Tổng quan về huyện Cát Hải trước sáp nhập
Huyện Cát Hải là một đơn vị hành chính thuộc thành phố Hải Phòng, nằm ở phía Đông Nam và bao gồm nhiều đảo lớn nhỏ, trong đó nổi bật nhất là đảo Cát Bà. Trước khi sáp nhập các đơn vị hành chính, Cát Hải có tổng diện tích là 286,98 km² và dân số khoảng 37.142 người. Đây là một huyện đảo có địa hình đặc thù, với phần lớn diện tích là núi đá vôi, rừng nguyên sinh và vùng biển rộng lớn.
Huyện sở hữu vị trí chiến lược khi nằm tại cửa ngõ phía Đông thành phố Hải Phòng, giáp với Vịnh Bắc Bộ. Với đặc điểm bán sơn địa, huyện có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế biển, du lịch và dịch vụ sinh thái biển đảo.
Ranh giới hành chính:
- Phía Đông giáp huyện đảo Vân Đồn (Quảng Ninh)
- Phía Tây giáp huyện Thủy Nguyên và quận Hải An qua cửa sông Cấm
- Phía Nam giáp Vịnh Bắc Bộ
- Phía Bắc giáp huyện Vân Đồn và huyện Yên Hưng (Quảng Ninh)
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Cát Hải bao gồm 2 thị trấn và 10 xã, cụ thể là: Thị trấn Cát Bà, thị trấn Cát Hải, xã Đồng Bài, xã Hoàng Châu, xã Nghĩa Lộ, xã Văn Phong, xã Gia Luận, xã Hiền Hào, xã Phù Long, xã Trân Châu, xã Việt Hải, xã Xuân Đám.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Cát Hải, mặc dù là một huyện đảo với địa hình đặc thù, đã được thành phố Hải Phòng đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng trong nhiều năm qua. Cầu Tân Vũ – Lạch Huyện là điểm nhấn nổi bật, kết nối đất liền với đảo Cát Hải, giúp việc đi lại và vận chuyển hàng hóa từ trung tâm thành phố ra huyện trở nên nhanh chóng và thuận tiện. Tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng – Cát Hải cũng đóng vai trò chiến lược, kết nối khu vực phía Bắc với cảng nước sâu Lạch Huyện – cảng biển lớn nhất miền Bắc Việt Nam hiện nay.
Trên địa bàn huyện, hệ thống cảng biển bao gồm Cảng Lạch Huyện, Cảng Cái Viềng, Cảng Cát Bà… đóng vai trò thiết yếu trong giao thương và vận tải. Đồng thời, huyện cũng đang được quy hoạch và phát triển đồng bộ về điện, nước, viễn thông và xử lý môi trường. Các tuyến đường nội bộ trên đảo, như đường xuyên đảo Cát Bà, đã được nâng cấp nhằm phục vụ giao thông du lịch và dân sinh.
Kinh tế
Kinh tế huyện Cát Hải phát triển dựa trên ba trụ cột chính: du lịch, kinh tế biển và nuôi trồng – khai thác thủy sản. Trong đó, du lịch đóng vai trò then chốt với các khu du lịch nổi tiếng như đảo Cát Bà, vịnh Lan Hạ – được ví như “Vịnh Hạ Long thứ hai”, và hàng loạt điểm tham quan hấp dẫn như Pháo đài Thần Công, bãi biển Cát Cò, bãi tắm Tùng Thu, làng chài Cái Bèo, làng chài Việt Hải, và vườn quốc gia Cát Bà.
Ngoài ra, hệ thống cảng biển và cảng nước sâu Lạch Huyện đang tạo ra động lực phát triển mạnh mẽ cho hoạt động logistics và xuất nhập khẩu. Cùng với đó, nuôi trồng thủy sản như cá lồng bè, tôm hùm, hải sâm, và khai thác hải sản từ vùng biển giàu tài nguyên đang giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương.
Làng nghề truyền thống
Huyện Cát Hải không phải là địa phương có nhiều làng nghề truyền thống theo nghĩa phổ biến như các huyện đồng bằng ven đô. Do đặc thù là một huyện đảo với dân cư phân bố không đều, các hoạt động kinh tế chủ yếu tập trung vào ngư nghiệp, du lịch và dịch vụ hậu cần nghề cá. Tuy nhiên, tại một số địa phương như xã Việt Hải, Trân Châu hay Cát Bà vẫn còn tồn tại những nghề truyền thống mang tính đặc thù gắn với đời sống cư dân vùng biển như nghề đóng thuyền nhỏ, chế biến hải sản khô và nuôi cá lồng.
