Tổng quan về huyện Bố Trạch trước sáp nhập

Huyện Bố Trạch là một trong những đơn vị hành chính quan trọng của tỉnh Quảng Bình, nằm ở khu vực Bắc Trung Bộ của Việt Nam. Trước khi tiến hành việc sáp nhập và sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã theo chủ trương chung của Đảng và Nhà nước nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý, huyện Bố Trạch có cơ cấu hành chính khá phức tạp và đa dạng, phản ánh rõ rệt địa hình, điều kiện tự nhiên, đặc điểm dân cư và tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Trước khi sáp nhập, Bố Trạch có vị trí địa lý đặc biệt quan trọng, nằm ở trung tâm tỉnh Quảng Bình, Huyện Bố Trạch nằm ở trung tâm tỉnh Quảng Bình, có vị trí địa lý:

• Phía Đông giáp Biển Đông với đường bờ biển dài khoảng 24 km
• Phía Tây giáp nước bạn Lào với đường biên giới dài khoảng 40 km
• Phía Nam giáp thành phố Đồng Hới và huyện Quảng Ninh
• Phía Bắc giáp huyện Minh Hóa, huyện Tuyên Hóa và thị xã Ba Đồn.

Với diện tích tự nhiên khoảng 2.123 km², Bố Trạch là một trong những huyện có diện tích lớn nhất của tỉnh Quảng Bình.

Địa hình của huyện chia thành ba vùng rõ rệt: Vùng đồng bằng ven biển, vùng trung du và vùng núi cao phía Tây. Sự phân hóa địa hình này tạo nên sự đa dạng về cảnh quan, khí hậu, hệ sinh thái và tiềm năng phát triển kinh tế theo từng vùng. Khí hậu của huyện mang tính chất nhiệt đới gió mùa, mùa hè nóng ẩm và mùa đông lạnh, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai như bão, lũ, hạn hán và sạt lở đất, đặc biệt ở khu vực miền núi.

Đơn vị hành chính trước khi sáp nhập

Trước khi thực hiện việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã theo Nghị quyết 37-NQ/TW, huyện Bố Trạch gồm 28 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có:

• 3 thị trấn: Hoàn Lão (huyện lỵ), Phong Nha, Nông trường Việt Trung
• 23 xã: Bắc Trạch, Cự Nẫm, Đại Trạch, Đồng Trạch, Đức Trạch, Hạ Mỹ, Hải Phú, Hòa Trạch, Hưng Trạch, Lâm Trạch, Liên Trạch, Lý Nam, Nhân Trạch, Phú Định, Phúc Trạch, Sơn Lộc, Tân Trạch, Tây Trạch, Thanh Trạch, Thượng Trạch, Trung Trạch, Vạn Trạch, Xuân Trạch.

Trong số này, một số xã như Thượng Trạch, Tân Trạch, Trường Sơn có diện tích rất lớn nhưng dân cư thưa thớt, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số Bru – Vân Kiều và Chứt. Điều này dẫn đến sự bất cập trong công tác quản lý, phân bổ nguồn lực và cung cấp dịch vụ công, là nguyên nhân thúc đẩy chủ trương sáp nhập.

Hệ thống hạ tầng kinh tế, xã hội và giao thông

Trước sáp nhập, hạ tầng giao thông, kinh tế - xã hội của huyện Bố Trạch đang trong quá trình đầu tư và nâng cấp, với sự phân hóa rõ rệt giữa các vùng.

Giao thông

Bố Trạch có mạng lưới giao thông khá thuận lợi. Tuyến Quốc lộ 1A đi qua các xã ven biển phía Đông huyện, kết nối với thành phố Đồng Hới và các tỉnh phía Bắc - Nam.

Tuyến đường Hồ Chí Minh nhánh Đông và Tây chạy xuyên qua địa bàn huyện, đặc biệt là khu vực miền núi, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, du lịch và đảm bảo quốc phòng - an ninh.

Ngoài ra, còn có các tuyến tỉnh lộ như đường 20 Quảng Bình, đường 36, đường 562... nối từ trung tâm huyện vào khu vực Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Cha Lo.

Tuy nhiên, hệ thống đường giao thông ở khu vực miền núi và biên giới như Thượng Trạch, Tân Trạch, Trường Sơn vẫn còn hạn chế, nhiều tuyến đường bị hư hỏng do thiên tai, việc đi lại của người dân và giao thương hàng hóa gặp nhiều khó khăn, đặc biệt vào mùa mưa lũ.

Hạ tầng xã hội

Huyện có hệ thống trường học, trạm y tế, bệnh viện, trung tâm văn hóa - thể thao tại hầu hết các xã, đặc biệt tập trung ở vùng trung tâm và đồng bằng. Bệnh viện đa khoa Bố Trạch đặt tại thị trấn Hoàn Lão là cơ sở khám chữa bệnh tuyến huyện chính, bên cạnh các cơ sở y tế xã.

