Tổng quan về huyện Bình Chánh trước sáp nhập
Bình Chánh nằm ở phía Tây - Tây Nam của thành phố. Địa hình thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long mở rộng - nhìn chung bằng phẳng, có hệ thống kênh rạch chằng chịt (đặc biệt ở phía Nam/Tây Nam) - yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quy hoạch thoát nước, nông nghiệp, giao thông thủy và quản lý tài nguyên nước. Nhờ có nhiều kênh rạch, Bình Chánh còn có lợi thế về giao thông đường thủy nhưng cũng chịu rủi ro ngập khi mưa lớn và triều cường. Huyện có diện tích 252,56 km², dân số (2024) là 820.000 người, mật độ dân số đạt 4.350 người/km².
Ranh giới tiếp giáp của huyện trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp Quận 7 và huyện Nhà Bè với ranh giới là rạch Ông Lớn và rạch Bà Lào
- Phía Đông Bắc giáp Quận 8 và quận Bình Tân
- Phía Tây giáp các huyện Đức Hòa và Bến Lức (Long An)
- Phía Nam giáp huyện Cần Giuộc (Long An)
- Phía Bắc giáp huyện Hóc Môn
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Bình Chánh có 1 thị trấn và 15 xã. Cụ thể gồm:
- Thị trấn: Tân Túc
- Các xã: An Phú Tây, Bình Chánh, Bình Hưng, Đa Phước, Hưng Long, Lê Minh Xuân, Phạm Văn Hai, Phong Phú, Quy Đức, Tân Kiên, Tân Nhựt, Tân Quý Tây, Vĩnh Lộc A, Vĩnh Lộc B, Xuân Thới Thượng.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trước sáp nhập, Bình Chánh có nhiều trục giao thông quan trọng: Quốc lộ 1A, các tuyến tỉnh lộ/đường liên vùng nối về trung tâm thành phố và các tỉnh lân cận. Huyện tiếp giáp tuyến cao tốc, cảng và sân bay (qua kết nối vùng), do đó có vị trí thuận lợi cho logistics - kho bãi. Quy hoạch giao thông của thành phố và huyện tập trung nâng cấp những trục quan trọng để giảm ùn tắc và thúc đẩy phát triển kinh tế.
Về hạ tầng thoát nước - chống ngập, do địa hình trũng và mạng lưới kênh rạch, Bình Chánh thường xuyên được nhắc tới trong các kế hoạch chống ngập, xây hồ điều hòa và cải tạo kênh rạch. Uỷ ban nhân dân thành phố đã phê duyệt các quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030 cho huyện, trong đó có các chỉ tiêu đất dành cho thủy lợi - thoát nước.
Về hạ tầng y tế - giáo dục, mạng lưới trạm y tế xã, cơ sở khám chữa bệnh tuyến huyện phục vụ nhu cầu cơ bản. Do dân số tăng mạnh, nhu cầu về y tế chuyên sâu đòi hỏi liên kết với bệnh viện tuyến thành phố. Giáo dục có trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông phân bố trên toàn huyện; một số khu đô thị mới xây dựng có trường học kèm theo nhưng vẫn cần mở rộng năng lực giảng dạy để đón số học sinh tăng thêm.
Kinh tế
Huyện Bình Chánh đang chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ và đô thị:
- Logistics - kho bãi có vị trí gần Quốc lộ 1 và các cửa ngõ thành phố khiến Bình Chánh là nơi lý tưởng cho kho bãi, trung tâm phân phối đặc biệt cho thương mại điện tử.
- Bất động sản và xây dựng, đô thị hóa, các dự án nhà ở giá rẻ đến trung cấp, khu dân cư mới khiến ngành xây dựng và dịch vụ liên quan phát triển mạnh.
Di tích
Bình Chánh có nhiều địa chỉ “đỏ” và di tích lịch sử, gắn với truyền thống kháng chiến và văn hóa địa phương. Một trong những di tích tiêu biểu là Láng Le - Bàu Cò (xã Tân Nhựt) là nơi diễn ra các trận đánh lịch sử trong kháng chiến (được công nhận là di tích lịch sử). Huyện cũng tổ chức các hoạt động “về nguồn”, tour di tích để phát triển du lịch cộng đồng và giáo dục lịch sử. Ngoài ra, nhiều đình, chùa, miếu cổ và lễ hội dân gian được bảo tồn và tổ chức theo chu kỳ ở các xã.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Quy hoạch và định hướng phát triển huyện được xây dựng theo khung quy hoạch thành phố (Quy hoạch thành phố giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050) và Quy hoạch sử dụng đất huyện được phê duyệt. Các mục tiêu chính đến năm 2030 cho Bình Chánh có thể được tóm tắt:
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp - dịch vụ - đô thị, phát triển khu logistics, khu sản xuất sạch và hỗ trợ nhà ở cho người lao động.
- Hoàn thiện hạ tầng giao thông - kết nối liên vùng, giảm ùn tắc tuyến quốc lộ, tạo điều kiện cho lưu thông hàng hóa.
- Giải quyết bài toán thoát nước và chống ngập, giảm điểm ngập cục bộ bằng các dự án hồ điều hòa, cải tạo kênh rạch.
- Nâng cao chất lượng sống - hạ tầng xã hội (y tế, giáo dục, không gian công cộng) để phù hợp với đô thị hóa.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Bình Chánh
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Bình Chánh nên hướng tới một quận/huyện “đô thị - công nghiệp nhẹ - logistics” có chất lượng sống tốt:
- Cổng cửa logistics - công nghiệp xanh: Bình Chánh trở thành khu trung chuyển, kho bãi và cụm sản xuất sạch phục vụ thành phố Hồ Chí Minh và vùng đồng bằng sông Cửu Long; hệ thống giao thông kết nối hoàn chỉnh, kho phân phối tối ưu phục vụ thương mại điện tử. Điều kiện đầu tư mạnh vào hạ tầng giao thông, kết nối cảng/sân bay và quản lý ô nhiễm chặt chẽ.
- Đô thị hoá có kiểm soát - sinh thái: Huyện phát triển đô thị theo mô hình “phát triển tích hợp” kết hợp khu dân cư chất lượng, mảng xanh và hành lang thủy sinh (kênh, hồ điều hòa) làm bộ lọc nước, giảm nhiệt đô thị, duy trì di sản văn hoá.
- Cân bằng phát triển và bảo tồn di sản: Bình Chánh vừa phát triển kinh tế vừa bảo tồn các khu di tích lịch sử, làng nghề truyền thống và phát triển du lịch lịch sử - giáo dục, tạo thêm nguồn thu từ kinh tế du lịch cộng đồng.
