Tổng quan về huyện Châu Phú trước sáp nhập
Huyện Châu Phú nằm ở khu vực trung tâm tỉnh An Giang, giữ vai trò quan trọng trong kết nối giao thương giữa các địa phương trong tỉnh và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Diện tích tự nhiên 425,7 km², huyện lỵ đặt tại thị trấn Cái Dầu, cách thành phố Long Xuyên 33 km về phía bắc và cách thành phố Châu Đốc 22 km về phía nam.
Địa hình của Châu Phú chủ yếu là đồng bằng phù sa, có hệ thống kênh rạch dày đặc như rạch Thầy Phó, rạch Hóa Cù, kênh xáng Cây Dương, rạch Phù Dật, rạch Voi, kênh Vịnh Tre, kênh Cần Thảo, kênh Đào… giúp điều tiết nước và phục vụ sản xuất nông nghiệp. Sông Hậu chảy qua địa bàn không chỉ mang lại nguồn lợi thủy sản dồi dào mà còn là tuyến giao thông thủy huyết mạch.
Ranh giới hành chính trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Phú Tân và huyện Chợ Mới
- Phía Tây giáp thị xã Tịnh Biên
- Phía Nam giáp huyện Châu Thành
- Phía Bắc giáp thành phố Châu Đốc
Huyện Châu Phú còn nổi tiếng với văn hóa lễ hội mang sắc thái dân gian đậm nét, ẩm thực phong phú và đặc sản mùa nước nổi – yếu tố góp phần tạo nên sức hút du lịch cho vùng đất này.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Châu Phú gồm 2 thị trấn và 11 xã. Mạng lưới hành chính này bao phủ từ vùng trung tâm đến khu vực ven sông, giúp việc quản lý và phát triển kinh tế – xã hội diễn ra thuận lợi.
Danh sách đơn vị hành chính: Thị trấn Cái Dầu, Thị trấn Vĩnh Thạnh Trung, Xã Bình Chánh, Xã Bình Long, Xã Bình Mỹ, Xã Bình Phú, Xã Bình Thủy, Xã Đào Hữu Cảnh, Xã Khánh Hòa, Xã Mỹ Đức, Xã Mỹ Phú, Xã Ô Long Vĩ, Xã Thạnh Mỹ Tây.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Châu Phú sở hữu hệ thống giao thông đa dạng gồm cả đường bộ và đường thủy. Quốc lộ 91 chạy qua huyện đóng vai trò trục chính, kết nối Long Xuyên – Châu Đốc – Hà Tiên. Ngoài ra, đường cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng đi qua địa bàn mở ra cơ hội lớn cho giao thương liên vùng.
Đường thủy với sông Hậu và các tuyến kênh rạch lớn giúp vận tải hàng hóa và hành khách thuận lợi quanh năm. Hệ thống giao thông nông thôn được cải thiện đáng kể, phục vụ sản xuất và đời sống dân sinh.
Bên cạnh hạ tầng giao thông, huyện cũng đầu tư các công trình thiết yếu như chợ trung tâm, trường học, bệnh viện, khu dân cư mới. Chợ Cái Dầu là trung tâm thương mại sầm uất nhất huyện, đóng vai trò đầu mối lưu thông hàng hóa.
Kinh tế
Kinh tế Châu Phú phát triển dựa trên nông nghiệp, thương mại – dịch vụ và chế biến thủy sản. Nông nghiệp vẫn là ngành chủ lực với cây lúa chiếm diện tích lớn, ngoài ra còn trồng hoa màu và nuôi thủy sản trên sông, kênh rạch.
Thương mại – dịch vụ phát triển mạnh tại thị trấn Cái Dầu và Vĩnh Thạnh Trung, nơi tập trung chợ, cửa hàng, dịch vụ hậu cần nông nghiệp. Các tuyến giao thông quan trọng giúp huyện trở thành điểm trung chuyển hàng hóa giữa Châu Đốc, Long Xuyên và các huyện lân cận.
Đặc sản mùa nước nổi như cá linh, cá chốt, cá thác lác, mắm cá tra, khô cá ba sa đã trở thành thương hiệu ẩm thực địa phương, vừa phục vụ tiêu dùng vừa xuất đi nhiều nơi.
