Tổng quan về huyện Cam Lộ trước sáp nhập
Cam Lộ thuộc vùng đồng bằng trung tâm Quảng Trị, có hệ thống sông suối (sông Cam Lộ - dòng nhánh khu vực sông Hiếu) và nền địa hình tương đối bằng phẳng so với các huyện miền núi. Điều này tạo thuận lợi cho phát triển nông nghiệp, công nghiệp nhẹ và hạ tầng giao thông. Vị trí gần thành phố Đông Hà giúp Cam Lộ có vai trò “vành đai” cung ứng hàng hoá, dịch vụ cho đô thị tỉnh. Huyện Cam Lộ có tổng diện tích đất tự nhiên hơn 346,9 km², dân số khoảng 47.777 người (2019), trong đó thành thị 6.981 người (14,6%), nông thôn 40.796 người (85,4%). Mật độ dân số khoảng 138 người/km².
Ranh giới tiếp giáp của huyện trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp thành phố Đông Hà.
- Phía Tây giáp huyện Đakrông.
- Phía Nam giáp huyện Triệu Phong.
- Phía Bắc giáp huyện Gio Linh.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Cam Lộ có 8 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm 1 thị trấn và 7 xã. Cụ thể: Thị trấn Cam Lộ, xã Cam Chính, xã Cam Hiếu, xã Cam Nghĩa, xã Cam Thành, xã Cam Thủy, xã Cam Tuyền, xã Thanh An.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cam Lộ là nút kết nối gần quốc lộ 1A, tuyến đường nội tỉnh và là mắt xích quan trọng trong mạng lưới kết nối đến các dự án cấp tỉnh như sân bay Quảng Trị, tuyến cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ (các dự án cao tốc/đường trục tỉnh đang được đẩy mạnh) và các dự án ven biển. Những trục này biến Cam Lộ từ một huyện nông nghiệp đơn thuần sang vị trí chiến lược cho logistics và công nghiệp nhẹ.
Về hạ tầng điện - nước - viễn thông, các khu trung tâm thị trấn, các xã lớn đã phủ lưới điện, nước sạch, viễn thông 3G/4G/5G cơ bản; tỉnh có nhiều chương trình nâng cấp hạ tầng số và nông thôn mới để hoàn thiện dịch vụ đến năm 2025 - 2030. Điều này tạo nền tảng cho thương mại điện tử, truy xuất nguồn gốc nông sản, và dịch vụ du lịch.
Bên cạnh hạ tầng giao thông, điện - nước - viễn thông thì hạ tầng giáo dục cũng được huyện Cam Lộ chú trọng. Huyện có hệ thống trường học cơ bản đến trung học phổ thông, cơ sở y tế tuyến huyện; nhiều chương trình hỗ trợ nông nghiệp, khuyến công và đào tạo nghề được triển khai bởi ủy ban nhân dân huyện cùng sở ngành. Tốc độ cải thiện cơ sở vật chất giáo dục - y tế được công bố trên cổng huyện và văn bản quy hoạch sử dụng đất.
Kinh tế
Mặc dù Cam Lộ cách trung tâm thành phố Đông Hà chưa đến 20km và có lợi thế vị trí giao thông nhưng vẫn được xác định là huyện thuần nông, lấy nông nghiệp làm nền tảng sinh kế chính. Theo báo cáo của Ủy ban nhân dân huyện Cam Lộ, năm 2024 Cam Lộ vượt 14/21 chỉ tiêu kinh tế - xã hội
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt trên 12,5% (vượt kế hoạch 12%).
- Thu nhập bình quân đầu người ~73 triệu đồng/năm (vượt chỉ tiêu 72 triệu).
- Tổng sản lượng lương thực đạt ~18.800 tấn (đề ra là 14,5–15 nghìn tấn).
- Thu ngân sách trên địa bàn (không tính tiền sử dụng đất) đạt ~61 tỷ đồng.
- Tổng vốn đầu tư toàn xã hội là 844 tỷ đồng (kế hoạch 612 tỷ).
- Tạo mới ~1.300 việc làm (kế hoạch 1.200).
- Tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 1,66%, cận nghèo 2,26%, không còn hộ tái nghèo hay hộ chính sách nghèo.