Trong đó, xã Việt Hải nổi bật với các mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững kết hợp với du lịch cộng đồng. Người dân nơi đây vẫn giữ gìn và truyền lại những kỹ thuật làm nước mắm truyền thống, phơi khô cá trích, mực khô và chế biến các món ăn đặc sản từ biển mang đậm bản sắc địa phương. Đây được xem là một hình thức “làng nghề bản địa” gắn với văn hóa biển và đang được chính quyền khuyến khích phát triển theo hướng sinh thái bền vững.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Cát Hải, đặc biệt là đảo Cát Bà, được thiên nhiên ưu ái ban tặng nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng, làm nên thương hiệu cho du lịch Hải Phòng. Nổi bật trong số đó là Vịnh Lan Hạ, với hàng trăm hòn đảo đá vôi nhô lên giữa làn nước trong xanh, được ví như viên ngọc quý ẩn mình bên cạnh Vịnh Hạ Long.
Vườn quốc gia Cát Bà, nơi được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới, sở hữu hệ sinh thái rừng nguyên sinh phong phú, nhiều loài động – thực vật quý hiếm. Đây cũng là điểm đến không thể bỏ qua của du khách yêu thiên nhiên, thích khám phá và trekking.
Các điểm đến khác như bãi tắm Cát Cò, đảo Khỉ, bãi Tùng Thu, hay Pháo đài Thần Công – nơi ngắm toàn cảnh đảo Cát Bà từ trên cao – đều để lại ấn tượng sâu sắc cho du khách. Ngoài ra, các làng chài cổ như Cái Bèo, Việt Hải cũng là nơi lưu giữ những nét sinh hoạt, phong tục truyền thống đặc trưng của cư dân biển Cát Hải, mang đến trải nghiệm văn hóa độc đáo cho du khách trong và ngoài nước.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Cát Hải đặt mục tiêu trở thành trung tâm du lịch sinh thái biển, đảo cấp quốc gia, gắn với bảo tồn bền vững tài nguyên thiên nhiên và môi trường sinh thái. Chính quyền địa phương tập trung vào việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng du lịch, ưu tiên đầu tư vào hệ thống giao thông kết nối, mở rộng các tuyến tàu cao tốc, cảng biển phục vụ vận chuyển hành khách và hàng hóa.
Dự án Cảng quốc tế Lạch Huyện tiếp tục là trọng điểm với việc đầu tư mở rộng các bến cảng container, hệ thống logistics hiện đại phục vụ cho giao thương quốc tế. Đồng thời, địa phương đẩy mạnh thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào các dự án nghỉ dưỡng cao cấp tại đảo Cát Bà, phát triển các khu resort sinh thái, trung tâm du lịch thông minh và dịch vụ giải trí cao cấp.
Ngoài ra, chính quyền huyện Cát Hải cũng đặt trọng tâm vào việc cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân, thông qua việc đầu tư xây dựng các công trình giáo dục, y tế, nhà ở xã hội và bảo tồn văn hóa bản địa. Phát triển kinh tế biển gắn với an sinh xã hội và bảo vệ chủ quyền biển đảo là định hướng xuyên suốt trong giai đoạn này.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050 của huyện Cát Hải là trở thành một “thành phố đảo thông minh và xanh” – một điểm đến quốc tế về du lịch sinh thái biển đảo, đồng thời là trung tâm logistics hàng hải chiến lược của miền Bắc Việt Nam. Địa phương hướng tới phát triển toàn diện, bền vững trên các trụ cột: kinh tế biển, công nghệ xanh, du lịch bền vững và bảo tồn thiên nhiên.
Hệ sinh thái du lịch biển – đảo sẽ được số hóa và vận hành bởi các nền tảng quản lý thông minh. Cảng nước sâu Lạch Huyện được định hướng trở thành một trong những cảng biển trung chuyển quốc tế lớn nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Vùng lõi đảo Cát Bà được quy hoạch bảo tồn nghiêm ngặt, giữ gìn vẹn nguyên giá trị thiên nhiên, sinh học và văn hóa truyền thống.
Bên cạnh đó, huyện cũng đặt trọng tâm vào đào tạo nhân lực chất lượng cao, thu hút nguồn nhân lực trẻ, sáng tạo và phát triển cộng đồng cư dân văn minh, thân thiện với môi trường. Cát Hải trong tương lai sẽ là hình mẫu cho sự kết hợp giữa phát triển hiện đại và bảo tồn bản sắc tự nhiên đặc hữu của Việt Nam.