Giáo dục được quan tâm đầu tư, với hệ thống trường mầm non, tiểu học, THCS và THPT tương đối đồng đều. Tuy nhiên, chất lượng dạy và học tại các xã vùng sâu, vùng xa vẫn còn nhiều thách thức do thiếu giáo viên, cơ sở vật chất xuống cấp, tỷ lệ học sinh bỏ học còn cao ở một số địa bàn dân tộc thiểu số.

Các điểm nổi bật về kinh tế, văn hóa, du lịch và môi trường

Kinh tế

Cơ cấu kinh tế của Bố Trạch trước sáp nhập gồm 3 nhóm ngành chính: Nông - lâm - ngư nghiệp, công nghiệp - xây dựng và dịch vụ - du lịch.

Trong đó, nông nghiệp vẫn là ngành chủ đạo ở vùng đồng bằng và trung du, với các sản phẩm nông nghiệp chủ lực như lúa, ngô, lạc, cao su, hồ tiêu, sắn. Vùng ven biển như Nhân Trạch, Đức Trạch phát triển mạnh về đánh bắt, nuôi trồng và chế biến thủy sản.

Ngành công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp tập trung ở các cụm công nghiệp nhỏ như Phúc Trạch, Tây Trạch, Lý Trạch…, chủ yếu là chế biến nông - lâm sản, sản xuất vật liệu xây dựng.

Du lịch và thế mạnh nổi bật

Bố Trạch là địa phương nổi tiếng trong và ngoài nước với Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới từ năm 2003. Đây là tài sản vô giá không chỉ của Quảng Bình mà còn của quốc gia và toàn cầu, với hệ thống hang động nổi tiếng như Động Phong Nha, Thiên Đường, Sơn Đoòng, Hang Én, suối nước Moọc, sông Chày - hang Tối... Vùng Phong Nha - Kẻ Bàng đã trở thành điểm đến du lịch sinh thái, mạo hiểm hàng đầu, thu hút hàng trăm nghìn lượt khách trong và ngoài nước mỗi năm.

Ngoài ra, huyện còn có các bãi biển đẹp như Đá Nhảy, Quang Phú, các làng nghề truyền thống như đan lát, nước mắm, gốm… cùng các giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số vùng núi.

Môi trường và tài nguyên

Bố Trạch sở hữu nguồn tài nguyên rừng, đất đai và đa dạng sinh học phong phú. Rừng đặc dụng trong Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được bảo vệ nghiêm ngặt, là nơi sinh sống của hàng trăm loài động - thực vật quý hiếm. Tuy nhiên, tình trạng khai thác rừng trái phép, săn bắt động vật hoang dã vẫn là thách thức không nhỏ đối với công tác bảo tồn.

Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050

Mục tiêu đến năm 2030

Thứ nhất: Định hướng quy hoạch phát triển huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đến năm 2030 trọng tâm đầu tiên là tập trung xây dựng địa phương trở thành trung tâm kinh tế - du lịch trọng điểm của tỉnh, phát triển hài hòa giữa đô thị, nông thôn và các khu du lịch sinh thái.

Thứ hai: Dựa trên cơ sở khai thác hiệu quả các lợi thế như Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, bờ biển dài và mạng lưới giao thông trọng yếu (cao tốc Bắc - Nam, đường Hồ Chí Minh, quốc lộ 1A), huyện định hướng phát triển mạnh các ngành dịch vụ, du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và du lịch mạo hiểm đạt chuẩn quốc tế. Đồng thời, tập trung đầu tư xây dựng, nâng cấp các đô thị như Hoàn Lão, Phong Nha và Nông trường Việt Trung trở thành các trung tâm hành chính, thương mại, dịch vụ.

Thứ ba: Tập trung đẩy mạnh phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới nâng cao, phát triển các sản phẩm OCOP và du lịch cộng đồng.

Đến năm 2030, Bố Trạch phấn đấu trở thành địa phương có tốc độ tăng trưởng ổn định, môi trường sống chất lượng, đóng vai trò đầu tàu về du lịch - dịch vụ - sinh thái của tỉnh Quảng Bình và khu vực Bắc Trung Bộ.

Tầm nhìn phát triển đến năm 2050

• Tầm nhìn của huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đến năm 2050 là xây dựng một vùng đất phát triển bền vững, hiện đại và thân thiện với môi trường, trở thành trung tâm du lịch sinh thái - văn hóa - nghỉ dưỡng hàng đầu khu vực Bắc Trung Bộ và Đông Nam Á.
• Với lợi thế đặc biệt về tài nguyên thiên nhiên quý giá như Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, huyện hướng đến phát triển kinh tế xanh, ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp, công nghiệp sạch và năng lượng tái tạo, đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, di sản thiên nhiên đặc sắc.
• Bố Trạch sẽ trở thành đô thị thông minh, hiện đại, có hạ tầng đồng bộ, kết nối hiệu quả với các vùng lân cận, mang lại chất lượng sống cao cho cư dân và thu hút đầu tư trong nước và quốc tế. Tầm nhìn này cũng đặt trọng tâm vào phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng cộng đồng dân cư gắn kết, năng động, sáng tạo, góp phần tạo nên một huyện Bố Trạch năng động, phát triển bền vững và có sức cạnh tranh cao trong tương lai.