Văn hóa
Huyện Châu Phú là vùng đất giàu truyền thống văn hóa với nhiều lễ hội mang đậm bản sắc dân gian. Tiêu biểu có lễ Kỳ Yên – dịp quan trọng để người dân tạ ơn Thành hoàng Bổn cảnh, cầu mưa thuận gió hòa; đua thuyền Đình Bình Thủy – sự kiện sôi động thu hút đông đảo người dân và du khách; cùng lễ vía Quản cơ Trần Văn Thành – vị anh hùng chống Pháp, gắn liền với lịch sử kháng chiến của vùng đất này.
Ẩm thực Châu Phú cũng mang đậm chất quê, nổi bật với cá lóc nướng trui, lẩu cháo cá lóc rau đắng, khô cá tra phồng, khô ba sa. Mùa nước nổi, đồng ruộng và kênh rạch đầy ắp cá linh, cá chốt, cá thác lác, cá leo… Người dân đánh bắt rồi chế biến thành mắm, khô, hoặc nước mắm truyền thống, vừa để tiêu dùng vừa trở thành sản phẩm đặc trưng của địa phương.
Không chỉ giữ gìn các phong tục, tập quán lâu đời, Châu Phú còn chú trọng bảo tồn di tích lịch sử, đình làng và các công trình tín ngưỡng – nơi diễn ra nhiều hoạt động văn hóa cộng đồng. Đây là nền tảng để huyện phát huy giá trị văn hóa, kết hợp với phát triển kinh tế – xã hội trong thời kỳ hội nhập.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Theo quy hoạch, huyện Châu Phú đặt mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế – dịch vụ quan trọng ở khu vực trung tâm tỉnh An Giang, với định hướng phát triển hài hòa giữa nông nghiệp, công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp và thương mại – dịch vụ.
Các phương hướng chính gồm:
- Phát triển hạ tầng giao thông: Nâng cấp mạng lưới đường bộ, nhất là Quốc lộ 91 và các tuyến đường kết nối nông thôn, tạo sự liên thông với các huyện, thành phố và tuyến cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng.
- Xây dựng các khu công nghiệp và cụm công nghiệp: Tập trung tại các vị trí thuận lợi về giao thông, nhằm thu hút doanh nghiệp chế biến nông – thủy sản, sản xuất hàng tiêu dùng và vật liệu xây dựng.
- Phát triển thương mại – dịch vụ: Hình thành trung tâm thương mại hiện đại tại thị trấn Cái Dầu và Vĩnh Thạnh Trung, mở rộng chợ đầu mối nông sản.
- Nâng cao chất lượng môi trường sống: Tăng diện tích cây xanh, nâng cấp hệ thống cấp thoát nước và xử lý rác thải, bảo vệ di sản văn hóa.
Các dự án trọng điểm đến 2030:
- Khu đô thị mới Châu Phú: Nhà ở, trường học, bệnh viện, khu thương mại và tiện ích công cộng.
- Khu kinh tế cửa khẩu Châu Phú: Tập trung phát triển kinh tế biên giới, tăng cường hoạt động xuất nhập khẩu.
- Khu đô thị sinh thái và du lịch Trà Sư: Kết hợp nhà nghỉ, nhà hàng và bảo tồn cảnh quan thiên nhiên.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Châu Phú hướng tới trở thành đô thị loại III hoặc cao hơn, đóng vai trò trung tâm dịch vụ – công nghiệp – thương mại của vùng trung tâm An Giang.
Tầm nhìn phát triển gồm:
- Đô thị hiện đại, hạ tầng đồng bộ: Hoàn thiện hệ thống giao thông kết nối liên vùng, ứng dụng công nghệ quản lý đô thị thông minh.
- Nông nghiệp công nghệ cao: Tăng diện tích canh tác ứng dụng công nghệ, phát triển chuỗi giá trị nông sản và thương hiệu đặc sản.
- Kinh tế xanh và bền vững: Đẩy mạnh năng lượng tái tạo, bảo vệ tài nguyên sông nước, chủ động ứng phó biến đổi khí hậu.
- Văn hóa – xã hội phát triển hài hòa: Bảo tồn di sản văn hóa, kết hợp với phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái.
