sơn; phát triển các khu đô thị sinh thái ven sông Gâm và vùng hồ Chiêm Hóa. Việc bảo vệ môi trường, gìn giữ cảnh quan tự nhiên, bảo tồn di tích lịch sử và đa dạng văn hóa dân tộc sẽ được lồng ghép xuyên suốt trong các quy hoạch phát triển.
