Tổng quan về huyện Cao Phong
Huyện Cao Phong là một huyện miền núi nằm ở trung tâm của tỉnh Hòa Bình, thuộc vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Địa phương này nổi tiếng với đặc sản cam Cao Phong, những bản làng người Mường truyền thống và tiềm năng lớn về du lịch sinh thái gắn với hồ Hòa Bình – một trong những hồ nước nhân tạo lớn nhất Việt Nam.
- Diện tích khoảng 254,37 km² (~25.537 ha)
- Dân số khoảng 45.470 người (năm 2019 và mật độ khoảng 179 người/km²
Vị trí địa lý & tiếp giáp
Huyện Cao Phong có vị trí tiếp giáp như sau:
- Phía đông giáp huyện Kim Bôi và Lạc Sơn
- Phía tây và nam giáp huyện Tân Lạc
- Phía bắc giáp thành phố Hòa Bình và huyện Đà Bắc, vùng giáp ranh lòng hồ sông Đà
Đơn vị hành chính
Huyện Cao Phong trước sáp nhập gồm:
- Thị trấn Cao Phong (lỵ sở) diện tích 9,45 km², dân số ~3.899 người (năm 1999), mật độ ~413 người/km².
- 9 xã Bắc Phong, Bình Thanh, Dũng Phong, Hợp Phong, Nam Phong, Tây Phong, Thạch Yên, Thu Phong, Thung Nai.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông: Quốc lộ 6 là trục chính chạy qua trung tâm huyện thị. Đường tỉnh 12B kết nối từ Thu Phong đi Kim Bôi và Lạc Thủy, qua quốc lộ 6, tạo nên mạng lưới giao thông nội vùng dọc hồ sông Đà.
- Hệ thống thủy nội địa: Sông Đà và hồ Hòa Bình tạo lợi thế giao thông đường thủy, vận tải hàng hóa và du lịch nước nội địa.
- Dịch vụ xã hội – kỹ thuật: Huyện có hệ thống điện, nước hợp vệ sinh phủ rộng; y tế, trường học cơ bản đã phát triển, tuy các xã vùng sâu cần tiếp tục đầu tư.
Kinh tế
- Nông – lâm nghiệp: Cao Phong nổi tiếng với sản phẩm cam đặc sản, chè Shan, cây dược liệu, chăn nuôi trâu bò và khai thác lâm sản rừng bản địa. Vùng Tân Phong, Hợp Phong... đang phát triển diện tích trồng cây ăn quả chất lượng cao.
- Du lịch sinh thái – cộng đồng: Bao quanh bởi hồ Hòa Bình, huyện có nhiều điểm như Thung Nai – danh lam ven hồ nổi tiếng, kết hợp với bản làng Mường là tiềm năng homestay, du lịch sinh thái, câu cá, thuyền.
- Thương mại – dịch vụ: Thị trấn Cao Phong là đầu mối giao dịch nông sản và dịch vụ logistics nội vùng.
Khu công nghiệp/ Làng nghề truyền thống
Các làng nghề truyền thống như dệt Mường, thủ công tre mây, chế biến chè Shan, sản xuất rượu cần... được duy trì tại nhiều xã như Thung Nai, Bắc Phong, Bình Thanh... phục vụ phát triển du lịch văn hóa cộng đồng.
Di tích – Lễ hội
- Di tích & thắng cảnh: Động Thác Bờ ở vùng Thung Nai là điểm tham quan sinh thái nổi bật nền đá, hang động trên hồ. Thị trấn Cao Phong còn nổi bật với Đền Bồng Lai (động Thiên Thai), gắn với truyền thuyết Cô Đôi Thượng Ngàn của tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
- Lễ hội bản địa: Cộng đồng dân tộc Mường chiếm chủ đạo tổ chức lễ hội Cô Đôi, lễ mừng mùa, múa xoè, hát giao duyên... góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc và thu hút du lịch cộng đồng vùng ven hồ.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Hoàn thiện hạ tầng giao thông nội vùng, đặc biệt tuyến đường ven hồ, đường bản đến các xã xa.
- Phát triển nông nghiệp chất lượng cao: sản phẩm OCOP từ cam, chè Shan; xây dựng vùng trồng tập trung, ứng dụng công nghệ cao.
- Khai thác du lịch sinh thái – cộng đồng: homestay bản Mường, trải nghiệm vùng lòng hồ và văn hóa dân tộc.
- Nâng cấp dịch vụ xã hội tại vùng sâu, tăng khả năng tiếp cận y tế – giáo dục – viễn thông nhằm giảm nghèo lâu dài.
Xem thêm: Bản đồ quy hoạch Huyện Cao Phong
Tầm nhìn đến năm 2050
- Cao Phong trở thành điểm đến du lịch sinh thái – văn hóa tiêu biểu vùng Tây Bắc, với hồ nước – bản làng – văn hóa Mường hòa hợp.
- Hình thành mô hình kinh tế xanh – đa ngành tổng hợp: nông nghiệp đặc sản, du lịch trải nghiệm, dịch vụ cộng đồng, logistics vùng hồ.
- Phát triển hệ thống đô thị tại thị trấn Cao Phong bền vững, đồng bộ về hạ tầng xã hội và đô thị cảnh quan môi trường.
- Bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc qua di tích, lễ hội truyền thống và nghề bản địa, gắn kết du lịch và sinh kế bền vững cho người dân.