- Thu ngân sách toàn huyện đạt ~488 tỷ đồng (138% so với dự toán tỉnh, 123% so với huyện).
- Chi ngân sách ~476 tỷ đồng trong đó, đầu tư phát triển ~71 tỷ, chi thường xuyên ~290 tỷ.
Di tích
Huyện Cam Lộ có các di tích lịch sử - văn hóa như:
- Thành Tân Sở tọa lạc tại làng Mai Đàn, xã Cam Chính. Đây là thành lũy quân sự có diện tích gần 23 ha, từng là căn cứ chiến lược, nơi vua Hàm Nghi ban Chiếu Cần Vương, khơi dậy phong trào chống Pháp cuối thế kỷ XIX. Dù kiến trúc hiện tại không còn nguyên vẹn, Thành Tân Sở vẫn là biểu tượng lòng yêu nước được bảo tồn và quảng bá mạnh mẽ.
- Khu trụ sở chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam được thiết lập năm 1973, gồm hai khu vực: Khu A là nơi làm việc của chính phủ lâm thời, khu B là nơi ở và làm việc của cán bộ, báo chí. Ngày nay đã được phục dựng, trở thành một biểu tượng lịch sử và điểm đến du lịch có giá trị giáo dục và văn hóa.
- Nhà Tằm – Tân Tường: Văn bia tại nơi khởi đầu của một trong ba chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên tỉnh Quảng Trị, là nơi thành lập Huyện ủy Cam Lộ và Tỉnh ủy lâm thời.
- Di tích lăng vua Hàm Nghi và tưởng niệm tướng sĩ Cần Vương nằm trong khu di tích Tân Sở, đang được xây dựng đền tưởng niệm giai đoạn đầu, dự kiến khánh thành đúng dịp kỷ niệm 135 năm ngày vua Hàm Nghi ban Chiếu Cần Vương (13/7/1885).
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Ngày 01/04/2025, Uỷ ban nhân dân tỉnh có Quyết định số 974/QĐ-UBND về việc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030 huyện Cam Lộ. Các mục tiêu chính như:
- Hoàn thiện hạ tầng đô thị - dịch vụ: Phát triển thị trấn Cam Lộ thành trung tâm dịch vụ, thương mại, y tế - giáo dục cho vùng; tăng diện tích đất đô thị theo quyết định điều chỉnh sử dụng đất.
- Mở rộng khu vực công nghiệp - cụm công nghiệp: Triển khai Cam Hiếu 2 và Cam Tuyền 2 (mỗi cụm diện tích khoảng 50 ha) nhằm thu hút doanh nghiệp chế biến nông - thủy sản, vật liệu nhẹ. Điều này sẽ bổ sung quỹ đất sản xuất (hai cụm ~100 ha tổng cộng).
- Nâng cấp hệ sinh thái logistics: Tận dụng lợi thế giao thông (kết nối đến cao tốc, sân bay, cảng) để phát triển kho lạnh, kho trung chuyển, dịch vụ vận tải, thúc đẩy thương mại hàng hoá.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Cam Lộ được định vị trở thành một điểm trung chuyển kinh tế vùng, đô thị dịch vụ - hậu cần kết nối cảng, sân bay và các vùng sản xuất nông nghiệp; cụm công nghiệp xử lý chế biến tập trung đồng thời vẫn giữ vùng ngoại thị nông nghiệp chất lượng cao và những “vệt” bảo tồn văn hoá và sinh thái.
Cam Lộ chuyển từ tiểu thủ công nghiệp sang cụm chế biến nông - lâm sản sạch, công nghệ ít nước, tuần hoàn nguyên liệu, phù hợp tiêu chuẩn xuất khẩu. Thúc đẩy du lịch tâm linh (chùa Cam Lộ), du lịch làng nghề - nông nghiệp, tạo chuỗi sản phẩm trải nghiệm cho khách nội địa và quốc tế. Tất cả cụm công nghiệp và nhà máy chế biến phải tuân thủ chuẩn môi trường; hệ thống quản lý thoát lũ, xâm nhập mặn (vùng ven biển liên quan) và quản lý rủi ro thiên tai phải hoàn chỉnh ở cấp huyện.
